Pamiętać, nie świętować
8/9 maja w Polsce - nie świętować, ale na
pewno pamiętać - powiedział prof. Norman Davies podczas
niedzielnej uroczystości w Muzeum Powstania Warszawskiego w
Warszawie.
Podczas konferencji w muzeum zaprezentowano raporty prof.
Normana Daviesa "Wielka koalicja" i prof. Wojciecha Roszkowskiego
"Cień Jałty".
Tematy te są dla nas oczywiste, ale w wielu krajach wciąż przedstawiane w sposób jednostronny i fałszywy - mówił obecny na uroczystości prezydent Warszawy Lech Kaczyński. Ważne jest, że ocena zawarta w raportach nie jest tylko oceną polską - jeden z nich napisał Brytyjczyk, prof. Davies - podkreślił prezydent Warszawy.
Profesor Davies podkreślił, że obchody 60. rocznicy zakończenia wojny powinny we wschodniej części Europy wyglądać inaczej niż w Rosji, na Zachodzie i w USA. Wyzwolenie wielu narodów i państw w Europie nie nastąpiło w 1945 r., ale dopiero w latach 1989-91 - przypomniał.
Dla Polaków 1945 r. nie był końcem wojny, już w pewnym sensie toczyła się wojna domowa - podziemnej Polski z komunistami - argumentował brytyjski historyk. Ponadto, zwycięstwo Związku Radzieckiego było bardzo dwuznaczne - jednocześnie wyzwalano obozy niemieckie i represjonowano polskie podziemie - dodał.
Zdaniem prof. Daviesa, II wojny światowej nie można określać, jak robi to Zachód, walką dobra ze złem. To jest bardziej skomplikowane, gdyż Sowieci nie walczyli o wartości, które inspirowały aliantów zachodnich - wolność i demokrację - podkreślił. O tym, że polska wersja wydarzeń II wojny światowej jest wciąż mało znana i mało zrozumiała dla świata, mówił na konferencji autor drugiego raportu, europarlamentarzysta, prof. Wojciech Roszkowski.
Według niego, Anglia i Francja "zdradziły" Polskę tylko we wrześniu 1939 r. W 1945 r. państwa zachodnie nie były zobowiązane bronić Polski, ale zdradziły wtedy swój własny interes, poprzez bezwarunkowe przyzwolenie na działania Stalina. Konsekwencją tego był późniejszy wybuch zimnej wojny - przypomniał profesor.
Jałta oznaczała dla wielu narodów 45 lat rządów totalitarnych, ofiary ludzkie i ekonomiczne, zacofanie ekonomiczne i to trzeba przypominać - podkreślił Roszkowski. Nie da się budować pojednania między narodami europejskimi i podstaw wspólnej tożsamości bez sięgnięcia do prawdy.
Raport Normana Davisa "Wielka Koalicja" ukazał się jednocześnie w Polsce - w dzienniku "Rzeczpospolita" i w Wlk. Brytanii - w "Sunday Times". Raport prof. Roszkowskiego został zaprezentowany pod koniec kwietnia w Parlamencie Europejskim.