Pokojowa Nagroda Nobla dla Cartera

W tym roku jury Instytutu Noblowskiego w Oslo rozpatrywało kandydatury 117 osób i 39 organizacji.

Pokojowa nagroda Nobla dla byłego amerykańskiego prezydenta Jimmy'ego Cartera to krytyka polityki obecnej administracji amerykańskiej - powiedział Gunnar Berge, szef komitetu noblowskiego przyznającego nagrodę.

78-letni polityk, mediator w wielu konfliktach, został nagrodzony za niestrudzone wysiłki na rzecz pokojowego rozwiązania konfliktów międzynarodowych, demokracji, praw człowieka oraz rozwoju gospodarczego i społecznego - napisał w uzasadnieniu komitet noblowski.

Czuję się wdzięczny i zaszczycony - powiedział były amerykański prezydent Jimmy Carter na wieść, że został laureatem tegorocznej pokojowej nagrody Nobla.

Nie ulega wątpliwości, że nagroda Nobla skłania ludzi do refleksji nad pokojem i prawami człowieka, jestem więc bardzo wdzięczny i zaszczycony - powiedział 78-letni polityk sieci telewizyjnej CNN.

Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana od 1901 r. Wyróżnienie stanowi wyraz najwyższego międzynarodowego uznania dla polityków i organizacji pokojowych, działających na rzecz pokoju.

W 1983 r. nagroda trafiła do Polaka - Lecha Wałęsy.

Jimmy Carter był prezydentem USA w latach 1976-1980. Za swej prezydentury podpisał m.in traktaty o ograniczeniu zbrojeń jądrowych oraz przyczynił się do podpisania pokoju Egiptu z Izraelem w Camp David.

Prowadził międzynarodową kampanię na rzecz obrony praw człowieka, formułując tzw. doktrynę Cartera, która pozbawiała wszelkiej pomocy ze strony Stanów Zjednoczonych kraje łamiące te prawa.

Po wycofaniu się z aktywnego życia politycznego nie zaprzestał działalności społecznej i charytatywnej. Założył w Atlancie Carter Center i korzystając z autorytetu, jakim cieszy się jako były amerykański prezydent, zaczął wspierać procesy zmierzające do wzmocnienia demokracji, obniżenia napięć, likwidacji zagrożenia lokalnymi konfliktami.

Jako niezależny mediator doprowadził w 1994 r. do pokojowego przywrócenia demokracji na Haiti oraz pomógł rozładować napięcie w stosunkach USA - Korea Płn. Na prośbę Radovana Karadzicia, przywódcy bośniackich Serbów, podjął się misji mediacyjnej w konflikcie jugosłowiańskim. Wypełniał też misje ONZ na Bliskim Wschodzie oraz zaangażował się w mediacje podczas wojny w Zatoce Perskiej.

Pozycja i autorytet Cartera stale rosną. Obecnie jest bardziej ceniony niż to miało miejsce w latach, kiedy był gospodarzem Białego Domu.

Carter urodził się w 1924 r. w Plains, w stanie Georgia, w rodzinie farmerów. Jest absolwentem Southwestern University i Akademii Marynarki Wojennej w Annapolis.

Do 1953 r. - kiedy zrezygnował ze służby w marynarce - był współpracownikiem admirała H.G. Rickovera do spraw programu zastosowania energii atomowej do napędu okrętów podwodnych. Później prowadził farmę, był właścicielem składów i sklepów, a jednocześnie angażował się w życie polityczne.

Od 1966 r. walczył o fotel gubernatora Georgii, by po pięciu latach objąć to stanowisko. Podczas konwencji Partii Demokratycznej w 1976 r. został wybrany na jej kandydata w wyborach prezydenckich. Kilka miesięcy później został 39. prezydentem Stanów Zjednoczonych, pokonując dotychczasową głowę państwa - Geralda Forda.

W listopadzie 1980 r. Jimmy Carter przegrał z Ronaldem Reaganem walkę o drugą kadencję. (jask)