Jestem Polakiem i jestem z tego dumny
Historia jak z filmu i rzeczywiście zamieniła się w prawdziwy film, taki ze scenariuszem, reżyserem, dźwiękowcem, operatorem i najprawdziwszymi aktorami. We wszystkie te role wcieliły nie osoby, na co dzień zajmujące się i pracujące w filmie, ale po prostu dzieci - uczniowie polskiej szkoły sobotniej im. Mikołaja Reja na Chiswicku w Londynie.
- To była wielka niespodzianka i zaskoczenie - przyznaje Renata Sejnowicz, ze szkoły im. Mikołaja Reja. - Firma Chocolate Film Factory (Chocolate Films) zaproponowała nam nakręcenie 10-minutowego filmu fabularnego. Nad całością czuwali specjaliści od filmu, którzy szukali młodych talentów wśród polskich dzieci. Uznano, że jest to grupa przedsiębiorcza, zorganizowana i pracowita. I tak, po nitce do kłębka trafili do nas, bo uczeń naszej szkoły miał okazję już wcześniej brać udział w warsztatach dla tej firmy.
Dorosły projekt polskich dzieci
We wszystko były zaangażowane dzieci i młodzież. To one wybrały temat, napisały scenariusz na podstawie wspomnień świadków historii - ludzi, którzy zostali z Kresów zesłani na Syberię. Kluczowymi postaciami byli Romuald Wernik i Danuta Pniewska, którzy zainspirowali i zaciekawili młodych filmowców swoimi opowieściami oraz wspomnieniami. Następnie uczniowie wybierali swoich kolegów do poszczególnych ról podczas castingu, a na końcu zajęli się montażem. I tak pod fachowym okiem profesjonalistów z branży filmowej rozpoczęła się prawdziwa przygoda.
- Dzieci otrzymały drogi sprzęt filmowy - mówi Renata Sejnowicz. Dzieci przeszły przez kurs teoretyczny i rozpoczęły zajęcia praktyczne. Od października do grudnia 2011 roku, w każdą sobotę do późnych godzin popołudniowych odbywały się warsztaty szkolne, których efektem był "Rafal's Incredible Escape" - film fabularny z elementami animacji, oparty na faktach historycznych II wojny światowej. Odnajdziemy w nim bohaterską postać generała Andersa, stepy kazachstańskie pełne ludzkiego cierpienia, chorób i głodu, egzotyczne Indie i gościnnego maharadżę. W końcowym efekcie film odniósł niebywały sukces, ponieważ został zaklasyfikowany na "Flipside Youth Film Festival" w prestiżowym British Film Institute i otrzymał II miejsce w swojej kategorii - opisuje nauczycielka młodych filmowców.
Być Polakiem i mieszkać na Wyspach Brytyjskich...
Projekt "Rafal's Incredible Escape" to nie koniec przygody z przemysłem filmowym. Obraz został doceniony, ale pozostawił po sobie... apetyt na więcej. Nie trzeba było długo czekać, nowa propozycja była kolejnym zaskoczeniem i wyzwaniem. Tym razem zaproponowano uczniom Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych na Chiswicku pracę przy filmie dokumentalnym, przy tworzeniu historii Polaków tutaj mieszkających. Były to wywiady, rozmowy, za pomocą, których badano tożsamość kulturową Polaków i zderzano się z bliską im rzeczywistością społeczną, a wszystko zamknięte w "Young and Polish in London". Tym razem kamera śledziła Dominikę Piskorz, Michała Capatano oraz Roksanę Krukowską. Filmowcy byli obecni w domach uczniów, pytali o polskie tradycje, język, identyfikację z polskim środowiskiem i ojczyzną rodziców, która nie w każdym przypadku mogła się okazać być bliską młodemu pokoleniu. Uczestniczono w życiu codziennym małych aktorów i ich rodzin, np. mama Michała, która jest Polką, a jego ojciec Włochem, pokazywała jak
się gotuje kapuśniak i jak razem, zgodnie z obyczajem, cała rodzina zasiada do stołu. Michał zapytany o swoją tożsamość, zdecydowanie powiedział, że najbardziej mimo swojego miejsca zamieszkania, czuje się Polakiem i Włochem - tańczy w zespole ludowym, reprezentuje polską szkolę podczas ważnych uroczystości i jeździ na zloty harcerskie.
Jak pozostać wiernym tradycji
Kamera zawędrowała także do domu Dominiki, a tam... filmowcy razem z babcią i mamą uczennicy oglądali rodzinne fotografie, słuchali wspomnień babci - Janiny Nikleiwcz i dowiedzieli się od mamy Dominiki - Alexandry, jak trudno było dawniej polskim dzieciom wyróżniać się z polskością w angielskich szkołach. Był to przekrój przez trzy pokolenia, ukazujący jak wiele trzeba wysiłku, by zachować polską kulturę, utrzymać na wysokim poziomie polską mowę i pozostać wiernym tradycji.
Przypadek 9-letniej Roksany jest niezwykły, bliski wielu młodym ludziom, których los rzucić na brytyjską ziemię po 2004 roku. To wzruszająca opowieść o opuszczeniu, samotności, tęsknocie niemającej nic wspólnego z lekkością i przyjemnością bytowania na emigracji, mimo że perspektywy były obiecujące.
Nagrody dla młodych twórców
Młoda osoba opowiedziała, jak trudno przechodziła okres adaptacji w nowym kraju, o problemach, z jakimi się spotykała w angielskiej szkole, o swoim strachu i tęsknocie za bliskimi, a szczególnie babcią, która została w Polsce. Roksana przyznała, że dzięki przyjaźniom w polskiej szkole i wsparciu ze strony placówki udało jej się przetrwać ciężkie chwile i odnaleźć dla siebie miejsce na Wyspach.
Film, podobnie jak pierwszy obraz nie pozostał bez echa. Niecodzienne historie zostały zauważone i spotkały się z wielkim zrozumieniem, czego uwieńczeniem była premiera 11 stycznia 2012 roku, na drugim festiwalu, w "London Urban Communities Short Documentary Festival", w British Film Institute, a dzieci za udział w projektach otrzymały dyplomy i prestiżowe certyfikaty.
Małgorzata Bugaj-Martynowska