"Orzeł Jana Karskiego" dla Juszczenki i prof. Tycha
Wybrany na prezydenta Ukrainy Wiktor Juszczenko oraz szef Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie prof. Feliks Tych zostali uhonorowani nagrodami "Orła Jana Karskiego" - poinformowała kapituła nagrody.
Nagroda została ustanowiona w kwietniu 2000 r. Decyzja dotycząca tegorocznych laureatów nagrody zapadła - według kapituły - przed miesiącem. "Z jej upublicznieniem postanowiono wstrzymać się do ogłoszenia wyników wyborów na Ukrainie" - podała kapituła.
Juszczenko - lider "pomarańczowej rewolucji" - uhonorowany został "za odwagę w prowadzeniu swego kraju i jego społeczeństwa w kierunku europejskich wartości demokratycznych oraz budowanie lepszej przyszłości stosunków ukraińsko-polskich w myśl prawdy, iż nie ma niezależnej Ukrainy bez niezależnej Polski i niezależnej Polski bez niezależnej Ukrainy".
Według kapituły nagrody, tym, co łączy postaci Juszczenki i Jana Karskiego, są doktoraty honoris causa tej samej uczelni: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Legendarny kurier Polski Podziemnej i wykładowca słynnego Georgetown University w Waszyngtonie najwyższą godnością akademicką UMCS obdarowany został w 1995 r., zaś Juszczenko - w 2000 r., jako ówczesny premier Ukrainy (wespół z Jerzym Giedroyciem)
. Samego Karskiego Juszczenko poznał osobiście w Waszyngtonie.
Profesor Feliks Tych uhonorowany został "za wytrwałość i pasję badawczą w dokumentowaniu prawdy o różnorodności Polski wielu narodów i religii". Kierowany przez niego ŻIH jest - według kapituły - wiodącą w świecie placówką naukowo-badawczą zajmującą się historią żydowskiej obecności w Polsce i Europie, zaś sam uczony - międzynarodowym autorytetem badań nad nienawiścią rasową i etniczną, antysemityzmem i Holocaustem.
Ideą twórcy Nagrody było przyznawanie jej tym, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować (w przypadku Polaków) oraz tym, którzy nie będąc Polakami nie pozostają wobec naszego kraju obojętni". Nagroda ma charakter honorowy i nie towarzyszy jej żadna gratyfikacja finansowa.
Godność jest nieprzeliczalna na pieniądze - argumentował twórca nagrody Jan Karski. Towarzyszy jej natomiast statuetka Orła, którego projekt zaakceptował pomysłodawca i kreator nagrody.
W latach minionych laureatami Orłów Jana Karskiego byli m.in. prof. Józef Tishner, Jacek Kuroń, rabin Jackob Baker, Marek Edelman, Tadeusz Mazowiecki i arcybiskup Alfons Nossol.
Istnieją jeszcze dwie inne nagrody, którym patronuje Jan Karski.
Jedną z nich przyznaje amerykańska fundacja im. Karskiego. Przewodniczącym kapituły nagrody jest Zbigniew Brzeziński. Laureatką jej jest Irena Sendlerowa, która w czasie II wojny światowej ratowała żydowskie dzieci. Nagrodzona została jej przyznana z inicjatywy stowarzyszenia "Dzieci Holocaustu".
Drugą jest nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, przyznawana co roku przez Żydowski Instytut Naukowy YIVO w Nowym Jorku za badania i publikacje ukazujące wkład Żydów polskich w polską kulturę. Ustanowiona została w 1992 roku przez samego Karskiego.
Patronem nagrody, obok niego, jest jego żona - Pola Nireńska, tancerka i choreograf, która jako jedyna ze swej licznej rodziny ocalała w czasie wojny. Laureatami tej nagrody są m.in. historycy Ruta Sakowska i Leszek Hodoń, poeta Jerzy Ficowski, pisarz Henryk Grynberg, tłumacz Michał Friedman i były sekretarz Komisji Episkopatu Polski do Spraw Dialogu z Judaizmem ksiądz Stanisław Musiał.
Jan Karski to legendarny kurier rządu polskiego w Londynie, który w czasie II wojny światowej przedostał się z okupowanej Polski na Zachód i przekazał rządom alianckim informacje o dokonywanej przez okupantów niemieckich zagładzie ludności żydowskiej w Polsce. Zmarł w lipcu 2000 r.
