Lustracja Giertycha odroczona

W rozpoczętym w piątek procesie w trybie "prezydenckim" 69-letni Giertych oświadczył, że nie współpracował z tajnymi służbami PRL. Zarazem ujawnił, że SB zaproponowała mu w 1977 r., by na podstawie materiałów od SB jego ojciec napisał o stalinowskim zbrodniarzu sądowym Stefanie Michniku (przyrodnim bracie Adama - przyp.red.), mieszkającym w Szwecji i publikującym w paryskiej "Kulturze" pod nazwiskiem Szwedowicz.

Odparłem, że ojciec tak uzyskanych informacji nie opublikuje - oświadczył Giertych, który miał wtedy jechać do mieszkającego w Londynie ojca. Odmówił też przewiezienia ojcu materiałów od SB. Potem przytoczył esbekowi słowa ojca: "Niech to sami opublikują; wtedy ja to skomentuję".

Giertych zeznał także, że mówił oficerowi również: Jak chcecie, to mu sami dostarczcie do skrzynki pocztowej. Wtedy sąd ujawnił, że z nadesłanych przez IPN akt SB wynika, że poleciła ona potem swym agentom w Londynie, by dyskretnie wrzucili materiały do tej skrzynki "w sposób uzgodniony z J.G.". Sąd spytał lustrowanego, czy sposób tej przesyłki uzgadniano z nim lub z ojcem. Tak oceniła SB, ale nie ja - padła odpowiedź.

Giertych przyznał, że w 1978 r. jego ojciec ostatecznie napisał w swym emigracyjnym piśmie "Opoka" artykuł o Stefanie Michniku, opierając się na notatce z wydawanego we Francji pisma "Narodowiec", która to notatka - jak przyznał - "mogła być robotą służb specjalnych". Ojciec mógł się oprzeć na tej notatce - oświadczył Giertych.

Pytany przez sąd, czy nie uważał, że SB w ten sposób wykorzystuje jego i ojca do siania fermentu wobec opozycji, Giertych przyznał, że "było to oczywiste", gdyż moment, w którym SB zdecydowała się ujawnić sprawę morderstw sądowych Stefana Michnika, miał związek z walką SB z KOR. Zaznaczył, że ojciec "już znacznie wcześniej" krytykował środowiska tworzące KOR, paryską "Kulturę" i Radio Wolna Europa, bo "był przeciw lewicy".

Giertych zapewniał, że jego rozmowy z SB z 1977 r. (według niego - dwie, według akt SB - trzy) dotyczyły tylko Stefana Michnika, a wynikały z jego wyjazdu za granicę. Sąd zwrócił uwagę, iż z akt wynika, że były też inne tematy rozmów. Sam Giertych ujawnił zresztą w obszernych wyjaśnieniach, że negocjował z SB sprawę ewentualnego spotkania SB z ojcem gdzieś poza PRL, sprawę wydania książek ojca w PRL ("ale bez skreśleń") oraz sprawę ewentualnego powrotu ojca do kraju. Lustrowany nie pamiętał, czy o tej ostatniej sprawie rozmawiał z SB przed czy po lipcu 1986 r. - kiedy wszedł do Rady Konsultacyjnej przy przewodniczącym Rady Państwa PRL. Z akt SB wynika, że ta rozmowa odbyła się w marcu 1977 r. Nie mogę tego wykluczyć - dodał Giertych.

Zastępca Rzecznika Interesu Publicznego Jerzy Rodzik wniósł o przesłuchanie Janusza Mazurka - esbeka, który w 1977 r. rozmawiał z Giertychem i jego przełożonego Sławomira Lipowskiego. Obrońca Giertycha nie był przeciwny temu wnioskowi. Sąd go zaś uwzględnił i wystąpił do ABW o zwolnienie świadków z tajemnicy. Ponadto sąd wystąpił do IPN z pytaniem, czy zachowały się w nim akta SB o kryptonimie "Truteń", które mają związek z Jędrzejem i Maciejem Giertychami.

Giertych narzekał, że IPN nadesłał do sądu więcej akt na jego temat niż mu sam udostępnił po nadaniu mu statusu pokrzywdzonego (status ten oznacza, że było się w PRL osobą inwigilowaną, a nie był agentem - przyp.red.).

Na początku roku Giertych rozdał mediom otrzymane z IPN materiały, jakie SB zbierała na niego od 1962 r., gdy wrócił z emigracji w Anglii. Wynika z nich, że Giertych chętnie relacjonował SB poglądy ojca; twierdził, że przyszłością Polski jest sojusz z Rosją; miał wyrażać się też ze zrozumieniem o interwencji Rosji w Czechosłowacji w 1968 r.

Postępowanie lustracyjne kończy się albo uznaniem prawdziwości oświadczenia danej osoby, albo uznaniem jej za "kłamcę lustracyjnego" - wtedy będzie ona skreślona z listy kandydatów. Jeżeli kandydat sam przyzna się do związków z tajnymi służbami PRL, jego oświadczenie jest publikowane w "Monitorze Polskim" i w obwieszczeniu wyborczym. Ustawa lustracyjna nie zamyka takiej osobie dostępu do urzędu prezydenta.