"Lasy dla wszystkich na zawsze". Każdy może pomóc
Bardziej od zmian klimatu boimy się tylko wojny, kryzysu gospodarczego i utraty zdrowia. Dlatego coraz częściej wybieramy towary, których wytworzenie nie wpływa negatywnie na środowisko. Rośnie przy tym znaczenie organizacji, które poświadczają odpowiedzialny model produkcji odpowiednimi certyfikatami. Jedną z nich jest FSC, które zaprasza do współpracy wszystkich przedsiębiorców, którzy chcą przyczynić się do zwiększenia świadomości klimatycznej wśród swoich pracowników i klientów.
O tym, że nasze decyzje zakupowe mają wpływ na zachowanie klimatu, nie trzeba dziś nikogo przekonywać, co potwierdzają też niezależne badania. Niemal dwie trzecie polskich konsumentów woli kupować produkty, które nie szkodzą roślinom i zwierzętom oraz nie przyczyniają się do degradacji środowiska.
Zmiana klimatu zajęła czwarte miejsce na liście największych obaw Polaków, z niemal jedną trzecią wskazań (31 proc.). Bardziej boimy się tylko wojny i terroryzmu (65 proc.), trudnej sytuacji gospodarczej (50 proc.) oraz kłopotów zdrowotnych (40 proc.).
Zapytani o zagrożenia związane z lasami, Polacy wskazywali przede wszystkim ginięcie różnych gatunków zwierząt i roślin oraz wylesianie. Świadomi jesteśmy też tego, że bezpośrednim wynikiem degradacji lasów są ekstremalne zjawiska pogodowe, w tym susze i powodzie.
Takie są wyniki badania przeprowadzonego przez Ipsos dla Forest Stewardship Council, najbardziej znanej organizacji zajmującej się promowaniem odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Nie są to puste słowa – FSC okazało się zdecydowanym liderem rozpoznawalności w Polsce i na świecie. Połowa polskich respondentów rozpoznaje logo FSC, podczas gdy na świecie ten odsetek wyniósł 46 proc. Kolejny w rankingu system certyfikacji zebrał o niemal 10 pkt procentowych mniej.
Co w takim razie znaczy "odpowiedzialna gospodarka leśna" i dlaczego jest tak istotna dla powstrzymania zmian klimatycznych, ale także dla komfortu życia każdego z nas?
Nie tylko drewno
Wśród wszystkich ekosystemów lasy stanowią jeden z najbardziej kompleksowych i zróżnicowanych. Często są postrzegane jedynie jako źródło drewna czy miejsce na weekendowy wypoczynek, oferują jednak znacznie więcej. Od korzyści ekologicznych przez kulturowe, aż do ekonomicznych.
Lasy są także źródłem czystej wody, owoców leśnych, grzybów, dziczyzny i miodu. Co więcej, ponad 60 proc. leków syntetycznych pochodzi ze źródeł naturalnych, a 75 proc. leków przeciwnowotworowych zawiera naturalne związki aktywne, głównie roślinne, w tym wiele pozyskiwanych z roślin, które rosną właśnie w lasach.
O tym, że lasy to "płuca świata", nie trzeba nikogo przekonywać. Pomagają w regulacji klimatu poprzez pochłanianie dwutlenku węgla. Niewiele osób wie, że Polska pod względem leśnych zasobów węgla zmagazynowanych w drewnie zajmuje czwarte miejsce w Europie.
Nie każdy też pamięta, że korzenie drzew i innych roślin stabilizują glebę, redukując ryzyko erozji i zniszczeń spowodowanych przez ekstremalne zjawiska atmosferyczne. Dodatkowo drzewa pomagają w retencji wodnej, filtrując wodę i zapobiegając powodziom. Lasy przynoszą wymierne korzyści nie tylko dla nas – ludzi, ale także dla 2/3 gatunków lądowych, dla których są naturalnym siedliskiem.
Nie można tu pominąć również ekonomicznego znaczenia lasów. Według raportu Living Planet z 2018 r. usługi ekosystemowe lasów są warte 125 bln dolarów rocznie. Dla Polski wartość ta wynosi ok. 120 mld zł. Te "usługi ekosystemowe" to korzyści, które płyną z naturalnych procesów zachodzących w lasach. FSC posiada własną Procedurę Usług Ekosystemowych, która zachęca do przywracania i ochrony leśnych usług ekosystemowych zidentyfikowanych w lasach i która koncentruje się na pięciu obszarach, takich jak wychwytywanie CO2, bioróżnorodność, woda, gleba, a także rekreacja, w tym wartości niematerialne i terapeutyczne płynące z bliskości natury. W ramach tej procedury zarządca lasu może uzyskać wsparcie sponsora, który chce zaangażować się w ochronę tych specjalnych usług "świadczonych" nam przez lasy.
FSC – zgodnie ze standardami
Założona w 1994 r. organizacja Forest Stewardship Council promuje gospodarkę leśną, tak aby lasy były zarządzane w sposób zrównoważony w aspektach przyrodniczych, społecznych i gospodarczych. Hasło główne organizacji to "Lasy dla wszystkich na zawsze".
FSC ustanawia kompleksowe standardy, które firmy muszą spełniać, aby uzyskać certyfikat. Certyfikowane lasy muszą być zarządzane w sposób, który minimalizuje negatywny wpływ na środowisko. To oznacza m.in. zakaz stosowania toksycznych chemikaliów oraz obowiązek zachowania ważnych siedlisk przyrodniczych.
FSC zobowiązuje zarządców lasów do szacunku dla praw rdzennych mieszkańców i lokalnych społeczności. Standardy organizacji obejmują również zasady dotyczące praw pracowników, w tym bezpieczne warunki pracy, godne wynagrodzenie i prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych.
Zachować to, co najlepsze
Certyfikacja FSC to zatem znak jakości, który gwarantuje, że zarządzanie lasem odbywa się w sposób zrównoważony i odpowiedzialny. Ale jakie wiążą się z tym rzeczywiste korzyści dla lasów i klimatu?
FSC zabrania nielegalnego pozyskiwania drewna, degradacji lasów i wylesiania certyfikowanych obszarów. Daje więc pewność, że w tych miejscach drewno jest pozyskiwane w taki sposób, żeby nie zubażać lokalnego ekosystemu. Co więcej, zarządcy lasów mają obowiązek identyfikować tzw. obszary o szczególnych walorach przyrodniczych (high conservation value – HCV). Obejmuje to różnorodność biologiczną, gatunki zagrożone, obszary wodochronne i glebochronne, a także wartości kulturowe i religijne. Dzięki temu zachowane zostają szczególnie cenne lasy, często będące domem dla najbardziej zagrożonych gatunków. Standardy FSC obejmują ochronę ekosystemów zarówno leśnych, jak i nieleśnych oraz cieków wodnych. Działania te mają na celu minimalizowanie uszkodzeń gleby i roślinności oraz zaburzania stosunków wodnych.
Stosowanie pestycydów w lasach z certyfikatem FSC jest znacząco ograniczone. Promowane są alternatywne metody zwalczania szkodników, co wpływa na stan zdrowotny ekosystemów leśnych i ich zanieczyszczenie chemikaliami.
Najbardziej znany certyfikat
Symbol FSC na produkcie to znak, że pochodzi on z lasu zarządzanego zgodnie z najlepszymi praktykami ekologicznymi i społecznymi. Obecnie miliony hektarów lasów na świecie są certyfikowane przez FSC, co ma ogromny wpływ na zachowanie bioróżnorodności, redukcję emisji dwutlenku węgla i ochronę praw człowieka.
Rozpoznawalność i powszechność oznaczeń FSC potwierdzają wspomniane już badania IPSOS. 31 proc. Polaków widuje logo FSC co najmniej kilka razy w miesiącu, a 64 proc. deklaruje, że są bardziej skłonni zaufać markom, które oferują tak oznaczone produkty.
Kupując meble z certyfikatem FSC możemy być pewni, że drewno pochodzi z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony. Deska do krojenia albo drewniana zabawka – jeśli ma certyfikat FSC – daje pewność, że jest wykonana z drewna pochodzącego z odpowiedzialnych źródeł. Nawet zwykły papier toaletowy może być certyfikowany w systemie FSC. Coraz więcej firm decyduje się też na opakowania z certyfikowanego drewna lub papieru. Także w przemyśle odzieżowym certyfikat FSC zyskuje na znaczeniu. Wiskoza, czyli włókno roślinne używane w produkcji ubrań, również może być certyfikowana.
Tydzień Lasów FSC
Żeby zwiększać świadomość znaczenia odpowiedzialnych zakupów, FSC prowadzi też działania promocyjne. Jednym z kluczowych jest Tydzień Lasów FSC, globalna inicjatywa, która ma na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na znaczenie odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Obchodzony w dniach 23-29 września Tydzień Lasów promuje zrównoważoną gospodarkę leśną jako narzędzie do ochrony środowiska i łagodzenia zmiany klimatu. W tym roku Tydzień Lasów FSC odbywa się pod hasłem "Zaufaj sile lasu", a do akcji zgłosiło się już ponad 100 posiadaczy licencji FSC – o ok. 20% więcej niż rok temu.
Choć akcja jest bezpośrednio kierowana do licencjobiorców FSC, w wydarzeniu może uczestniczyć każda organizacja, która chce mieć pozytywny wpływ na lasy. Tydzień Lasów to okazja, żeby podnieść świadomość tego, jaki wpływ ma działanie każdego z nas na gospodarowanie leśnymi terenami.
W minionych latach podczas Tygodnia Lasów FSC organizowane były wspólne akcje sadzenia drzew, spacery przyrodnicze po lasach powiązane z warsztatami edukacyjnymi, inicjatywy sprzątania lasów, konkursy sztuki wykonanej z produktów leśnych, konkursy fotograficzne, a także akcje kierowane do dzieci i młodzieży szkolnej we współpracy z lokalnymi organizacjami społecznymi.
FSC pomaga organizować działania promocyjne uczestników, dostarczając materiały informacyjne, grafiki czy filmy, które można wykorzystać np. w mediach społecznościowych. Dzięki temu łatwiej będzie można zrozumieć znaczenie odpowiedzialnej gospodarki leśnej, a jednocześnie podkreślić zaangażowanie w działania na rzecz lasów.
Więcej informacji o FSC i Tygodniu Lasów FSC na stronach:
