Polacy będą mieli ograniczony dostęp do leków przeciwbólowych? Kontrowersyjny pomysł Naczelnej Izby Aptekarskiej

Kontrowersyjny pomysł Naczelnej Izby Aptekarskiej, która chce, by leki sprzedawane bez recepty zniknęły z marketów, stacji benzynowych czy kiosków, trafił do Ministerstwa Zdrowia. Izba forsuje wprowadzenie barier dla sprzedaży pozaaptecznej popularnych i najtańszych leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz tych, stosowanych przy niestrawności. Sprzedaż poza punktami aptecznymi, która w Polsce rozwija się od lat 30. ubiegłego wieku, pozwala pacjentowi na samodzielne i doraźne poradzenie sobie z nagle występującymi problemami zdrowotnymi. Jeśli resort zdrowia przychyli się do pomysłu NIA, setki tysięcy Polaków będą miały utrudniony dostęp do leków sprzedawanych bez recepty.

- Kiedy pacjent stosuje się do ulotki, jest zabezpieczony przed możliwością działań niepożądanych. Przyjmowanie leku OTC zgodnie z opisem na opakowaniu jest bezpieczne - przekonuje w rozmowie z Wirtualną Polską dr Monika Madalińska. - W sytuacji nagłego bólu pacjent powinien mieć łatwy dostęp do środków przeciwbólowych, których oczywiście bez konsultacji nie można przyjmować długofalowo. Nie mogą też one zastąpić wizyty u lekarza - dodaje.

Leki, o których usunięcie z obiegu pozaaptecznego wnioskuje NIA, nie stanowią zagrożenia dla życia czy zdrowia pacjentów. Mają bowiem odpowiedni profil bezpieczeństwa, dostosowany do leczenia bez konsultacji z lekarzem czy farmaceutą. Są to także środki pomagające wyłącznie przy podstawowych dolegliwościach, mające długą historię stosowania.

Polskie lobby aptekarskie wnioskowało między innymi o zakaz sprzedaży pozaaptecznej ASA (kwas acetylosalicylowy), który wchodzi w skład: Aspiriny, Polopiryny, Kopiryny, Etopiryny czy Coffepirine. W wyniku rozmów z resortem zdrowia i PASMI Polskim Związkiem Producentów Leków Bez Recepty, NIA odstąpiła od tego pomysłu. Zaproponowała jednak rozwiązania, które mimo wszystko mogą uderzyć w małe sklepy, które sprzedają leki bez recepty.

Naczelna Izba Aptekarska domaga się wprowadzenia obowiązku przetrzymywania leków OTC w specjalnych szafkach na produkty lecznicze (z funkcją kontroli temperatury), obowiązkowego nadzoru ze strony farmaceutów punktów pozaaptecznych oraz nałożenia na nie opłat licencyjnych za możliwość sprzedawania leków OTC.

Zgodnie z danymi IMS Health, w Polsce sprzedaż leków odbywa się zdecydowanie poprzez apteki i stanowi 94 proc. całkowitej sprzedaży leków bez recepty. Sprzedaż prowadzona w sklepach ogólnodostępnych oraz na stacjach benzynowych stanowi jedynie ok. 6 proc. Punkty te generują roczną średnią marżę ze sprzedaży leków na poziomie 74 zł, co stanowi nikły odsetek rocznego dochodu. - Uważamy, że przepisy regulujące rynek sprzedaży pozaaptecznej powinny być proporcjonalne do skali. Jeżeli mały sklep zarabia tak małe pieniądze na sprzedaży leków, nie ma możliwości fizycznej, by mógł uiścić dodatkowe opłaty z tytułu sprzedaży leków OTC (ok. 900 zł za licencję - przyp. red.). A już na pewno nie zatrudni farmaceuty, który miałby kontrolować tę sprzedaż - komentuje prezes PASMI Ewa Jankowska.

- Należy jednak pamiętać, iż oprócz kosztu, jakim jest zdrowie pacjenta, trzeba wziąć pod uwagę wymierne straty finansowe budżetu państwa, wiążące się z leczeniem osób w wyniku niewłaściwie udzielonych porad. O dramatycznych efektach spożycia leku przez dziecko trudno nawet mówić - informuje Wirtualną Polskę prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

Skrajnie inne stanowisko w tej sprawie przyjął PASMI Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty. - Próbowaliśmy ustalić wspólne rozwiązanie dla dobra pacjenta z zabezpieczeniem jego dostępu do leków oraz zagwarantowaniem bezpieczeństwa ich stosowania. Niestety, nasze propozycje są bardzo rozbieżne. PASMI nie zgadza się z propozycjami, które zostały przedstawione przez NIA - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską prezes Ewa Jankowska. - Propozycje NIA są nieproporcjonalne i zbyt rygorystyczne w stosunku do skali i wielkości sprzedaży tych leków, jaką mamy w sklepie - dodaje.

Wprowadzenie restrykcji zaproponowanych przed NIA może doprowadzić do sytuacji, w której małe sklepy wycofają się ze sprzedaży leków bez recepty, co jeszcze bardziej pogłębi dysproporcję w dostępie do leków między miastami a wsiami. - Koszty wprowadzenia takich rozwiązań dla leków OTC nie powinny być znaczne, podobnie jak koszty szafek, w których przechowywane są nożyki do golenia czy droższe kosmetyki. Należy pamiętać, że w odróżnieniu od apteki, która ponosi koszty ok. 10 tys. za uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności, placówki obrotu pozaaptecznego nie ponoszą żadnych kosztów związanych z obrotem lekami, w odróżnieniu od wielotysięcznych opłat z tytułu obrotu alkoholem - przekonuje Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes NIA.

Jak wynika z raportu przygotowanego w ubiegłym roku przez Federację Konsumentów, 66 proc. Polaków jest za sprzedażą pozaapteczną leków bez recepty. Z możliwości kupna leków w miejscach innych niż apteka skorzystało 15 milionów Polaków. Stanowi to zaledwie 6 proc. całego obrotu lekami bez recepty. Obecny model sprzedaży leków OTC, umożliwiający ich kupno zarówno w aptekach, jak i poza nimi, gwarantuje wszystkim pacjentom równy dostęp do leczenia najprostszych dolegliwości bólowych. Planowane przez lobby aptekarskie wprowadzenie bariery dostępu do najprostszych i jednocześnie najtańszych leków może doprowadzić do całkowitej monopolizacji rynku. - Jesteśmy przeciwni wymaganiom, które nie służą uporządkowywaniu rynku, a jego zamknięciu - mówi Wirtualnej Polsce prezes PASMI.

- Istnieje błędne przekonanie, że na wprowadzeniu ograniczeń obrotu pozaaptecznego zyskają apteki. Tak się nie stanie. Decyzja o zakupie preparatów na stacjach benzynowych, poczcie czy supermarkecie w przeważającej większości ma charakter impulsywny. W praktyce oznacza to, że pacjent kupuje dany lek na "zapas", a nie dlatego, że jest on mu potrzebny w danej chwili - przekonuje prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej.

Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty nie zgadza się na ograniczenie dostępu pacjentów do leków. Proponuje własne rozwiązania, które uwzględniają nagłą konieczność radzenia sobie z bólem głowy, gorączką czy niestrawnością. Związek jest też za stworzeniem rejestru podmiotów prowadzących obrót lekami. Koszty związane z jego utworzeniem powinny ponieść firmy, które wprowadzą leki do pozaaptecznego kanału sprzedaży. To jedyny sposób, aby sklepy, głównie zlokalizowane w małych miastach i na terenach wiejskich nadal były w stanie sprzedawać leki.

- My także chcemy zwiększyć nadzór nad rynkiem pozaaptecznym i tu z NIA częściowo się zgadzamy. Chcemy, by wszystkie firmy farmaceutyczne, odpowiedzialne za zaopatrzenie punktów pozaaptecznych, uiszczały opłaty, które zasiliłyby sektor inspekcji i kontroli rynku. Jednak, przeciwnie do NIA, nie chcemy nakładać opłat na sklepy, które przecież nie powinny ponosić konsekwencji za decyzje biznesowe danej firmy - zaznacza prezes PASMI.

Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty rekomenduje, by maksymalne opakowanie, które pacjent może kupić, odpowiadało dwóm dniom terapii. - Chcemy także budować świadomość pacjenta. Mówimy mu: nie kupuj więcej, jeśli nie ma potrzeby. Podkreślamy, że ma to być doraźna pomoc, a nie kupowanie na zapas - mówi Jankowska.

Decyzję dotyczącą ewentualnego ograniczenia sprzedaży leków bez recepty w punktach pozaaptecznych ostatecznie podejmie Ministerstwo Zdrowia. - Aktualnie prowadzone są prace koncepcyjne, więc nie można jeszcze wskazać szczegółów proponowanych zmian i trudno określić termin wprowadzenia przedmiotowych regulacji. Obecnie w Ministerstwie Zdrowia trwają intensywne prace nad wypracowaniem optymalnych rozwiązań, które zapewniłyby odpowiednie zabezpieczenie pacjentów w leki, przy równoczesnym zagwarantowaniu bezpieczeństwa ich stosowania. Po zakończeniu prac, projekt wypracowanych rozwiązań zostanie przedstawiony opinii publicznej do oceny i zgłaszania uwag - czytamy w oficjalnym piśmie Ministerstwa Zdrowia przesłanym do Wirtualnej Polski.