Gmina daje szkołę i odprawę

Sąd Najwyższy zajmował się sprawą nauczycielki, która na mocy podpisanej z gminą umowy przejęła do prowadzenia szkołę, w której była zatrudniona. Następnie złożyła w urzędzie gminy pismo zawierające odmowę przejścia do przejmowanej szkoły i wystąpiła o odprawę w trybie art. 20 Karty nauczyciela. Gmina wypłaty odmówiła.

Sprawa trafiła do sądu rejonowego. Ten rację, a zarazem odprawę, przyznał nauczycielce. Uzasadniał, że skoro rozwiązanie z nią stosunku pracy nastąpiło z powodu likwidacji placówki (na podstawie art. 20 ust. 1 Karty nauczyciela), to z dniem przekazania szkoły osobie fizycznej nabyła ona prawo do odprawy.

Wyrok ten zmienił sąd okręgowy. Uznał, że odprawa nauczycielce nie przysługuje. Argumentował, że skoro powódka jest osobą fizyczną przejmującą szkołę od gminy, to jej oświadczenie o niekontynuowaniu zatrudnienia w tej szkole w powiązaniu z umową przejęcia przez nią placówki należy interpretować tak, że nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron. A to oznacza, że odprawa nie przysługuje.

W wyniku wniesionej przez nauczycielkę kasacji sprawa trafiła na wokandę Sądu Najwyższego. Ten przyznał rację powódce. Wskazał, że prawo do odprawy przysługuje każdemu nauczycielowi, który złoży oświadczenie odmawiające kontynuacji zatrudnienia w szkole, która została przekazana do prowadzenia osobie fizycznej.

Jeśli nauczyciel nie chce pracować w przejmowanej szkole, dostaje odprawę

W ocenie Sądu Najwyższego zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma interpretacja art. 5 ust. 5n ustawy o systemie oświaty w związku z art. 20 ust. 1 Karty nauczyciela. Wyjaśnił również, że przekazania szkoły do prowadzenia osobie fizycznej nie należy utożsamiać z przekształceniem pracodawcy. Następuje jedynie zmiana organu prowadzącego placówkę, tymczasem pracodawca - szkoła - pozostaje niezmieniony.

Sąd Najwyższy zwrócił także uwagę, że przekazanie szkoły do prowadzenia osobie fizycznej ma dla gminy ten skutek, że to ona odpowiada za zobowiązania przekazywanej szkoły. A to oznacza m.in. przejęcie odpowiedzialności również za wypłatę odpraw dla nauczycieli, którzy nie wyrażą zgody na kontynuację zatrudnienia w przekazanej placówce.

W finale swoich rozważań Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że przepisy, a w szczególności art. 5 ust. 5n w związku z art. 20 Karty nauczyciela, nie uzależniają prawa do odprawy od pozostawania przez odchodzącego z pracy nauczyciela bez zajęcia. Zwłaszcza przepisy te nie mogą być interpretowane w ten sposób, że nauczyciel, który niezwłocznie podjął inne zatrudnienie, prawo do odprawy traci.

- Odprawa przewidziana w tych przepisach Karty nauczyciela stanowi odpłatę za niemożność dalszego zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie szkoły (pracodawcy) - wyjaśnił SN.

Natomiast z wykładni językowej art. 5 ust. 5n ustawy o systemie oświaty w związku z art. 20 ust. 1 Karty nauczyciela wynika, że prawo do odprawy przysługuje każdemu nauczycielowi, który złoży oświadczenie skutkujące zakończeniem zatrudnienia w przekazywanej osobie fizycznej szkole.

Nietypowa sytuacja powódki (to ona przejmuje od gminy szkołę do prowadzenia) nie jest w ocenie SN wystarczającym powodem do przełamania zasady pierwszeństwa wykładni językowej.

Sąd Najwyższy zwrócił ponadto uwagę, że rozważania sądu okręgowego o tym, iż stosunek pracy z powódką rozwiązał się za porozumieniem stron, nie zasługują na uznanie. A to dlatego, że ani z treści umowy o przejęciu szkoły, ani z innych oświadczeń składanych przez powódkę nie wynika, aby jej stosunek pracy miał się rozwiązać w takim trybie.

sygnatura akt: I PK 58/14