Polacy nie zamierzają wracać z Norwegii

Doktor Marta Bivand Erdal z Peace Research Institute w Oslo (PRIO), która w swoich badaniach naukowych koncentruje się na migracji, wzięła pod lupę mieszkających w Norwegii Polaków. O swoich obserwacjach na temat tej najliczniejszej mniejszości narodowej (w Norwegii mieszka nieco ponad 90 tysięcy oficjalnie zarejestrowanych polskich obywateli) mówiła na zorganizowanej przez Ambasadę RP w Królestwie Norwegii i Departament Polityki Europejskiej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP konferencji "Polish Community in Norway. Opportunities and Challenges".

- W Polsce sądzi się, że kluczowe znaczenie w przekonaniu emigrantów do powrotu ma sytuacja ekonomiczna w kraju - mówiła Bivand Erdal. - W rzeczywistości badania pokazują, iż to uwarunkowania rodzinno-społeczne najsilniej wpływają na decyzję o wyborze kraju zamieszkania. Ludzie ostatecznie osiedlają się tam, gdzie ich dzieci i wnuki chodzą do szkoły, gdzie dobrze się żyje żonie, gdzie są ich znajomi.

70% Polaków, którzy do Norwegii przyjechali w latach 2005-2009, mieszkało na terenie tego kraju w roku 2010. Przez pierwsze lata po otwarciu Norwegii na przybyszów z UE, z Polski wyjeżdżali nad fiordy głównie mężczyźni. W roku 2010 ten trend się zmienił. Do pracowników z Polski zaczęły dołączać ich żony i dzieci. Przybysze znad Wisły znaleźli się na czele listy mniejszości korzystających z tak zwanego "pozwolenia na łączenie rodzin". Pozwala ono legalnie przebywać i poszukiwać pracy w Norwegii bliskim osoby już osadzonej w kraju.

Doktor Bivand Erdal mówiła o tym, że wielu emigrantów dzieli tak zwany "mit o powrocie". Wyobrażają sobie, iż powrócą do ojczyzny na emeryturze. Będąc w wieku produkcyjnym chcą się cieszyć godziwą pensją, odkładać na dom, inwestować w karierę. Wielu tęskni za krajem pochodzenia - dalszą rodziną, przyjaciółmi ze szkoły, miastem rodzinnym czy smakami dzieciństwa - ale plan powrotu emigrant odkłada na starość. A gdy ta nadchodzi, powodów do przeprowadzki pozostaje już bardzo niewiele.

Dla Adrianny, 35-letniej mamy czwórki dzieci, mieszkającej obecnie w Sula koło Ålesund to nie jest mit.

- Teraz trzyma mnie tu gromadka dzieci, które zaczęły edukację. Mają znajomych, całe ich życie wiąże się z Norwegią. Jestem tu dla nich i tylko dla nich. Oprócz wspaniałych widoków niewiele mnie w tym kraju cieszy. Kiedy dzieci będą samodzielne, ja będę mogła powiedzieć, że wracam do domu, do Polski, tam moje miejsce.

Polacy mają coraz więcej powodów, by pozostać nad fiordami. Bezrobocie w Norwegii wynosi zaledwie 3,7%, zarobki zapewniają bezpieczeństwo ekonomiczne, a Norwegowie są polskiej imigracji przychylni. W Oslo, Bergen, Trondheim i innych miastach powstają polskie firmy, które skutecznie konkurują z miejscowymi.

- Od 2004 roku zbudowaliśmy między Polską i Norwegią wiele mostów - powiedziała podczas prezentacji poświęconej polskim przedsiębiorcom w Norwegii dyrektor zarządzająca firmy Polish Connection, Krystyna Helińska. - Polacy cenią sobie to, że można tu rozpocząć działalność gospodarczą nie wychodząc z domu, osiągnąć dzięki niej wyższe niż w Polsce dochody i korzystać z bardziej elastycznego systemu podatkowego. Jesteśmy przedsiębiorczym narodem, a wielu z nas właśnie w Norwegii rozwinęło skrzydła w biznesie.

Profesor Knut Andreas Grimstad z Wydziału Literatury na Uniwersytecie w Oslo podkreślał podczas konferencji, że Polacy cieszą się dużą sympatią norweskich polityków, a klimat wokół ich osiedleń w niczym nie przypomina tego, z czym mamy do czynienia obecnie np. w Wielkiej Brytanii. Z jego analizy wystąpień norweskich oficjeli dotyczących Polaków, w tym przemówień monarchy oraz premierów kraju, wynika, iż słowem najczęściej używanym do opisu stosunków polsko-norweskich jest "wdzięczność". "Bez was - waszego wkładu w dobrobyt i kulturę - nasz kraj nie mógłby się stać tym, czym dzisiaj jest.", "Nasze ścisłe relacje z Polską są oczywiste dla wszystkich Norwegów, jesteśmy wdzięczni Polakom za ich wkład w gospodarkę i rozwój kulturalny.", "Z wielką wdzięcznością wspominamy polskich żołnierzy, którzy oddali życie za naszą wolność." - to tylko niektóre z cytowanych przez niego fragmentów przemówień.

W ostatnich latach Polacy i Norwegowie dowiedzieli się na swój temat bardzo wiele. Między innymi dzięki wspólnym projektom badawczym realizowanym przy wsparciu Funduszy Norweskich i EOG. Współpracujemy w dziedzinie kultury, badań naukowych, sztuki, biznesu, ekologii, polityki. Mieszkający w Norwegii Polacy, w tym naukowcy, przedsiębiorcy i lokalni biznesmeni, są istotną częścią procesu integracji.

Choć wielu z 90 tysięcy mieszkających nad fiordami Polaków prawdopodobnie nie wróci na stałe nad Wisłę, ich związki z Polską pozostają silne. Duża grupa regularnie odwiedza kraj urodzenia. Żeby zobaczyć rodzinę, mówić po polsku, zrobić zakupy i odwiedzić lekarza. Ta ostatnia potrzeba jest dla imigrantów bardzo charakterystyczna, o czym na konferencji w Oslo mówiła doktor Elżbieta Czapka z Norwegian Center for Minority Health Research (NAKMI). Polacy w Norwegii nie ufają miejscowej służbie zdrowia w takim samym stopniu, jak na przykład Ukraińcy w Polsce wątpią w umiejętności polskich lekarzach.

- Kiedy Polak w Polsce czuje się źle, idzie do lekarza - mówiła dr Czapka. - Kiedy Polak w Norwegii czuje się źle, to... czeka aż mu przejdzie. Po pomoc idzie dopiero, gdy sytuacja jest naprawdę poważna. Dlatego w samolotach do Norwegii można podsłuchać podobne rozmowy: "byłem w kraju, wczoraj dentysta, przedwczoraj kardiolog, we czwartek miałem gastrologa".

Zdaniem niektórych ekspertów oraz polityków z Polski, emigranci to stracony potencjał, rzesza specjalistów, którzy "odpłynęli" z kraju do Skandynawii i innych części Europy. Jednak czy tylko? Emigranci i migranci, to ludzie, którzy zyskali cenną wiedzę i doświadczenie. Znają interesujące lokalne rozwiązania, języki obce, mają wiedzę, która w różnych kontekstach może się okazać przydatna. Gdyby tylko stworzyć skuteczne narzędzia do wymiany doświadczeń, mogliby stać się siłą, a nie słabością Polski.

Wolę stworzenia takich narzędzi i zacieśnienia komunikacji z polską diasporą w Norwegii zadeklarowała obecna na konferencji w Oslo Polsko-Norweska Grupa Parlamentarna.

Z Trondheim Sylwia Skorstad