Niemiecki biskup o pedofilii: świat ma prawo powiedzieć Kościołowi pewne rzeczy

Bp Stephan Ackermann: Trudno jest odpowiedzieć w odniesieniu do całych Niemiec, ponieważ nie ma żadnej centralnej statystyki. Właściwie możemy mówić tylko o przypadkach zgłoszonych nam przez ludzi składających wnioski o zadośćuczynienie. W ciągu ostatnich ośmiu lat było to około 1800 osób. Ta liczba odnosi się do dłuższego okresu, niektóre przypadki miały miejsce w latach 50. ubiegłego wieku. Szczerze powiedziawszy, jest to tylko ta ujawniona część. Część będąca jeszcze w utajeniu jest z pewnością większa.

Statystyki w tej sprawie prowadzą poszczególne diecezje i wspólnoty zakonne. Zleciliśmy projekt badawczy na ten temat, którego wyników spodziewamy się jesienią. Wtedy otrzymamy pewniejsze dane odnośnie do liczby sprawców.

Realizujemy cały szereg przedsięwzięć. Rozpoczęliśmy w roku 2010 r., organizując telefon zaufania, aby umożliwić ludziom pierwszy, prosty kontakt i by powstało miejsce, które mogłoby ich sprawy przekazać dalej. Dla ofiar było ważne, żeby móc opowiedzieć o bezprawiu, jakie je dotknęło jakiejś instytucji, archidiecezji czy zakonowi. Był to bardzo ważny moment, że powstała świadomość tego problemu i w mrok wpuszczono nieco światła.

Potem postanowiliśmy poprawić możliwości interwencji. Ustaliliśmy zasady postępowania i zachowania, kiedy zgłaszane są podejrzenia. Następnie chodziło o to, aby stworzyć szerszą bazę przedsięwzięć prewencyjnych.

Prewencja była już przed rokiem 2010, np. w toku kształcenia młodych księży czy w pracy z młodzieżą, bo organizacje młodzieżowe w Niemczech zajmowały się tym tematem już wcześniej, ale oczywiście nie miało to tak szerokiego zakresu. Wydaliśmy ramowy regulamin prewencji i wyposażyliśmy w odpowiednie środki fundusz, by wspierać programy prewencji i szczególnie innowacyjne projekty.

Z całą rozprawą związany jest także system świadczeń uznawczych. Przez materialne świadczenia, czyli wypłaty pieniędzy, chcemy pokazać osobom dotkniętym bezprawiem, że to, co się z nimi stało, zostało uznane przez Kościół. Nie możemy mówić o odszkodowaniach. Szkód czy cierpienia nie da się naprawić i nie można im zadośćuczynić, ale w ten sposób chcemy wyraźnie pokazać, że zostało to uznane za bezprawie. Jesteśmy oprócz tego gotowi finansować terapie, o ile nie można ich finansować inną drogą.

Mamy nadzieję, że odpowiedzi na ten temat dostarczy szeroko zakrojony projekt badawczy. Chodzi w nim o to, by stwierdzić, czy w zakresie kościelnym są także elementy systemiczne. Ważną kwestią jest np. to, czy nadużyciom sprzyjały określone struktury albo brak świadomej odpowiedzialności u zwierzchników kościelnych. Jest to bardzo ważne pytanie wymagające odpowiedzi: jak duże są udziały systemiczne w całej tej problematyce w Kościele.

Mogę tylko powiedzieć, że nie ma alternatywy wobec transparencji. Jako Kościół jesteśmy zobowiązani do prawdy i musimy spojrzeć prawdzie w oczy. Także prawdzie, która jest mroczna, bolesna i przepełniona winą. O niszczeniu wiarygodności Kościoła należy mówić przede wszystkim w kontekście sprawców i braku odpowiedzialności u zwierzchników kościelnych, nawet jeżeli opinia publiczna w pierwszej chwili nie odbiera tego w ten sposób. Dopiero rozprawienie się z tym problemem jest początkiem procesu odzyskiwania wiarygodności i zaufania. Jest to wszystko bardzo trudne i bolesne, ale dla Kościoła jest to proces oczyszczenia i edukacji.

Krąg sprawców jest tak różny, jak różni są ludzie. Sprawcy z kręgów kościelnych nie są inni niż sprawcy z całej reszty społeczeństwa. Są sprawcy nie przyznający się do czynów i wypierający je ze swojej świadomości. Są tacy, którzy otwarcie przyznają się do tego, co robili i sami są sobą przerażeni. Spotkałem także sprawców, dla których wyzwoleniem było to, że wina, jaka na nich ciążyła, została ujawniona i doznali ulgi. Jest też wielu, którzy częściowo przyznają się do czynów, ale bagatelizują swoją własną winę.

Sprawcy muszą stawić czoła swojej winie i swojej odpowiedzialności. To jest naczelnym celem. Oczywiście, że w przypadku podejrzenia najpierw obowiązuje domniemanie niewinności, dlatego trzeba wszystko bardzo dokładnie zbadać. Lecz potem chodzi o to, by przejęli oni odpowiedzialność za swoje czyny. Stawiamy sprawę jasno: tam, gdzie ktoś dopuścił się przemocy na tle seksualnym, nie ma mowy, by spełniał on w dalszym ciągu normalne posługi duszpasterskiej np. w parafii.

W każdym przypadku musi zostać postawiona diagnoza psychologiczna, która daje prognozę ewentualnego dalszego zagrożenia. Jest to element ważny dla samych sprawców, pomagający im w lepszej samoocenie. Następny punkt: jak wygląda ewentualna akceptacja społeczna pracownika Kościoła, który stał się sprawcą. Jeżeli nie ma szans na to, że jego posługa będzie akceptowana przez wiernych, ponieważ ludzie jej nie przyjmą, ja jako biskup nie mogę tego kogoś już tam wysłać. Doświadczyliśmy tego, że tolerancja ze strony ludzi jest w takich przypadkach równa prawie zeru.

Nie mamy żadnych wspólnych stałych ośrodków np. dla księży, którzy stali się sprawcami, jakie istnieją np. w Stanach Zjednoczonych.

Muszę przyznać, że to, co słyszałem od ofiar, przekraczało moje wyobrażenia. Usłyszałem wiele straszliwych rzeczy i niemożliwe jest, żeby na to zobojętnieć. Wręcz przeciwnie, im dłużej się tym zajmuję, tym bardziej jestem wrażliwy i rozzłoszczony. Pomagają mi rozmowy ze specjalistami, którzy już dłużej zajmują się tymi zagadnieniami i straumatyzowanymi osobami. Pomaga mi też moja duchowość. Cały ten temat w obcowaniu z ludźmi uczynił mnie wrażliwszym na kwestie subtelnych zależności i układów władzy.

Najpierw zawsze jestem postrzegany jako przedstawiciel Kościoła i często sadza się mnie razem ze sprawcami na ławie oskarżonych. To trzeba po prostu znieść. Smutek i łzy pojawiają się w sytuacjach, w których jestem nieco lepiej chroniony, np. kiedy czytam relacje.

Moim zdaniem najważniejsze jest przedstawienie prawdy. Równie ważne jest podchodzenie z respektem do wszystkich ofiar, osób odpowiedzialnych w Kościele i sprawców. Nie wolno robić z tego sensacji. I temat ten trzeba wciąż śledzić i drążyć. Nie dawać spokoju osobom odpowiedzialnym w Kościele i w społeczeństwie. Dla nas nie jest to zbyt przyjemne, ale ważne jest, żeby medialna opinia publiczna powracała do tego tematu i dociekała, co się dzieje dalej. Media masowe w tym temacie mają też pewną funkcję strażnika.

Moim zdaniem najważniejszą sprawą jest uwrażliwienie na sytuacje, w których chodzi o zaufanie i zależność. Istotne jest też, by Kościół nie stał się znów zamkniętym, hermetycznym systemem. Taki zwarty front i zamknięcie jest niedobre i niebezpieczne, ponieważ sprzyja wszelkim rodzajom nadużyć. Kościół powinien nie bać się przyjąć pomocy z zewnątrz. Jest to w myśl ustaleń drugiego Soboru Watykańskiego. Świat ma prawo powiedzieć Kościołowi pewne rzeczy i może nam pomóc. Nie jest przecież tak, że my mamy wszystko i nie potrzebujemy żadnych rad i sami możemy rozwiązać wszystkie problemy. Świat i ludzie, także niemający nic wspólnego z Kościołem, mogą w pewnych dziedzinach mieć dla nas ważne przesłania. Jesteśmy zdani na ich pomoc.

Rozmawiał Bartosz Dudek.

Bp. Stephan Ackermann, ordynariusz diecezji trewirskiej, jest pełnomocnikiem Episkopatu Niemiec ds. nadużyć seksualnych w środowisku kościelnym oraz kwestii ochrony dzieci i młodzieży.

Zobacz też:
Pięć lat od ujawnienia skandali pedofilskich w niemieckim Kościele. "Trzęsienie ziemi"
Niemcy: surowe kary kościelne dla księży-pedofilów

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl