Marcin Makowski: Ojciec Mateusz nie chce uchodźców? Wystarczyło poczekać, aby nie wyjść na głupców

Debata na temat nowego odcinka "Ojca Mateusza" to Polska w pigułce. Nikt go jeszcze nie widział, każdy coś tam słyszał, ale wszyscy zdążyli wygłosić swoje opinie, podzielić się na obozy, wypromować prześmieszne hasztagi i oskarżyć przeciwników o rasizm, albo brak patriotyzmu.

Rasizm ojca Mateusza? Wolne żarty

Przed emisją "Bezpiecznej odległości" - bo taki tytuł nosiła czwartkowa odsłona serialu, zdążyliśmy się dowiedzieć, że w marcu na antenie TVP obejrzymy co najmniej antyuchodźczą orgie stereotypów i prawicowych komunałów. Wrocławska "Gazeta Wyborcza" pisała, że w geście protestu z roli uchodźcy zrezygnował lokalny aktor, Mikołaj Woubishet. - Mimo że grałem już w serialach kilka razy przybyszów z najodleglejszych zakątków świata, to nigdy nie dostałem propozycji roli, która w moim odczuciu bazuje na bolesnym stereotypie złego muzułmańskiego uchodźcy. Nie chciałem firmować tego swoją twarzą, bo się zwyczajnie z tym nie zgadzam - zadeklarował artysta w manifeście opublikowanym w mediach społecznościowych.

Temat błyskawicznie podchwyciła antyrasistowska organizacja "Nigdy więcej", która oskarżyła Telewizję Polską o "powielanie stereotypów i promowanie niechęci wobec uchodźców". I co? I wszyscy wyszli jak nałogowi słuchacze radia Erewań. Bo wybuchła nie bomba, tylko amatorski ładunek wybuchowy, nie była podłożona przez muzułmańskiego uchodźcę, tylko mówiącego po polsku imigranta, i nie w celach terrorystycznych, ale ze względu na konflikt w rodzinie. A sam tytułowy ojciec Mateusz, wyszedł na największego piewcę osiedlenia w Sandomierzu autentycznych uchodźców z terenów ogarniętych wojną.

Zamach? Nie do końca

Właściwie "Bezpieczna odległość" to jedna z najbardziej proimigranckich rzeczy wyemitowanych ostatnio przez TVP. Mamy w fabule planowany ośrodek dla przybyszów z Bliskiego Wschodu. Mamy sandomierskie warsztaty dla mieszkańców o kulturze i wierzeniach Wschodu. Jest kapłan, który zapewnia o niepotrzebnych obawach i dobrym sercu Polaków, którzy, gdy poznają przyjezdnych, będą chcieli im pomóc. Reszta jest mniej więcej taka, jaka mogłaby być, gdyby do podobnej sytuacji autentycznie doszło w jakimś z prowincjonalnych miast naszego kraju.

Gdy na placu zabaw wybucha puszka z mieszanką saletry i siarki, a ranna zostaje mała dziewczynka, biskup zastanawiający się nad chwilowym zawieszeniem budowy ośrodka, do czasu wyjaśnienia sprawy i uspokojenia emocji. Ma również przy uchu kanclerza, którzy szepcze mu niepochlebne banały o złych uchodźcach, ale jest on błyskawicznie kontrowany zarówno przez ks. Mateusza, jak i samego przełożonego.

Oczywiście przez miasto przetacza się cała debata na temat tego, kto jest winny. Osądzona zostaje rodzina mieszkających od lat w Sandomierzu zasymilowanych imigrantów. Jest zebranie mieszkańców i dyskusja z policją, na którym padają zwroty w stylu: "ludzie chcą im pomagać, a potem oni bomby w parku podkładają", ale błyskawicznie znajduje się ktoś, kto bierze niesłusznie oskarżonego Jozefa (właśnie z tej imigranckiej rodziny) w obronę. "To, co państwo tutaj robicie, nie ma nic wspólnego z prawem, to samosąd" - krzyczy młoda dziewczyna. "Wielbicielka arabów" - odpowiada jej starszy mężczyzna. "Proszę się wstrzymać z takimi komentarzami" - odpowiada policjant i uspokaja rozpalone głowy zebranych.

Uchodźcy mile widziani w Sandomierzu

Właściwie wszystko, co dzieje się w odcinku, a może mieć kontekst "stereotypowego opisu uchodźców", pod koniec znajduje zupełnie racjonalne wyjaśnienie. Ładunek wybuchowy podłożył faktycznie muzułmanin, ale w zemście wobec swojego ojca, który nie chciał przepisać na niego firmy budowlanej. "To ja podłożyłem ten ładunek, ale nie chciałem zrobić nikomu krzywdy" - stwierdził przestępca złapany przez policję. Nie był, wbrew temu, co opisywała "Wyborcza", żadnym terrorystą. De facto znacznie gorszą rolę odegrała Polka, siostra niesłusznie oskarżonego Jozefa, która chciała go zabić, pozorując zbrodnie jako atak nienawiści sandomierzan. Po co? Ponieważ nie mogła mieć dzieci, a gdyby się go pozbyła, mogła przejąć opiekę nad córką zmarłej siostry, którą wychowywał właśnie Josef - jej były mąż. I tak z paniki, która rozpętała się w sieci, wyszła zwykła historia kryminalna. I to jeszcze z prouchodźczą puentą.

"Jest w liście do Hebrajczyków takie zdanie: Troszczmy się o siebie wzajemnie, by się zachęcać do miłości i dobrych uczynków" - mówi ojciec Mateusz na kazaniu. "To zadanie trudne, zwłaszcza jeśli tym drugim jest ktoś nieznany. A pan Bóg nakazał, aby kochać bliźniego jak siebie samego. Każdego dnia, gdy zrobicie coś dobrego dla siebie, zróbcie też coś dla innych, dla kogoś obcego" - kończy przemowę.

"Przepraszam, za to zło, które wyszło z mojego domu, powinienem zauważyć" - wyznaje po mszy muzułmanin, ojciec przestępcy. Przyszedł posłuchać, co kapłan ma do powiedzenia, a ten przyjął jego obecność z otwartymi rękoma. "Jedno robaczywe jabłko nie daje świadectwa całej jabłoni - to słowa biskupa, wznowił prace nad naszym projektem" - stwierdza ojciec Mateusz, ogłaszając, że uchodźcy jednak osiedlą się nad Wisłą. I to ma być ta prawicowa propaganda? Ręce opadają nad żenującym poziomem naszej debaty publicznej.

Marcin Makowski dla WP Opinie