Kogo najbardziej nienawidzą Internauci?

- Powtarzanie negatywnych stwierdzeń dotyczących całych grup społecznych podtrzymuje negatywne stereotypy na temat tych grup. Temu chcemy się przeciwstawić. Raczej nie myślimy o całkowitym wyeliminowaniu mowy nienawiści. Podobnie jak podejmując działania np. przeciw łapownictwu, nie twierdzimy, że łapownictwo zniknie. Rzecz w tym, by pokazać, że potępiamy takie działania, że należy ich się wstydzić - wyjaśnia dr Marek Troszyński, koordynator badań "Raport Mniejszości".

Spośród niemal 10 mln komentarzy zebranych z forów trzech największych polskich portali internetowych, badacze wyodrębnili ponad 85 tys. postów zawierających obraźliwe i wrogie sformułowania (nazwane "mową nienawiści") wobec mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i seksualnych. Wśród postów zawierających negatywne emocje wobec mniejszości, najwięcej dotyczyło Żydów (21,3 tys.), Rosjan (17,9 tys.), gejów i lesbijek (12,1 tys.) oraz Niemców (10 tys.). Wśród grup religijnych, najczęściej wyrażano negatywne emocje wobec muzułmanów (8,9 tys. postów). W badaniach na potrzeby "Raportu Mniejszości" uwzględniono posty nie tylko odnoszące się do mniejszości mieszkających w Polsce, ale wszystkie opinie na temat danego narodu lub wyznania.

Według badań CBOS, najbardziej nielubianą w polskim społeczeństwie narodowością są Romowie. Niechęć do nich deklaruje 49% Polaków. Drugie miejsce, wśród najbardziej nielubianych nacji przypada Arabom (42%) oraz Rumunom (40%). Negatywne opinie internautów dotyczą jednak najczęściej innych grup.

Jak wynika z badań przeprowadzonych przez CBOS w styczniu 2011 roku, sympatie i antypatie wobec Rosjan i Ukraińców rozkładają się niemal identycznie. Sympatię do tych narodowości deklaruje 32% Polaków, a antypatię 33% (do Ukraińców) i 34% do Rosjan. Według "Raportu Mniejszości", w internecie siedmiokrotnie częściej pojawiają się negatywne opinie o Rosjanach niż o Ukraińcach.

- Różnica ta wynika z zupełnie innej metodologii badań - wyjaśnia dr Marek Troszyński. - Badania społeczne (takie jak np. badanie CBOS) są badaniami reaktywnymi, tzn. badacze 'wywołują' opinie u respondentów poprzez stawianie ich w (przymusowej) sytuacji typu: "ja zadam ci teraz pytania, a ty musisz mi na nie odpowiedzieć". Ludzie czują się w obowiązku posiadania opinii, więc wypowiadają swoje zdanie. Nasze badanie, to badanie tekstów wytworzonych przez ludzi bez interwencji badacza. Oznacza to, że ludzie piszą o ważnych dla nich kwestiach, a o błahych milczą.

Z badań przeprowadzonych w ramach projektu "Raport Mniejszości" wynika, że tolerancja internautów wobec mniejszości oraz wrażliwość na "mowę nienawiści" nie zależy od wykształcenia, wieku, ani wielkością miejscowości, w której mieszkają badani. Najwrażliwszą na obrażanie mniejszości grupą okazali się emeryci i renciści. Nieco większą wrażliwość wyrażają też kobiety.

Według "Raportu Mniejszości", największy odsetek postów zawierających "mowę nienawiści" wobec mniejszości narodowych odnotowano na forach portalu Gazeta.pl (1,47% wszystkich postów). Mniejszy odsetek "mowy nienawiści" zawierają wpisy na Forum.onet.pl (0,86%) i na Forum.wp.pl (0,42%). Średnia dla wszystkich portali wyniosła 0,86%.

Wśród komentarzy na największych portalach internetowych można znaleźć nie tylko negatywne wpisy odnoszące się do mniejszości, ale także do... większości. Zgodnie z regulaminem forum Wirtualnej Polski, komentarze nie mogą zawierać m.in. treści, obraźliwych, wulgarnych zawierające treści dyskryminujące płeć, rasę, narodowość, język, religię, nawołujących do przemocy. Aby zgłosić kontrowersyjny komentarz do moderacji, wystarczy jedno kliknięcie. Treść komentarzy pojawiających się na forum nie zależy więc wyłącznie od internautów zamieszczających obraźliwe wpisy, ale również od wszystkich czytających forum, którzy nie reagują na "mowę nienawiści".

Marcin Bartnicki, Wirtualna Polska