Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum mieści się w dawnej elektrowni tramwajowej na Woli. Władze miasta wybrały ja ze względu na dobry stan techniczny i historyczną lokalizację - to tu toczyły się szczególnie intensywne walki, tu były szpitale cywilne i wojskowe oraz początkowa siedziba Komendy Głównej Powstania. Pierwsze prace adaptacyjne rozpoczęły się w lipcu 2003.

Muzeum budowane jest według pomysłu krakowskiego architekta Wojciecha Obtułowicza. Projekt ten zakłada stworzenie nowoczesnej przestrzeni wystawienniczej bez zbytniej ingerencji w oryginalną bryłę budynku.

Autorem projektu ekspozycji jest 3-osobowy zespół w składzie: architekt wnętrz i rzeźbiarz Mirosława Nizio, grafik Jarosław Kłaput i artysta plastyk Dariusz Kunowski. Według założeń, powstające muzeum nie będzie tradycyjną ekspozycją przedmiotów umieszczonych za szybą i opatrzonych ich podręcznikowymi opisami. Ma natomiast odwoływać się do losu konkretnych osób i wydarzeń, a zwiedzający mają być aktywnymi obserwatorami.

Wchodząc do środka budynku zwiedzający przeniosą się do stolicy z sierpnia 1944 roku - zobaczą, jak wyglądał szpital i poczta polowa, przejdą kanałem, usłyszą komunikat nadawany z powstańczej radiostacji "Błyskawica", podejrzą życie codzienne stolicy.

Klimat dawnej Warszawy poczujemy zaraz po wejściu do muzeum, idąc po starym przedwojennym bruku. Po chwili wyłoni się pogruchotany od kul, dwupiętrowy monument. Przykładając do niego ucho usłyszymy (odtwarzane z taśmy) odgłosy walczącej Warszawy, a dotykając - odczujemy ciepło i bicie serca.

Projekt zakłada wykorzystanie zarówno tradycyjnych form prezentacji - historycznych dokumentów i przedmiotów - jak i nowoczesnych form audiowizualnych, które ukażą scenerię powstania. Dominującym materiałem twórczym ma być zardzewiała stal i bruk uliczny.

Podstawą ekspozycji muzealnej będą zbiory Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Władze miasta chciały także, by sami warszawiacy zaangażowali się w jej tworzenie, stąd trwająca od kilku miesięcy zbiórka pamiątek powstańczych, której efektem są tysiące nowych eksponatów.

Władze miasta zakupiły dla potrzeb muzeum kolekcję zdjęć Eugeniusza Lokajskiego zawierającą unikatowe fotografie z powstania, zlecono wykonanie repliki radiostacji powstańczej "Błyskawica" oraz powstańczego wozu pancernego "Kubuś".

Sam gmach otoczony będzie Parkiem Wolności, w którym będą rosły wiązy, róże i dzikie wino. Zbudowano w nim także Mur Pamięci, na którym umieszczono tabliczki z ponad 4 tys. nazwisk powstańców zabitych w czasie walk. Zawierają one podstawowe informacje o powstańcu - imię, nazwisko, pseudonim i stopień wojskowy. Wszystkie nazwiska zostały dokładnie sprawdzone przez specjalny zespół historyków i archiwistów.

Otwarcie muzeum obwieści dzwon im. gen. Antoniego Chruściela "Montera" - dowódcy Powstania Warszawskiego - odlany w znanej ludwisarni Jana Felczyńskiego w Przemyślu, a umieszczony w Murze Pamięci.

31 lipca tylko część muzeum będzie gotowa. Na razie zmontowana zostanie jedynie ekspozycja w jednej hali. Gmach będzie dostępny przez kilka dni po otwarciu, potem zostanie zamknięty i poddany dalszym adaptacjom. Organizatorzy planują otwarcie całego muzeum w październiku.

Na swoje muzeum weterani Powstania czekają już ponad 20 lat. W 1981 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego i rozpoczęto gromadzenie eksponatów. Władze stolicy zdecydowały, że muzeum powstanie przy ul. Bielańskiej, na ruinach dawnej siedziby Banku Polskiego - powstańczej reduty na granicy Starego Miasta i Śródmieścia. Z powodu stanu wojennego prace zostały przerwane, a zebrane eksponaty umieszczono w magazynie Muzeum Historycznego m.st. Warszawy.

Do sprawy powrócono w demokratycznej Polsce. Kolejnymi propozycjami na lokalizację muzeum były: dawna fabryka Norblina, elektrownia na Powiślu oraz budynek-rotunda - dawna gazownia na Woli.

Na budowę gmachu przy Przyokopowej władze miasta przeznaczyły w tym roku 29 mln zł.