George W. Bush, prezydent "wojny z terroryzmem"

Bush młodszy urodził się 6 lipca 1946 r.w New Haven w stanie Connecticut w wielodzietnej i zamożnej rodzinie biznesmenów-polityków. Podobnie jak ojciec (prezydent w latach 1989-1993), ukończył prestiżowy Uniwersytet Yale. Nie uczył się dobrze, ale nadrabiał to aktywnością towarzyską, zawierając przyjaźnie, które miały mu się przydać później.

Po otrzymaniu dyplomu próbował sił w biznesie, ale bez powodzenia. Porażką zakończył się też debiut polityczny - start w wyborach do Izby Reprezentantów. Wysłania na wojnę w Wietnamie uniknął wstępując do Gwardii Narodowej w Teksasie, gdzie latał myśliwcami.

W latach 80. uchodził w rodzinie za nieudacznika, trwoniącego czas na zabawach i pijaństwach. W 1986 r. przeżył jednak przełom religijny, zerwał z alkoholem i - jak sam opowiadał - postanowił zmienić swoje życie.

Dzięki finansowej pomocy rodziców, kupił wraz z przyjaciółmi bejsbolową drużynę Texas Rangers. Jej sukcesy przyniosły mu pieniądze i niezależną pozycję. W 1994 r. stanął do wyborów gubernatora Teksasu jako kandydat Republikanów i ku ogólnemu zaskoczeniu pokonał urzędującą, popularną Ann Richards z Partii Demokratycznej.

Jako gubernator stanu okazał się zręcznym i skutecznym politykiem, i w cztery lata później zdecydowanie wygrał walkę o reelekcję. Partia Republikańska wysunęła wtedy jego kandydaturę na prezydenta. Głównym atutem Busha było znane, prezydenckie nazwisko. Kampanię wyborczą prowadził pod hasłem "współczującego konserwatyzmu"

Wybory w listopadzie 2000 r. wygrał po zaciętej walce zakończonej sporem sądowym o wynik głosowania. Jego demokratyczny przeciwnik, wiceprezydent Al Gore, zakwestionował wyniki obliczeń głosów na Florydzie - stanie będącym języczkiem u wagi. Spór rozstrzygnął dopiero, na korzyść Busha, Sąd Najwyższy.

Mimo słabego mandatu, nowy prezydent rozpoczął rządy od forsowania prawicowego programu, począwszy od znacznej obniżki podatków, głównie dla zamożnych Amerykanów. Towarzyszyły jej takie posunięcia, jak dotowanie dobroczynnych organizacji religijnych.

W polityce zagranicznej Bushowi zarzucano unilateralizm - działanie na arenie międzynarodowej bez liczenia się z innymi krajami, nawet sojusznikami z NATO, i ignorowanie porozumień międzynarodowych, jak układ w Kioto o redukcji gazów cieplarnianych. W Europie zachodniej uznano go za polityka- kowboja, z którym nie trudno znaleźć wspólny język.

Atak terrorystyczny na USA 11 września 2001 r. okazał się datą określającą dalsze koleje prezydentury Busha. Wymusił on korekty jego polityki zagranicznej.

W proklamowanej po ataku "wojnie z terroryzmem" Bush zyskał na początku powszechne uznanie Amerykanów - mierzone sondażami poparcie dla niego wzrosło do prawie 90%. Jego pozycja umocniła się po obaleniu w Afganistanie reżimu talibów, udzielającego schronienia terrorystom z Al-Kaidy.

Do wojny w Afganistanie administracja Busha zmontowała międzynarodową koalicję, do której weszła m.in. Rosja, co przyczyniło się do poprawy stosunków między obu państwami i polepszenia współpracy USA z sojusznikami w NATO. Jak się okazało, tymczasowej.

Na początku 2002 r. Bush ogłosił bowiem krucjatę przeciw krajom sponsorującym terroryzm i gromadzącym broń masowego rażenia. Zgodnie z kontrowersyjną doktryną wojny prewencyjnej, sformułowaną przez skupionych głównie w Pentagonie neokonserwatystów, rząd USA miał zmierzać do usuwania dyktatorskich reżimów w tych krajach. Wkrótce ujawniono plany obalenia takiego reżimu w Iraku, wymienionego jako jedno z ogniw "osi zła", do której Bush zaliczył też Iran i Koreę Północną. Wywołało to konflikt z kluczowymi mocarstwami europejskimi: Niemcami i Francją, które odmówiły poparcia inwazji. W Iraku, zaatakowanego 19 marca 2003 r., prezydent został zmuszony do oparcia się na "koalicji ochotników", złożonej m.in. z krajów Europy środkowo-wschodniej, w tym Polski.

Totalitarny reżim Husajna wojska USA i koalicji usunęły w ciągu około trzech tygodni, a samego dyktatora schwytały w grudniu 2003 r. (został on stracony w 2006 r. po procesie przed irackim sądem).

W 2004 roku Bush wygrał wybory na drugą kadencję, pokonując demokratycznego kandydata, senatora Johna Kerry'ego. Dokonał następnie zmian w gabinecie - dotychczasowa doradczyni ds. bezpieczeństwa narodowego Condoleeza Rice została sekretarzem stanu, zastępując Coolina Powella. Zapowiedział też politykę zagraniczną bardziej opartą na dyplomacji, co miało pomóc w stosunkach z kluczowymi sojusznikami USA w Europie zachodniej.

Druga kadencja okazała się jednak o wiele mniej udana. Bush zapowiadał militarne zaangażowanie USA w Iraku do chwili utworzenia tam demokratycznego i silnego rządu, który ma się stać przykładem dla całego świata arabskiego. Po ponad 4 latach od inwazji, bilans wojny jest wszakże zdecydowanie negatywny.

Zamiast stabilizacji, doszło w Iraku do eskalacji walk o podłożu religijnym, które zdaniem obserwatorów mają już cechy wojny domowej. Także ataki na wojska USA nie ustają. Wybrany pod osłoną wojsk koalicyjnych rząd iracki kontroluje tylko fragmenty kraju. Od początku wojny zginęło około 3500 żołnierzy amerykańskich i dziesiątki tysięcy Irakijczyków, głównie cywili. W Iraku przebywa około 150.000 wojsk amerykańskich i do lata ich liczba ma się zwiększyć.

Opozycja przypomina, że wojnę - jak twierdził Bush -rozpoczęto z powodu domniemanego posiadania przez Irak broni masowego rażenia - których nie znaleziono - i rzekomych powiązań reżimu z terrorystami, chociaż eksperci jeszcze przed inwazją ostrzegali, że Saddam nie ma nic wspólnego z Al-Kaidą.

Wojnę ocenia się powszechnie jako kolosalny błąd, który doprowadził do podważenia wiarygodności i autorytetu USA na świecie i spotęgowania fali nienawiści do USA w krajach muzułmańskich.

Fiasko w Iraku najbardziej przyczyniło się do spadku popularności Busha w USA. W ostatnich miesiącach popiera go - według sondaży - już tylko około 30% Amerykanów.

Na osłabienie pozycji Busha złożyły się też inne czynniki, jak nieudolne działania rządu po huraganie Katrina i tragicznej powodzi w Nowym Orleanie, seria afer korupcyjnych w Partii Republikańskiej, oraz nominacje dokonywane przez Biały Dom, świadczące o kumoterstwie i nepotyzmie w otoczeniu prezydenta.

W efekcie, w listopadzie ub. roku Partia Republikańska przegrała wybory i po raz pierwszy od 12 lat straciła większość w obu izbach Kongresu. Uznany za głównego winowajcę porażek w Iraku szef Pentagonu, Donald Rumsfeld, stracił stanowisko. Zastąpił go Robert Gates. Wcześniej dokonano zmian kadrowych w kierownictwie wywiadu, z CIA na czele.

W życiu prywatnym Bush znany jest z dyscypliny, punktualności i regularnego rytmu życia. Wcześnie wstaje i wcześnie kładzie się spać. Codziennie uprawia bieg dla zdrowia. Urlopy spędza na swym rancho w Crawford w Teksasie, gdzie czasem podejmuje też zagranicznych przywódców.

Żona prezydenta, Laura, była w przeszłości bibliotekarką i nauczycielką. W odróżnieniu od swej poprzedniczki w Białym Domu, pełni tradycyjną rolę Pierwszej Damy, ograniczoną do reprezentacji i działalności humanitarno-dobroczynnej. Bushowie mają dwie dorosłe córki - bliźniaczki: Barbarę i Jeannę.

Tomasz Zalewski