"NATO potrzebuje nowej koncepcji strategicznej"

Scheffer, który wystąpił na forum Instytutu Studiów Strategicznych towarzyszącemu nieformalnemu spotkaniu ministrów obrony państw członkowskich, wyraził nadzieję, że na kwietniowym szczycie NATO zostanie przyjęta deklaracja dotycząca nowej koncepcji strategicznej. Zaznaczył, że deklaracja powinna być dokumentem tak zwięzłym i prostym jak Traktat Waszyngtoński.

Podczas forum głos zabrał także minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski.

Scheffer uzasadniając potrzebę nowej koncepcji strategicznej podkreślił, że obowiązująca strategia pochodzi z 1999 roku i "z wdziękiem się zestarzała".

- Dokument został napisany przez 19 krajów, podczas gdy wkrótce będzie ich 28. Ponadto został napisany, gdy koncepcja Sojuszu był eurocentryczna i nie uwzględnia wydarzeń z początku XXI wieku, takich jak ataki terrorystyczne z 11 września 2001 roku i zaangażowanie NATO w Afganistanie - podkreślił.

- Jasna wizja naszego Sojuszu jest pilnie potrzebna. Negocjacje związane z jej tworzeniem będą wymagały długiej debaty. Nie oczekuję, że będzie ona łatwa, ale jest konieczna, jeżeli mamy dojść do konsensu - powiedział de Hoop Scheffer.

Jego zdaniem, koncepcja strategiczna musi zawierać dokładny opis środowiska strategicznego. - Powinna uwzględniać nie tylko terroryzm, państwa upadłe, proliferację broni masowego rażenia. Powinna także uwzględniać implikacje dla bezpieczeństwa wynikające ze zmian klimatu, cyberataków, bezpieczeństwa energetycznego i piractwa. Nowa koncepcja musi przekonująco wyjaśniać, gdzie NATO ma rolę do odegrania i jaka powinna to być rola - oświadczył.

Podkreślił, że nowa koncepcja strategiczna musi definiować sposób stosowania artykułu 5 Traktatu (dotyczącego wspólnej obrony w razie ataku na jednego z członków) w kontekście tych nowych zagrożeń.

- Cyberataki nie wymagają użycia ani jednego żołnierza czy naruszenia granic, jednak mogą sparaliżować działanie państwa. Przerwanie dostaw energii może zakłócić funkcje społeczne i ekonomiczne państwa w sposób przypominający skutki wojny, bez jednego wystrzału. Topnienie arktycznych lodów może mieć poważny wpływ na bezpieczeństwo - argumentował.

- Zdaję sobie sprawę, że nie wszystkie te zagrożenia wymagają odpowiedzi militarnej, ale wymagają kolektywnej odpowiedzi, dlatego jest istotne, byśmy forsowali koncepcję sojuszniczej solidarności i żeby wszystkie kraje miały pewność, że nie zostaną same z wyzwaniami, wobec których stanęły - dodał Scheffer.

Sekretarz generalny przekonywał, że nowa koncepcja musi też uwzględniać zintegrowane podejście (comprehensive approach) - uwzględniające środki nie tylko wojskowe, ale i np. ekonomiczne. Stąd potrzeba współpracy z innymi organizacjami, jak UE.

- Musi też uwzględniać równowagę miedzy wspólną obroną terytorialną i misjami ekspedycyjnymi. Kolektywna obrona terytorialna pozostanie zasadą, ale żaden sojusznik nie może sobie pozwolić na utrzymywanie sił wyłącznie w tym celu. To nie wybór "albo-albo", im bardziej elastyczne siły, tym lepiej mogą wypełnić oba zadania - zaznaczył. Dodał, że dokument powinien też ułatwić finansowanie wspólnych misji.

- Konflikt na Kaukazie doprowadził niektórych do przekonania, że dobre relacje z Rosją i dalsze rozszerzenie NATO nawzajem się wykluczają. Tak nie jest - podkreślił Scheffer.

Zapewnił, że proces rozszerzenia będzie trwać, ale "nie będziemy ignorować obaw Rosji". Dodał, że musi brać pod uwagę "wszystko, czego się nauczyliśmy", w tym z działań rady NATO-Rosja. Zaznaczył, że mimo różnic poglądów trzeba kontynuować dialog z Rosją, podobnie jak trwał on nawet w najtrudniejszych momentach zimnej wojny.

Z kolei Radosław Sikorski jako racjonalną określił dwutorową politykę wobec Rosji. - To, którym torem pojedzie ten pociąg, zależy od Rosji. My stwarzamy dwa tory - drogę współpracy i przyjaźni i drogę, po której Rosja czasami idzie, czyli drogę kryzysu gruzińskiego i kryzysu gazowego - oświadczył.

Dwutorowa strategia miałaby polegać "na współpracy w przypadku respektowania przez Moskwę norm i zasad oraz zdecydowanej obrony członków NATO przed groźbami, agresją czy zachowaniami takimi, jak mieliśmy do czynienia w ubiegłym roku w Gruzji".

Zdaniem ministra Rosja jest obecnie bardziej otwarta na świat niż kiedykolwiek w swojej historii i w związku z tym należy jej stworzyć perspektywę, "że może, jeśli zechce zostać częścią szeroko zdefiniowanego Zachodu. - Wybór należy do niej, od tego, czy będzie to próba odtworzenia autarkii z czasów sowieckich, czy też racjonalne włączenie się w światowe próby przezwyciężenia kryzysu - oświadczył minister.

Sikorski, powołując się na niedawne waszyngtońskie opracowanie dotyczące zmian w NATO, wyraził przekonanie, że potrzebna jest nie tylko nowa koncepcja strategiczna, ale i nowa umowa, którą można by przedstawić społeczeństwom krajów należących do Sojuszu.

Po drugie - mówił Sikorski - potrzebna jest większa koordynacja i wysiłek, szczególnie w tym roku, aby pomóc rządom Afganistanu i Pakistanu w stabilizacji ich regionu.

Za bardzo ważne Sikorski uznał nowe porozumienie między NATO a UE. Ocenił, że NATO jest najpotężniejszym sojuszem wojskowym w historii świata, UE jest supermocarstwem w pomocy rozwojowej i humanitarnej.

- Gdyby potencjał obu tych organizacji w pełni zadziałał w skoordynowany sposób, w Afganistanie i Pakistanie, wygralibyśmy. I uważam, że bardzo źle się dzieje, że takie połączonego działania nie ma - podkreślił.

Opowiedział się za stworzeniem trzystopniowej hierarchii dowodzenia - strategicznego, operacyjnego i taktycznego. Postulował też "mocniejsze stanowisko" sojuszu wobec Iranu także w kontekście planów obrony przeciwrakietowej, zarówno projektu amerykańskiego jak i NATO-wskiego.