Kontrowersje wokół strefy ochronnej Muzeum Auschwitz-Birkenau

Bandarin powiedział 15 maja w Krakowie, podczas spotkania z ekspertami z Izraela, Francji i Polski, że strefa powinna być poszerzona zgodnie z wytycznymi międzynarodowych ekspertów. "Uważam, że propozycje międzynarodowych ekspertów, mówiące o rozszerzenia dotychczasowej strefy ochronnej wokół Auschwitz-Birkenau, są właściwe" - powiedział wówczas dziennikarzowi PAP Francesco Bandarin.

Dyrektor stanowczo podkreślił jednak, że decyzja w tej sprawie należy do polskiego rządu. Zastrzegł, że wszelkie decyzje w sprawie poszerzenia strefy ochronnej i zmiany sposobów jej użytkowania muszą być konsultowane z miejscowymi władzami i lokalną społecznością. "Chodzi o to, aby ochrona tego obiektu nie była negatywnie odbierana przez lokalną społeczność. Nie chcemy, żeby powstały na tym tle konflikty, czy żeby to spowodowało spowolnienie rozwoju miasta" - wyjaśnił.

W opinii dyrektora Bandarina wskazane byłoby połączenie obu części obozu i włączenie do tego kompleksu obszarów, będących obecnie poza granicami muzeum. Chodzi przede wszystkim o kolejową rampę, na której wysiadali więźniowie, a następnie poddawano ich selekcji.

Francesco Bandarin, który przebywał w Auschwitz-Birkenau wraz z grupą międzynarodowych ekspertów, uważa także, że niektóre obiekty znajdujące się w strefie ochronnej powinny być z niej wycofywane. Należy też zmienić sposób użytkowania otuliny, oświęcimskie muzeum jest bowiem miejscem Światowego Dziedzictwa i wymaga szczególnej ochrony.

Sekretarz generalny polskiego komitetu do spraw UNESCO Tomasz Orłowski zaznaczył w Krakowie, że eksperci nie określili dokładnie, o ile metrów powinno się zwiększyć otulinę. "To nie będzie strefa ochronna o jednolitych wymiarach. Teraz powstanie zespół roboczy, który dokładnie określi granice otuliny w zależności od potrzeb i możliwości" - wyjaśnił.

Prezydent Oświęcimia Janusz Marszałek wystąpił już w tej sprawie do Tomasza Orłowskiego z prośbą o "doprecyzowanie, potwierdzenie bądź zdementowanie tych doniesień". Starosta oświęcimski Józef Kała jest zdziwiony takim wnioskiem. Jego zdaniem to zły pomysł. "Należy raz jednoznacznie określić w planach zagospodarowania co, gdzie i jak może być, ale nie w kontekście stref, gdyż u wielu ludzi budzi to niepokój, że wprowadzi to jakieś ograniczenia gospodarcze, życiowe. Na tym punkcie niektórzy są bardzo przewrażliwieni" - powiedział dziennikarzom.

Trzy lata temu uczestnicy konferencji w Oświęcimiu, w której wziął udział między innymi szef Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO Peter King, uznali, iż wokół muzeum Auschwitz-Birkenau obowiązuje strefa ochronna o szerokości do 100 metrów. Identyczne zdanie wyraził parę miesięcy wcześniej polski rząd.

Pierwotnie wokół byłego KL Auschwitz-Birkenau obowiązywała 500-metrowa strefa, która została wprowadzona przez rząd PRL w 1979 roku, po włączeniu terenów byłego obozu na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Dwadzieścia lat później w życie weszło rozporządzenie ministra SWiA w sprawie określenia granic Pomnika Zagłady, na którego obszarze położony jest Pomnik Męczeństwa w Oświęcimiu. Wprowadzało ono pojęcie strefy do 100 metrów. Rozporządzenie miało związek z przyjętą wówczas ustawą o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady.

Kompleks Auschwitz składał się z trzech części. Obóz Auschwitz I powstał w 1940 roku. Dwa lata później powstał Auschwitz II-Birkenau, w którym od początku na masową skalę mordowano Żydów. Auschwitz III stanowiła sieć podobozów. W kompleksie Auschwitz hitlerowcy więzili co najmniej 1,3 miliony ludzi. Życie straciło tu co najmniej 1,1 miliona, głównie europejskich i polskich Żydów, a także Polaków, Romów i jeńców radzieckich. Na terenie byłego obozu powstało w 1947 roku muzeum.