Marta Kaczyńska: chcę kontynuować dzieło Taty

Tata był przede wszystkim człowiekiem bezgranicznie uczciwym, dobrym, wrażliwym, posiadającym olbrzymią wiedzę, ale także – i to nie jest pusty slogan – szczerze oddanym Polsce. Pod tym względem nie przystawał do czasów, w których liczy się prawie wyłącznie kreowanie wizerunku. Tata pracował dla idei – by budować liczącą się na arenie międzynarodowej, silną ojczyznę, a nie dla budowania własnej pozycji. Nie kierował się partykularnym interesem, myślał o naszym kraju w sposób niezwykle całościowy: o sferze dyplomacji, o sytuacji społecznej, gospodarczej, o nauce, o kulturze. To wielki paradoks – był przedstawiany przez większość mediów jako człowiek nienowoczesny, a wręcz zacofany, tymczasem dzięki wszechstronnej wiedzy i mądrości jego polityka była na wskroś nowoczesna. Być może niezrozumiała dla ludzi, którzy mentalnie tkwili jeszcze w mechanizmach niewoli komunistycznego państwa. Mój Tata wyprzedzał ich – On był obywatelem wolnej, sprawnej i sprawiedliwej Polski. Taki kraj chciał budować. Poza tym Tata był
niezwykle bezpośredni. W życiu prywatnym kierował się tymi samymi zasadami, co w życiu publicznym. Nie było „domowego” Lecha Kaczyńskiego i „oficjalnego”. To był ten sam człowiek: prawdziwy, słuchający ludzi, otwarty i kochający swój kraj.

Trudno o tym mówić. Wyciągam z tego generalny wniosek – media dysponują ogromną siłą kształtowania ocen społecznych. Na przykładzie tego, co spotkało mojego Tatę, widać, jak skutecznie można wypaczyć sens działań jednostki, bez względu na ewidentne dobro płynące z jej działania dla ogółu. Przyznam, że nie spodziewaliśmy się tej kampanii nienawiści, gdy Tata został prezydentem. Oczywiście wiedzieliśmy, iż nie będzie faworytem mediów, jednak nie przypuszczaliśmy, że stanie się ich głównym celem. Nie spodziewaliśmy się bezwzględnego, bezlitosnego i okrutnego atakowania. Staram się unikać mocnych słów. Jednak nie znajduję łagodniejszych, które byłyby w stanie oddać choćby część tego, co działo się w ostatnich latach. Nie spodziewałam się, że można tak szydzić z drugiego człowieka, bez względu na to, czy jest prezydentem, czy kimś innym. Przecież Tata był obiektem bezdusznego poniżania zarówno w programach publicystycznych, informacyjnych, jak i rozrywkowych. Można powiedzieć, że część mediów z poniżania Jego
osoby uczyniła stały punkt programu, bez którego nie można było obejść się każdego dnia. To było przerażające.

Myślę, że był zaskoczony skalą tego zjawiska.

Tata nie był osobą spolegliwą czy starającą się przypodobać komuś na siłę. Miał jednak świadomość, że to nie była oddolna akcja poszczególnych dziennikarzy. Wielu z nich prywatnie lubił. O rozpętaniu tej nagonki zdecydowało środowisko kształtujące największe media w Polsce. Mama była tego samego zdania. Wielokrotnie opowiadała mi, że część dziennikarzy w prywatnych relacjach była pełna zrozumienia i raczej dobrej woli – a przynajmniej chęci dociekania prawdy. Sęk w tym, że ci ludzie wiedzieli, iż w ich redakcjach nie było zapotrzebowania na prawdę o Lechu Kaczyńskim, tylko na degradowanie Lecha Kaczyńskiego jako polityka, prezydenta i jako człowieka.

Bardzo mocno je przeżywała. Co prawda, starała się robić dobrą minę do złej gdy – żartowała, że po pewnym czasie człowiek obrasta w żółwią skorupę i przykrości już nie dotykają do żywego. Jednak wiedziałam, że w głębi serca nadal cierpiała, gdy szydzono z Taty czy też z Niej. W dni wolne, w święta starała się odciągnąć Tatę od porannej prasówki, tak starała się Go chronić.

Po prostu nieprawda. Opowieści o wymyślonych małostkowych zachowaniach, wmawianie, że działa w sposób chaotyczny i pozbawiony sensu. Przeinaczanie skutków Jego działań, tak jak w przypadku traktatu lizbońskiego czy zorganizowanej przez Niego misji prezydentów w Gruzji. Dewaluowanie Jego strategii politycznej, która miała na celu umożliwienie Polsce uniezależnienia energetycznego od Rosji. Istnienie politycznego i medialnego przyzwolenia na bezkarne obrażanie Prezydenta przez członków PO. To raniło bardzo moją Mamę, ale raniło też mnie. I tak ten ciąg oszczerstw przywiódł nas do 10 kwietnia. Zgadzam się w pełni z moim Stryjem, który uważa, że gdyby nie kampania poniżania i degradowania Lecha Kaczyńskiego, nie doszłoby do katastrofy smoleńskiej. Bo przecież w demokratycznym państwie nie da się tak lekceważyć bezpieczeństwa prezydenta. Jest to wprost nie do pomyślenia. Bez względu na przyczyny bezpośrednie rozbicia rządowego samolotu można dziś powiedzieć, że wizyta głowy państwa w Katyniu pod względem
organizacyjnym i logistycznym urągała wszelkim standardom cywilizowanego świata.

W wielkanocny poniedziałek. Dzień przed katastrofą rozmawiałam z Mamą. Miałam wówczas nawet przekonanie, że Mama nie leci z Tatą do Katynia. Wyprowadziła mnie z błędu. Pamiętam nawet Jej słowa: „Oczywiście, że lecę. W takim miejscu nie mogę nie być z Tatą”. Później dowiedziałam się, że miała wygłosić tam przemówienie. Miała wspomnieć swojego stryja Witolda Mackiewicza, który został tam zamordowany. Z Tatą ostatni raz rozmawiałam właśnie z czasie świąt. To zresztą były święta nietypowe. Minęły w cieniu choroby mojej Babci. Po kolei odwiedzaliśmy Ją w szpitalu. Przy stole ciągle zatem kogoś brakowało. Wydawało mi się wtedy, że to były straszne święta. Jak się później okazało, wcale takie nie były. Rozstaliśmy się z nadzieją na spotkanie w weekend po wyjeździe Rodziców do Katynia. Planowaliśmy nawet to spotkanie. Tato był na bieżąco z moimi sprawami. To mnie zawsze bardzo wzruszało. Wiedziałam, ile ma obowiązków, jak bardzo jest zapracowany, jak martwi się stanem zdrowia Babci. Mimo to zawsze wiedział, co u
mnie słychać, o czym chciałabym porozmawiać. Miał fenomenalną zdolność myślenia o wielu sprawach jednocześnie.

Bardzo lubił słuchać muzyki. Ostatnią płytą, którą wyjęłam z Jego magnetofonu, były nagrania zespołu „Raz, dwa, trzy” z piosenkami Agnieszki Osieckiej. Chętnie go słuchał, bardzo lubił teksty Osieckiej. Ja zresztą też lubię ich muzykę. Tata miał bardzo różnorodne zainteresowania muzyczne: od francuskiej, poprzez Marylę Rodowicz, Bułata Okudżawę, Jacka Kaczmarskiego aż po bardziej współczesne utwory, np. Cohena. Mama zdecydowanie preferowała muzykę poważną. W wolnym czasie Rodzice lubili wspólne, długie spacery. Tata był także dosyć szybkim rowerzystą. Zawsze bardzo dużo czytał, przeważnie książki poświęcone historii. Interesowała go też literatura współczesna. W dzień po katastrofie znalazłam na jego biurku otwartą „Wojnę z Rosją” Adama Zamoyskiego.

Myślę, że podobnie jak w każdej, kochającej się rodzinie. Spacery, rozmowy, zabawy z wnuczkami, wspólne czytanie. Kiedyś powiedziałabym – po prostu normalnie. Po kwietniu mówię – cudownie.

Dla mnie tylko z Tatą. Nigdy nie miałam poczucia wyższości, nie myślałam o sobie jak o córce głowy państwa. Zawsze byłam szalenie dumna z Taty, ale tak było też wtedy, gdy nie był prezydentem. Nawet gdy byłam zbuntowaną nastolatką, wiedziałam, że mam wyjątkowego Tatę. Zawsze był dla mnie autorytetem. Zresztą Tata pozostał sobą i prywatnie nigdy się nie zmienił. Był taki sam i wówczas, gdy działał w „Solidarności”, wykładał na Uniwersytecie Gdańskim, gdy był ministrem sprawiedliwości czy później, gdy został prezydentem.

Nie pamiętam słów. Pamiętam niesamowite emocje. Pamiętam, jak jechaliśmy do Pałacu Kultury, gdzie była wynajęta sala na wieczór wyborczy. Już wiedzieliśmy, że jest dobrze. Ja byłam bardzo sceptycznie nastawiona do sondaży. Czekałam do rana na oficjalne dane. Przyznam, że w czasie kampanii miałam wewnętrzne przekonanie, że Tata wygra te wybory. Nie zwątpiłam nawet wtedy, gdy cała Polska zobaczyła w mediach prezydenta Tuska. Mama mi opowiadała, że gdy Tata wstał rano po wyborach, powiedział do Niej żartobliwie, ale też trochę z niedowierzaniem: „No tak, jestem prezydentem”. Tak jak już wspomniałam, wówczas myśleliśmy, że będzie tylko lepiej. Rzeczywistość straszliwie nas zaskoczyła.

Nigdy. Może powinien, ale nie robił tego.

Nie. Ja zresztą raczej starałam się unikać mediów. Z całym szacunkiem dla wszystkich, ale bycie celebrytą nigdy nie było moją ambicją. Gdy Tata został prezydentem, byłam w trakcie aplikacji adwokackiej i także ze względu na to udzielanie się w mediach znajdowało się poza sferą moich aktywności. To zresztą nie był dla mnie problem czy wyrzeczenie. Bardziej otworzyłam się na media podczas kampanii wyborczej Stryja. Po tragedii smoleńskiej chciałam, po pierwsze, powiedzieć prawdę o moich Rodzicach, a po drugie – przedstawić prawdę o Stryju, bo przecież Jego wizerunek jest nie mniej zakłamany niż wizerunek mojego Taty. Ale mogę śmiało powiedzieć, że bywanie na łamach kolorowych pism to stanowczo nie mój żywioł.

Zawsze interesowałam się polityką. Zresztą polityka, od kiedy pamiętam, była obecna w moim domu. Mogę zazdrościć ludziom, którzy potrafią się od niej odciąć i nie angażować się w nią emocjonalnie. Ja nie potrafię. I nie tylko dlatego, że mój Tato i mój Stryj od zawsze byli politykami. Sprawy Polski nie są mi obojętne.

Na pewno czuję obowiązek współdziałania z wszystkimi, którym zależy na tym, by spuścizna po moim Tacie nie była przeinaczana, niszczona czy bagatelizowana. Ale przyznam, że czasem też myślę o zaangażowaniu się w działalność polityczną. Czy coś z tego wyniknie? Nie wiem. Dziś jestem przede wszystkim mamą. Mam dwoje małych dzieci i na tym etapie mojego życie to one są dla mnie priorytetem.

Nie, nigdy o tym nie rozmawialiśmy.

Nie. Wówczas ja się o Niego bałam. Gdy zobaczyłam to wydarzenie w telewizji, rozpłakałam się. Zawsze bałam się o Rodziców, gdy latali tupolewami. Wiedziałam, że to stare, mocno wyeksploatowane radzieckie samoloty. Poza tym nie jestem osobą darzącą takim zaufaniem naszego wschodniego sąsiada jak prezydent Komorowski czy premier Tusk. Zresztą z tego co wiem, pan prezydent Bronisław Komorowski nie podróżuje tupolewami.

Tak. Informowali mnie, że już dolecieli i są na miejscu. Swoją drogą, ja sama kontrolowałam czas i gdy wydawało mi się, że już powinni wylądować, czekałam niecierpliwie na sygnał od Nich. Jasne, że z czasem przyzwyczaiłam się do podróży tupolewami. Musiałam przywyknąć i oswoić swoje obawy, bo wbrew temu, co media mówiły o Tacie, był On niezwykle aktywnym prezydentem i często podróżował. Z natury nie przejmował się sobą, uwagę skupiał na innych. Był bardzo odważny. Myślę, że nie każdego polityka byłoby stać na to, by zorganizować taką akcję jak ta w obronie Gruzji. Dziś już chyba nikt nie może mieć wątpliwości, iż te działania faktycznie powstrzymały rosyjską inwazję na ten kraj.

Z telewizji. Natychmiast zadzwoniłam do Biura Ochrony Rządu, by się dowiedzieć, co naprawdę się wydarzyło. Wydawało mi się, że kto jak kto, ale służba odpowiedzialna za bezpieczeństwo najważniejszych osób w państwie będzie dysponowała najpewniejszymi informacjami. Tymczasem okazało się, że nie wiedzieli dosłownie nic. Później zatelefonowałam do mojego męża, który był wówczas za granicą. On próbował się skontaktować z jednym z funkcjonariuszy, który tego dnia chronił Tatę. Był sygnał połączenia, ale nikt nie odbierał. Wtedy pocieszaliśmy się, że skoro jest taki sygnał, to na pewno nic najgorszego się nie stało. Niestety było inaczej.

Nikt się ze mną nie kontaktował.

Nie. Telefonował do mnie Stryj.

Jedynie prokuratura. Na przełomie czerwca i lipca złożyłam zeznania w ramach pomocy prawnej, o którą organy rosyjskie zwróciły się do strony polskiej. Odpowiadałam na standardowe pytania, m.in. w jakim celu moi Rodzice lecieli do Rosji.

Tak to można ująć. Taka była procedura.

Telefonowaliśmy do siebie kilka razy dziennie. Stryj wziął na siebie ciężar najbardziej traumatycznych procedur, jak choćby identyfikację ciała Taty w Smoleńsku.

Od początku Go do tego namawiałam i całym sercem byłam z Nim. Miałam przekonanie, że to była Jego powinność, choć jednocześnie zdawałam sobie sprawę z tego, w jak potwornym był stanie. Mam wrażenie, że śmierć moich Rodziców była dla Niego znacznie większym ciosem niż dla mnie, bo ja mam dzieci.

Tak. Naprawdę wierzyłam, że była szansa na wygranie tych wyborów.

Wahał się. Ja nie miałam wątpliwości, że powinien wystartować.

Obawiałam się, że moje zaangażowanie w kampanię Stryja zostanie zrozumiane opacznie. Nie chciałam, by ktoś pomyślał, iż pokazując się, staram się wzbudzić litość wyborców. Ale proszę mi wierzyć, byłam ze wszystkim na bieżąco.

Dziś nie mam pewności. Wtedy wydawało mi się, że moja obecność może Stryjowi wręcz zaszkodzić.

Nie jestem specjalistą w tej dziedzinie. Miałam jednak już wówczas wrażenie, że coś takiego jak sztab wyborczy, czyli jądro kierujące i tworzące kampanię, nie istniało. W działaniach ludzi tworzących kampanię wyborczą Stryja był ogromny chaos. Jednak z drugiej strony rozumiem, że Stryjowi ciężko było to wtedy kontrolować. Myślę, że dziś wszystko wyglądałoby inaczej.

Przyznam, że wówczas nie zastanawiałam się nad tym, choć to dostrzegałam. Pamiętam, co się działo, gdy Stryj postanowił udzielić Państwu obszernego wywiadu o katastrofie smoleńskiej.

Tak to możemy ująć.

Myślę, że sformułowanie „osobom tworzącym sztab wyborczy” będzie wystarczająco precyzyjne.

Najlepszym dowodem na to, jakimi są spadkobiercami, jest fakt, z kim ci ludzie rozmawiali we wrześniu. Zaprzeczają sami sobie. Żal tego słuchać.