"Największy dzień w moim życiu" - wspomina Mazowiecki

Przed 16 laty Mazowieckiego poparło 378 posłów, 41 wstrzymało się od głosu, a czterech było przeciw.

Mazowiecki powiedział, że pamięta każdy moment tego dnia. Pamiętam, jak pisałem to krótkie oświadczenie, jak je wygłaszałem, jak reagowała sala sejmowa na to, co mówiłem. To był jeden z największych dni w moim życiu - mówił.

Podkreślił też, że "ze spokojem patrzy na ocenę historii". Jak dodał, ma satysfakcję, że "w miarę upływu czasu, mimo wszystkich trudności i zastrzeżeń, ludzie ten okres zmian, kiedy był on premierem, oceniają dodatnio".

Mazowiecki odniósł się też m.in. do - jak powiedział uprawianej od lat - krytyki nierozliczenia przez jego rząd przeszłości. Podkreślił, że rozliczenie historii nie było zadaniem rządu, bo dokonywać go powinni przede wszystkim historycy i publicyści.

Moim zadaniem było przeprowadzenie Polski bez konwulsji, prowokacji przez ten trudny okres. Przypominam, że na początku byliśmy jedyni w tzw. obozie socjalistycznym, i że ze strony różnych niechętnych zmianom sił mogły nastąpić prowokacje - powiedział.

Pytany, czy ponownie podjąłby decyzję sprzed 16 lat, Mazowiecki odpowiedział: Podjąłbym z pomocą Bożą, o której wtedy też myślałem.

Przedstawiamy chronologię wydarzeń związanych z powołaniem rządu Mazowieckiego:

4 czerwca 1989 roku, na mocy porozumień Okrągłego Stołu, odbyły się pierwsze w historii PRL częściowo wolne wybory parlamentarne; w 35 proc. wolne do Sejmu i całkowicie wolne do Senatu. Wybory zakończyły się zwycięstwem opozycji, startującej jako Komitet Obywatelski "Solidarność".

3 lipca 1989 roku w "Gazecie Wyborczej" ukazał się tekst jej redaktora naczelnego i posła Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego (reprezentacja parlamentarna "Solidarności") Adama Michnika zatytułowany "Wasz prezydent, nasz premier". Michnik dopuszczał, by świeżo utworzony urząd prezydenta objął przedstawiciel PZPR, ale postulował, by stanowisko premiera powierzone zostało kandydatowi opozycji. 19 lipca 1989 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

17 sierpnia zawiązana została, z inicjatywy Lecha Wałęsy, koalicja miedzy Komitetem Obywatelskim "S", a dotychczasowymi sojusznikami PZPR: Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym (ZSL) i Stronnictwem Demokratycznym (SD). Tego samego dnia koalicjanci przedstawili Jaruzelskiemu trzy kandydatury na premiera - Tadeusza Mazowieckiego, przewodniczącego OKP Bronisława Geremka i posła OKP Jacka Kuronia. Od początku najpoważniejszym kandydatem był Mazowiecki.

Fakt powstania nowej koalicji rządowej nie był łatwy do zaakceptowania dla kierownictwa PZPR. Na posiedzeniu Biura Politycznego 19 sierpnia alarmowano, że "przejęcie pełni władzy państwowej przez "Solidarność" niesie ze sobą wielkie zagrożenie dla państwa polskiego, spokoju i bytu narodu". Trzy tygodnie później Biuro Polityczne uznało jednak, że wystarczającą gwarancją zapobieżenia katastrofie będzie wprowadzenie do rządu Mazowieckiego kilku ministrów z PZPR.

24 sierpnia na stanowisko premiera powołany zostaje Tadeusz Mazowiecki, który został pierwszym niekomunistycznym szefem polskiego rządu po II wojnie światowej i jednocześnie pierwszym niekomunistycznym premierem w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

12 września Mazowiecki utworzył rząd, także z udziałem przedstawicieli PZPR. Gabinet Mazowieckiego tworzyło, w momencie powołania, jedenastu ministrów wywodzących się z "Solidarności", po czterech z ZSL i PZPR, trzech z SD i jeden "niezależny" (szef MSZ Krzysztof Skubiszewski). Każda z głównych sił politycznych miała ponadto swojego wicepremiera.