Oni są często dyskryminowani w wyborach!

Artur Andrus jest znany z niebanalnego poczucia humoru. To zdjęcie nie zostało jednak zrobione podczas jednego z kabaretowych występów. Popularny satyryk włączył się w akcję "Wybory dla wszystkich." W jej ramach w siedzibie radiowej "Trójki" zorganizowano specjalny lokal wyborczy, nieprzystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Tam każdy na własnej skórze mógł przekonać się, z jakimi trudnościami muszą radzić sobie osoby niedowidzące czy głuchonieme. Artur Andrus próbował odczytać nazwisko kandydatów posługując się specjalnymi, osłabiającymi wzrok okularami.

(ak)

Specjalne, imitujące wadę wzroku okulary wypróbował też Marek Niedźwiecki, dziennikarz "Trójki". Odczytanie nazwisk kandydatów także dla niego było nie lada wyzwaniem.

W odwiedzanym przez dziennikarzy lokalu wyborczym przygotowano typowe utrudnienia: brakowało czytelnego oznakowania ścian budynku; aby się do niego dostać, trzeba było pokonać kilkustopniowe schody. O problemach, z jakimi muszą zetknąć się słabowidzący w niedostosowanych do ich potrzeb lokalach przekonała się też Magda Jethon, szefowa radiowej "Trójki" i prof. Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich.

- Według różnych szacunków, około 2 mln obywateli Polski z różnymi niepełnosprawnościami nie bierze udziału w wyborach - mówiła podczas spotkania prof. Lipowicz. - Poczucie odrzucenia i wykluczenia jest powodem, dla którego te osoby rezygnują z głosowania - podkreśliła rzecznik praw obywatelskich.

Pracownicy Biura RPO przed wyborami prezydenckimi w 2010 roku przeprowadzili kontrolę w lokalach, które posiadały status dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Uchybienia stwierdzono w 34% wizytowanych placówek. Podczas kolejnej kontroli, przeprowadzonej przed wyborami samorządowymi, 85% lokali nie spełniało odpowiednich warunków. Do najczęściej występujących barier należały wysokie progi przy wejściu do lokalu.

Podczas konferencji mówiono też o ułatwieniach, które wprowadza nowy kodeks wyborczy. Jest to głosowanie korespondencyjne i przez pełnomocnika, z którego mogą skorzystać osoby po 75. roku życia i niepełnosprawni. - Boję się, że te nowe formy głosowania staną się dobrą wymówką, aby wycofać się z wprowadzania udogodnień w lokalu - mówiła podczas spotkania prof. Irena Lipowicz. - Chodzi o to, żeby urna była nisko powieszona, żeby w lokalu dostępna była lupa i nakładka do głosowania. W niektórych gminach wystąpiły jednak obawy, że jeżeli władze dostosują lokale wyborcze do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zostaną oskarżone o niegospodarność - podkreśliła rzecznik praw obywatelskich.

Z utrudnieniami w lokalach wyborczych musi się też zmagać Piotr Pawłowski, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. Pawłowski porusza się na wózku inwalidzkim od 16 roku życia. Podczas spotkania prezes stowarzyszenia tak opisywał swoje doświadczenia podczas wyborów - Rok temu chciałem zagłosować w szkole, która - ku mojej radości - została w pełni dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością - mówił podczas konferencji Pawłowski. - Nie mogłem jednak skorzystać z podjazdu do lokalu wyborczego - zabrakło dozorcy z kluczykiem, który mógłby otworzyć do niego furtkę. Poprzez tę akcję chcemy dotrzeć do świadomości niepełnosprawnych, którzy do tej pory nigdy nie głosowali. Zaprosiliśmy też do współpracy Janusza Świtaja, który podczas poprzednich wyborów docierał do lokalu wyborczego ambulansem, na łóżku. W tym roku ma inną możliwość, może zagłosować przez pełnomocnika lub korespondencyjnie - mówił podczas spotkania Pawłowski.

Jedno z udogodnień wyborczych dla niepełnosprawnych zaprezentowała na konferencji Anna Błaszczak z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. To nakładka do głosowania dla osób niewidomych. Nazwiska posłów są tam zapisane w alfabecie Braille'a. Anna Błaszczak zwróciła uwagę na fakt, że aby skorzystać z udogodnień, które wprowadza nowy kodeks wyborczy, trzeba wiedzieć, jakich formalności należy dopełnić w urzędzie gminy. - Żeby zagłosować za pomocą pełnomocnika, trzeba zgłosić taki zamiar do właściwego urzędu na 10 dni przed datą wyborów. Pełnomocnictwa udziela się przed pracownikiem gminy, który może nawet przyjść do naszego domu - mówiła Anna Błaszczak.

Udzielenie pełnomocnictwa jest bezpłatne. Gminy mają obowiązek udzielenia osobom zainteresowanym wszelkich informacji. Osoby niedowidzące mają czas do 26 września, aby zgłosić zamiar głosowania przy użyciu specjalnych nakładek w alfabecie Braille'a.

Głosowanie przez pełnomocnika nie zastąpi ułatwień dla niepełnosprawnych w lokalach wyborczych - uważa Jolanta Kramarz ze Stowarzyszenia Vis Maior, niewidoma. Pani Jolanta opowiedziała Wirtualnej Polsce o swoich doświadczeniach podczas głosowania. - Trzeba było zawsze, przy każdych wyborach, znaleźć osobę, która pomoże nam zagłosować. Ja miałam zaufanie do ludzi, którzy oddawali głos w moim imieniu. Koleżanka opowiadała jednak o swoim koledze, też niewidomym. Nie brał on udziału w głosowaniu, bo wcześniej zdarzało się, że jego tata skreślał swojego kandydata zamiast osoby wskazanej przez syna - opowiada Jolanta Kramarz.

Pani Jolanta zapewnia też, że korzystanie z nakładki do głosowania dla osób niewidomych nie nastręcza wielu trudności. - Miałam do czynienia z takim szablonem, przy konkretnych pozycjach jest cyfra brajlowska, i okienko, w którym można dokonać skreślenia. Możemy też poprosić kogoś, żeby przeczytał nam osoby na liście, albo odpowiednio wcześniej zapoznać się z tą listą i zapamiętać, jaki numer ma kandydat, na którego chcę zagłosować. Dla mnie wprowadzenie takich ułatwień to wielki przełom, bo dzięki temu mogę podjąć w pełni samodzielną decyzję - mówi Jolanta Kramarz.

Wprowadzenie ułatwień wyborczych jest bardzo ważne, jednak warto też zwrócić uwagę na stosunek polityków do osób niepełnosprawnych - mówiła podczas spotkania Agnieszka Kamińska ze Stowarzyszenia Pracy dla Niepełnosprawnych "De Facto" - W czerwcu wysłaliśmy wiadomości mailowe do 20 partii politycznych - opowiada Kamińska. - Poprosiliśmy je o przesłanie programów wyborczych, które moglibyśmy przetworzyć na materiały dla osób niewidomych, aby i one mogły się zapoznać z propozycjami poszczególnych ugrupowań. Po dwóch miesiącach dostaliśmy tylko jedną odpowiedź - od Partii Zielonych, która jako jedyna przesłała nam swoje materiały. Pozostałe ugrupowania nie wysłały nawet grzecznościowego maila z przeprosinami - opowiadała Kamińska.

(ak)