Macedonia zjednoczona bałkańskim snem o Unii

– Boje się o drugą turę – mówiła jeszcze przed rozpoczęciem głosowania Ana Abliegova, studentka dziennikarstwa na Uniwersytecie w Skopje. – Pierwsza tura minęła bez zamieszek, to duży sukces. Ale teraz jest taki strach w sercu. Strach, że na samym końcu schrzanimy... – opowiada Ana. Dla mieszkańców Macedonii ważniejszy od wyniku wyborów wydaje się być ich przebieg. Młodzież, która wciąż musi starać się o wizy, aby wyjechać do Europy, czeka aż Unia Europejska otworzy ramiona na ziemię, które jest częścią kolebki cywilizacji europejskiej. – Wiza kosztuje około 30-tu euro. Może dla ludzi z zachodniej Europy to nie jest duży wydatek, ale dla wielu Macedończyków jest. Cholera, dlaczego ja mam płacić za wjazd do mojej Europy? – mówi czarnowłosa dziewczyna. Jak podają statystyki macedońskiej agencji zajmującej się kwestią zatrudnienia, bezrobocie sięga w tym kraju do 33,5%.

Młodzież chce zmian. Na ulicach Skopje, stolicy Macedoni, flagi Unii Europejskiej widnieją dosłownie wszędzie. W 2009 roku dwie skłócone narodowości – rodowici Macedończycy (64,2%) i Albańczycy (25,1%) zdecydowali, że Unia Europejska jest ważniejsza niż podziały etniczne i religijne. Wybory przebiegły spokojnie. W 2006 roku podczas wyborów parlamentarnych doszło do siedmiu aktów kryminalnych i pięciu aktów przemocy. W 2001 roku w Macedonii miała miejsce wojna między dwiema narodowościami, zakończona Umową Ochrydzką.

Nowym prezydentem został Georgi Iwanow, przedstawiciel Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjno–Demokratyczna Partia Macedonia, ze skrzydła konserwatywnego. Zdobył 61,1% głosów, podczas gdy jego kontrkandydat Ljubomir Frczkowski z Socjaldemokratycznego Związku Macedonii zdobył 36,9%. Jednym z głównych punktów Georgi Iwanowa jest wprowadzenie Macedonii do Unii Europejskiej i NATO. Nie różni się jednak tym od innych kandydatów. Dla tego kraju nic nie wydaje się być teraz ważniejsze.

Macedonia, która powstała w 1991 roku po rozpadzie Jugosławii, zmaga się z tymi samymi problemami co Polska po Rozmowach Okrągłego Stołu. Jednakże problemy instytucjonalne i mentalne, podsycane są konfliktami etnicznymi. Dziś choć wspólny cel zjednoczył kraj, wciąż można usłyszeć wiele głosów mogących sugerować, że zmiana jest tylko powierzchowna. Jeden z obserwatorów macedońskiej organizacji pozarządowej, młody student mówi – Macedonia powinna być tylko dla Macedończyków. Właściciel skopijskiej restauracji, Albańczyk, sugeruje, że tam gdzie jest większość Albańczyków ziemie powinny być tylko Albańskie.

W Macedonii za poglądy polityczne, możesz wylecieć z pracy. – Nie mówi się nikomu na kogo się głosuje, żeby się nie narazić – tłumaczy pracownik fabryki. Mimo tak ekstremistycznych głosów, część społeczeństwa zaczyna powoli skłaniać się w stronę porozumienia. Świadczy o tym świetny rezultat kandydata nowo powstałej Partii Demorkatycznej Imer Selmaniego. Albańczyk, władający biegle macedońskim, był jedynym w historii Albańczykiem, który prowadził i kierował kampanię wyborczą do obu narodów. Zdobył on 14,5% głosów w pierwszej turze wyborów, co dało mu trzecie miejsce. Niektórzy nazywają go drugim Obamą. Doktor Nauk Politycznych z Uniwersytetu w Skopje Zoran Ilievski mówi, że tak dobry wynik Selmaniego składa się z dwóch czynników. Z dobrego PR-u i fali na Obamę, oraz z rzeczywistych przemian, które zachodzą w społeczeństwie Macedońskim. Sześćdziesięcioletni Macedończyk, przyznaje, że cześć populacji Macedonii jest gotowa głosować na Macedońskiego Obamę w przyszłości. – Ja jestem gotowy! – wykrzykuje Selmani.

Rzeczywistość może jednak nie wyglądać tak kolorowo. Partia Demokratyczna poniosła porażkę w wyborach lokalnych. Selmani tłumaczy to „nowością” partii, inni natomiast podkreślają, że sukces tego albańskiego lidera był wyłącznie jego osobistym zwycięstwem. Okazało się też, że w drugiej turze wyborów Albańczycy nie poszli do urn. Nie poszli, bo żaden z kandydatów nie jest Albańczykiem. – Nie pójdę głosować! – mówi twardo jeden z członków albańskiej Partii. – Jak nie zagłosuję, to jest szansa, że nie będzie wystarczającej frekwencji. A jeśli nie będzie wystarczającej frekwencji to w ciągu sześciu miesięcy zostaną rozpisane nowe wybory! – dodaje Albańczyk. Frekwencja przekroczyła jednak ponad 40%. Będzie macedoński prezydent.

Marzenia o Unii Europejskiej wytworzyły polityczną poprawność wśród macedońskich elit. Wszyscy się lubią i chcą żyć w zgodzie. Marzenia o Unii Europejskiej sprawiły, że wybory 2009 przebiegły spokojnie, bez ekscesów i przemocy. Jednak kocioł bałkański wrze pod pokrywką. Na brzegach kraju, gdzie zamieszkują większości albańskie, mówi się o drugim Kosowie. Pod uśmiechem i elegancją, przemycany jest nacjonalizm. Czy Macedonia, może pójść za modelem belgijskim? Czy Unia Europejska, podobnie jak kiedyś zjednoczyła powojenną Europę, będzie na tyle wiarygodna i wytrzymała, żeby zjednoczyć trzęsący się kocioł bałkański. Wydaje się, że przyszłość Macedonii zależy bardziej od skuteczności i wydolności Unii, niż związana jest ona z altruistycznymi chęciami obu nacji do porozumienia.

Katarzyna Mortoń