Marcin Makowski: Polska na tym samym poziomie wolności mediów, co Afganistan? Wolne żarty

Jakie polskie media są, każdy widzi. Problem z ich upolitycznianiem, łamaniem kręgosłupów dziennikarzy, wciskaniem na intratne posady znajomych królika, sterowaniem reklamami czy zwykłym brakiem profesjonalizmu nie zaczął się ani za rządów PiS-u, ani za PO. To właśnie jednak w 2016 roku, zdaniem amerykańskiej organizacji Freedom House, Polska zanotowała największy w historii spadek wskaźnika wolności mediów (34 punkty, o 6 więcej niż rok wcześniej - im bliżej do 100, tym mniejsza wolność). Równocześnie był to największy spadek w skali globalnej. Lepiej od nas zaprezentowało się Burundi, Nauru, Serbia, Boliwia, Sudan Południowy, Kongo czy Turcja, w której w zeszłym roku odbył się nieudany zamach stanu. W jego wyniku do więzienia trafiły setki dziennikarzy, a wiele tytułów prasowych, portali, stacji radiowych czy kanałów telewizyjnych - po prostu zamknięto do odwołania.

Mimo tego to Polska, ze względu na działanie rządu Prawa i Sprawiedliwości, który ”osłabia opinie kwestionujące jego główną narrację historyczną, która pomija udział Polaków w zbrodniach okresu II wojny światowej” oraz nie prenumeruje ”Gazety Wyborczej” i ”Newsweeka”, uznany został przez ekspertów za reżim w minionym roku groźniejszy. Tym samym po raz pierwszy od 1989 roku spadliśmy jako kraj z pozycji wolnych mediów, do kategorii ”media częściowo wolne”, w której znajdują się również Włochy, Grecja, Botswana, Mongolia, Kolumbia czy… Afganistan. I tutaj dochodzimy do sedna sprawy. Czy zupełnie poważnie traktując zarówno wolność mediów w Polsce, jak i w Afganistanie, można powiedzieć, że to ten sam rodzaj opresji i zakłamania? Chyba nie.

Niestety podobne raporty, jak wcześniej równie krytyczne dla Polski resume Reporterów Bez Granic, często pisane są przy udziale tylko części środowiska medialnego danego państwa. W przypadku analizy ”Reporterów” jednym z głównych ekspertów wpływający na kształt ostatecznych konkluzji okazał się być Adam Michnik. Również w dokumencie Freedom House powtórzone są kluczowe argumenty antyrządowe opozycji, wskazuje się konkretnie na zwalnianie pracowników z mediów publicznych i „podważanie przez Jarosława Kaczyńskiego znaczenia i roli <>”. Sam prezes Prawa i Sprawiedliwości przedstawiony został w karykaturze otwierającej raport jako jeden z siedmiu dyktatorów, krążących na grzbietach wilków wokół ostatniego bastionu wolnych mediów. Obok niego znajdują się (często faktyczni i krwawi dyktatorzy): Wenezueli, Boliwii, Serbii, Rosji, Turcji i Filipin, a wszystkiemu z boku przygląda się Donald Trump. Mając świadomość wszystkich braków i faktycznych naruszeń pluralizmu i obiektywizmu w Polsce w ostatnim roku, zestawienie Kaczyńskiego z ludźmi, którzy zlecają morderstwa opozycyjnych dziennikarzy jest w ogóle na miejscu?

Amerykańska organizacja wyliczyła, że w Polsce politycy nieuczciwie kształtowali obieg informacyjny poprzez podważanie roli tradycyjnych mediów, wywieranie wpływu na stacje publiczne i wspieranie przychylnych im wydawców prywatnych. Zgoda, tylko gdyby raport faktycznie ostro krytykował wszelkie podobne przejawy naruszeń swobód demokratycznych, Polska powinna stracić pozycję w rankingu znacznie wcześniej. Czy to nie za poprzednich rządów doprowadzono do zwolnień dziennikarzy z dziennika ”Rzeczpospolita”, czy nie doprowadzono do przejęcia tygodnika ”Uważam Rze”, służby państwowe nie dokonały najazdu na redakcję ”Wprost”, a Paweł Graś nie dyskutował z Janem Kulczykiem, jakby się pozbyć niewygodnego naczelnego ”Faktu”, który następnie stracił pracę? Czy w przeszłości nie dochodziło do instalowania masowych podsłuchów w telefonach komórkowych opozycyjnych dziennikarzy? Władza nie wpływała na obsadę stanowisk kierowniczych w mediach publicznych i nie dostawiano kolejnych kroplówek z gotówką do redakcji sympatyzujących z władzą mediów?

Problem z tego typu raportami polega na tym, że zazwyczaj odzwierciadlają one nie tyle realny stan wolność słowa w danym kraju, co sposób spojrzenia na ten kraj, który posiadają dziennikarze sporządzający daną analizę. Nie mam zamiaru udawać, że obecnie problemy w Polsce nie występują, że dochodziło do masowych zwolnień, kapitał znowu przekierowywany jest do przychylnych tytułów a propaganda się stacji publicznych nie ima. Gdyby chcieć zachować uczciwość, trzeba był jednak alarmować i piętnować podobne zachowania wcześniej, gdy również miały miejsce. Inaczej trudno uznać, że czymś zupełnie normalnym jest lepszy od Polski wynik Ghany i wielokrotnie lepszy Niemiec, gdzie media publiczne informują społeczeństwo często w porozumieniu z rządem, a gdy dochodzi do zamachów terrorystycznych czy incydentów w postaci masowych gwałtów podczas Sylwestra w Kolonii, przez jakiś czas zarządzają blokadę informacyjną. Wiele mamy w zakresie niezależności mediów w Polsce do zrobienia, ale na pewno nie jesteśmy krajem, który powinien zanotować najwyższy spadek na świecie dlatego, że ”kwestionujemy winę za zbrodnie Polaków podczas II wojny światowej”. Podobne tłumaczenie to absurd.

Marcin Makowski dla WP Opinie