"Orzeł Jana Karskiego" dla "Tygodnika Powszechnego" i Oriany Fallaci

Jan Karski to legendarny kurier rządu polskiego w Londynie, który w czasie II wojny światowej przedostał się z okupowanej Polski na Zachód i przekazał rządom alianckim informacje o dokonywanej przez okupantów niemieckich zagładzie ludności żydowskiej w Polsce. Zmarł w lipcu 2000 r.

Swą nagrodę ustanowił w kwietniu 2000 r. Miała być przyznawana tym, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować (w przypadku Polaków) oraz tym, którzyánie będąc Polakami nie pozostają wobec naszego kraju obojętni". Nagroda ma charakter honorowy i nie towarzyszy jej żadna gratyfikacja finansowa. Wyróżnieni otrzymują statuetkę Orła.

Termin upublicznienia nazwisk wyróżnionych w tym roku - w przeddzień rocznicy śmierci Jana Pawła II, jest nieprzypadkowy - podała kapituła nagrody. "Tygodnik Powszechny" wyróżniono za "formowanie Polski i Polaków w wierze i odwadze, w wartościach, które ukształtowały Jana Pawła II".

Kapituła wskazała, że Jan Karski był wiernym czytelnikiem pisma, a z jego założycielem - red. Jerzym Turowiczem łączyły go więzy sympatii i szacunku. Sam Karski uważał, że bez "Tygodnika Powszechnego" nie byłoby możliwe wyłonienie się w Kościele postaci formatu Karola Wojtyły. Włoska dziennikarka i pisarka Oriana Fallaci została uhonorowana za "niezłomną pasję i odwagę mówienia prawdy o czasach, którym daje świadectwo".

Jak informuje kapituła, nagroda "honoruje jej ponad 50-letnią karierę zawodową, podczas której znajdowała się wszędzie tam, gdzie dokonywała się historia od narodowowyzwoleńczych wojen afrykańskich, poprzez wojnę wietnamską i wojny bliskowschodnie, wojny i przewroty południowoamerykańskie, po rewolucje islamskie i bezkrwawą rewolucję 'Solidarności' oraz wojnę wydaną cywilizacji zachodniej przez terroryzm muzułmański atakiem 11 września 2001 roku na Nowy Jork".

W ocenie kapituły, "kontrowersyjna i budząca emocje ekspresja Oriany Fallaci pozostaje niewątpliwie 'misją sumienia', co czyni ją podobną do wojennej misji Jana Karskiego".

W latach minionych laureatami Orłów Jana Karskiego byli m.in. ks. prof. Józef Tishner - za porywającą wizję religii i wiary, Jacek Kuroń - za budzącą nadzieję wizję ludzkiej solidarności, rabin Jackob Baker - za optymistyczną wizję przyszłości polsko-żydowskiej, Marek Edelman - za humanistyczną wizję ludzkiej godności, Tadeusz Mazowiecki i arcybiskup Alfons Nossol - za wizje Polski w jedności Europy. Laureatami nagrody byli także prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko - za odwagę w prowadzeniu swego kraju i jego społeczeństwa w kierunku europejskich áwartości demokratycznych oraz budowanie lepszej przyszłości stosunków ukraińsko-polskich w myśl prawdy, iż nie ma niezależnej Ukrainy bez niezależnej Polski i niezależnej Polski bez niezależnej Ukrainy oraz szef Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie prof. Feliks Tych - za wytrwałość i pasję badawczą w dokumentowaniu prawdy o różnorodności Polski wielu narodów i religii.

Jan Karski patronuje też dwóm innym nagrodom. Jedną z nich przyznaje amerykańska fundacja im. Karskiego. Przewodniczącym kapituły tej nagrody jest Zbigniew Brzeziński. Jej laureatką jej Irena Sendlerowa, która w czasie II wojny światowej ratowała żydowskie dzieci. Nagroda została jej przyznana z inicjatywy stowarzyszenia "Dzieci Holocaustu".

Z kolei nagroda im. Jana Karskiego i iego żony Poli Nireńskiej, przyznawana jest co roku przez Żydowski Instytut Naukowy YIVO w Nowym Jorku za badania i publikacje ukazujące wkład Żydów polskich w polską kulturę. Laureatami tej nagrody są m.in. poeta Jerzy Ficowski, pisarz Henryk Grynberg, tłumacz Michał Friedman i były sekretarz Komisji Episkopatu Polski do Spraw Dialogu z Judaizmem ksiądz Stanisław Musiał.