Polacy pomagają chronić zabytki Iraku
Polscy eksperci pomagają Irakijczykom zabezpieczać stanowiska archeologiczne w środkowo-południowej strefie Iraku, która znajduje się pod polskim dowództwem. Jednak zanim przyjadą tutaj poważne misje archeologiczne z Europy, sytuacja musi się ustabilizować - oceniają.
Według szacunków, w czasie operacji militarnej w 2003 roku w całym Iraku poważnie zniszczonych zostało przynajmniej 5500 stanowisk archeologicznych i obiektów historycznych.
Specjaliści, którzy przyjechali do Iraku z Polski, zabezpieczają te stanowiska, szkolą irackich archeologów i biorą udział w odbudowywaniu struktur instytucji, które mają dbać w dziedzictwo kulturowe tego kraju.
Jak podkreślają europejscy archeolodzy, wszystkie wojny toczone za czasów Saddama Husajna miały bardzo negatywny wpływ na dziedzictwo kulturowe Iraku. Jednak żaden okres nie przyniósł więcej szkody irackim zabytkom niż ostatnie tygodnie wojny z ubiegłego roku i krótki okres tuż po jej zakończeniu, kiedy grupy rabusiów plądrowały zabytki w całym kraju.
"Na dobrą sprawę, nikt do końca nie jest w stanie powiedzieć, ile obiektów zabytkowych różnego rodzaju znajduje się w tym kraju. Oficjalne statystyki bagdadzkie podają, że ponad dziewięć tysięcy. Faktycznie archeolodzy i historycy szacują, że stanowisk archeologicznych i innych obiektów zabytkowych na terenie Iraku jest 60-80 tysięcy" - powiedział Marek Lemiesz, który w wielonarodowej dywizji pod polskim dowództwem w Iraku jest ekspertem do spraw ochrony dziedzictwa kulturowego
Szczególnie nietypowa sytuacja jest w jednym z najważniejszych zabytków Iraku, w Babilonie, gdzie usytuowany został główny obóz wojskowy w strefie środkowo-południowej. "Baza funkcjonuje nie tylko w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów zabytkowych, ale wręcz na środku starożytnego miasta, na terenie stanowiska archeologicznego" - powiedział Lemiesz.
Jednak - paradoksalnie - obecność wojsk koalicji w Babilonie od zakończenia wojny, zapobiegła całkowitemu rozgrabieniu i zniszczeniu tego miejsca, jak zdarzyło się w przypadku wielu innych ważnych miejsc.
Inny archeolog pracujący w Iraku, Łukasz Olędzki uważa, że najpilniejszym zadaniem ekspertów z Europy jest właśnie zabezpieczenie stanowisk archeologicznych i odbudowanie infrastruktury. Najprostszą metodą jest w terenie stawianie ogrodzeń wokół zabytków.
Polacy współpracują z irackimi kolegami ze służby starożytności, pomagają też Irakijczykom w odbudowie struktury tej instytucji. Mają udział w tworzeniu zupełnie nowej formacji - policji archeologicznej.
Jak dotąd, Irakijczycy dostali komputery i zostali przeszkoleni. Potem będą się uczyć od Polaków ochrony i konserwacji zabytków. Lemiesz powiedział, że trwają starania o uzyskanie stypendiów dla archeologów irackich.
Irakijczycy proszą Polaków najczęściej o zabezpieczenie zabytków i szkolenie, ale to nie wyklucza w przyszłości działalności naukowej, np. badań wykopaliskowych i powierzchniowych w Iraku.
Olędzki zaznaczył jednak, że więcej archeologów przyjedzie tu dopiero wtedy, gdy sytuacja się uspokoi. "Trochę czasu musi minąć. Dopóki sytuacja nie będzie stabilna, nie ma mowy o normalnych pracach archeologicznych i misjach archeologicznych z Polski i innych krajów" - powiedział.
"Myślę, że wszystko będzie zależało od tego, w jakiej formie władze irackie zaczną przejmować faktyczną administrację i będzie to zależało też od procesu odbudowy służby starożytności" - uważa Lemiesz. - "Kiedy iraccy archeologowie będą w stanie przejąć pełną odpowiedzialność za zabytki, za dziedzictwo kulturowe, wtedy będą mogli decydować o przydzielaniu koncesji".