Odznaczenie dla ostatniego żyjącego czeskiego lotnika walczącego w kampanii wrześniowej

Z wnioskiem o przyznanie odznaczenia wystąpiła do prezydenta Rada Programowa Forum Polsko-Czeskiego za pośrednictwem MSZ. Odznaczenie w imieniu Bronisława Komorowskiego wręczy p.o. kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski. Uroczystość odbędzie się w siedzibie Urzędu Miasta w Havlickuv Brodzie (środkowo-wschodnie Czechy).

- Imrich Gablech to prawdopodobnie ostatni żyjący lotnik czechosłowacki walczący w obronie Polski w 1939 roku. Tak wysokie odznaczenie nadane przez Pana Prezydenta to takie nasze symboliczne podziękowanie przede wszystkim za to, że pan pułkownik walczył o niepodległość Polski, a jednocześnie własnego kraju. Jest on również osobą wybitnie zasłużoną w podkreślaniu polskiego wysiłku zbrojnego w czasie II wojny światowej. Niezwykle zasłużony w popularyzacji tradycji niepodległościowych i - co jest ważne - tradycji polsko-czeskiej współpracy wojskowej, która w wielu ważnych momentach w XX w. miała miejsce, a nie jest szerzej znana - powiedział Ciechanowski.

Przed uroczystością p.o. kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych spotka się w Pradze z kierownictwem Instytutu Badań Reżimów Totalitarnych i złoży wiązankę kwiatów pod pomnikiem Ryszarda Siwca przed siedzibą Instytutu. Wieczorem w Konsulacie Generalnym RP w Ostrawie Ciechanowski weźmie udział w spotkaniu opłatkowym z udziałem przedstawicieli Koła Polskich Kombatantów w Republice Czeskiej i Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Republice Czeskiej.

Czeski lotnik

Imrich Gablech urodził się 4 listopada 1915 r. w miejscowości Hrachoviste (obecnie Słowacja). W 1936 r. ukończył cywilną szkołę pilotażu Aeroklubu Środkowosłowackiego. Następnie służył w 3. pułku lotniczym w Pieszczanach. Był także słuchaczem podoficerskiej szkoły lotnictwa w Chebie, a później - pilotem 15. eskadry w Żylinie. W 1939 r. po rozpadzie Czechosłowacji został przeniesiony z powrotem do pułku w Pieszczanach, skąd 7 czerwca zdezerterował wraz z siedmioma innymi lotnikami i uprowadzonym samolotem przyleciał do Polski. Został za to skazany przez słowacki sąd w Bratysławie w 1942 r. zaocznie na 20 lat, a następnie na dożywotnie ciężkie więzienie.

W Polsce po kilkutygodniowych przesłuchaniach 1 sierpnia 1939 r. został wcielony do polskiego lotnictwa wojskowego w Dęblinie, gdzie po wybuchu wojny służył pod dowództwem kpt. Jana Hryniewicza. M.in. z narażeniem życia ratował przed zniszczeniem polski samolot Potez XXV odlatując nim z bombardowanego lotniska. Od 18 września przebywał w niewoli sowieckiej; oskarżony o szpiegostwo trafił do łagru. Po odzyskaniu wolności, w październiku 1941 r. dostał się statkiem z Archangielska do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do czechosłowackich sił zbrojnych. Następnie został przyjęty do RAF i umieszczony w RAF Czechoslovak Depot w Wilmslow. Ze względu na problemy zdrowotne po pobycie w łagrach nie mógł pełnić czynnej służby, dlatego pracował jako kontroler lotów w bazach RAF Ibsley, Coltishall, North Wealt i Manston.

Po zakończeniu wojny powrócił do Czechosłowacji i pracował jako kontroler lotów w Sztabie Głównym Dowództwa Lotnictwa Praga-Ruzyne, a następnie także jako pilot w bazie wojskowej w Havlickuv Brodzie, którą w 1948 r. również dowodził. Po ostatecznym przejęciu władzy przez komunistów został odsunięty od służby w wojsku, a w 1950 r. przeniesiony do rezerwy. W 1951 r. był krótko więziony i przesłuchiwany. Później, podczas pracy w przemyśle jako księgowy i pracownik techniczny, spotykał się z szykanami. W okresie odwilży został awansowany na podpułkownika rezerwy, w 1970 r. przeszedł na emeryturę. Mieszka Havlickuv Brodzie.