IPN opublikował 255 dokumentów MSW z Marca'68
Doniesienia agentów SB, notatki oficerów tajnych służb PRL oraz inne, wcześniej nie publikowane materiały, zawiera opublikowany przez Instytut Pamięci Narodowej zbiór 255 dokumentów dotyczących wydarzeń marca 1968 r.
05.03.2008 | aktual.: 05.03.2008 18:31
Niemal 1000-stronicowa publikacja pt. "Marzec 1968 w dokumentach MSW, tom 1 - Niepokorni" poświęcona jest głównie klubom dyskusyjnym, środowisku literackiemu oraz opozycji na Uniwersytecie Warszawskim.
Wydawnictwo zbiera dokumenty dotyczące Klubu Dyskusyjnego na UW, inwigilacji przez SB grupy Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, innych grup studenckich, pracowników naukowych m.in. Leszka Kołakowskiego, Włodzimierza Brusa i Janiny Zakrzewskiej. Według IPN, są to w dużej mierze dokumenty nieznane, dzięki którym można poznać plany działania SB wobec tych osób i środowisk a także ich metody.
Publikowane doniesienia dostarczane SB przez tajnych współpracowników, m.in. "Wacława", "Żelisława", "Leona" czy "X", umożliwiają poznanie stanu wiedzy SB o działalności opozycyjnej na UW. W pracy starano się ustalić dane osobowe agentów - publikowane są szczegółowe dane będące podstawą tych ustaleń.
Jedno z doniesień "Wacława" dotyczy Stanisława Gomułki, ówczesnego młodego pracownika naukowego, dziś wiceministra finansów. Z planu działań SB wobec niego z lutego 1967 r. wynika zaś, że chciano mu - za prowadzenie "antypartyjnej działalności" - założyć podsłuchy: telefoniczny i pokojowy oraz nasłać na niego agentów.
W książce są informacje dotyczące środowiska literackiego z lat 1964-1967, w tym - dokumentacja krytycznych wobec władz wystąpień Januarego Grzędzińskiego, Stefana Kisielewskiego, Antoniego Słonimskiego oraz doniesienia informatorów SB ze środowiska literackiego. "Plany zabezpieczenia operacyjnego kolejnych zjazdów ZLP oraz notatki związane z ich przebiegiem ukazują skalę inwigilacji środowiska literackiego oraz fasadowość tego rodzaju imprez, zakłócanych jedynie przez głosy nielicznych niepokornych" - podkreśla IPN.
Zamieszczono m.in. jeden z donosów Neny O'Bretenny, drugiej żony Pawła Jasienicy i cennej agentki SB z tego czasu.
W książce przypomniano kilka dokumentów już publikowanych, wśród nich głośny "List otwarty" Kuronia i Modzelewskiego (za który skazano ich na kary więzienia) oraz głośne wystąpienie Leszka Kołakowskiego z października 1966 r. na UW.
IPN przewiduje wydanie czterech tomów dokumentacji wydarzeń marca 1968 r. Tom drugi ma być kroniką wydarzeń uzupełnioną dokumentami ukazującymi stosunek Kościoła do nich. Tomy trzeci i czwarty będą prezentować akta śledztw, represji i inwigilacji uczestników Marca'68.
