Gdzie zaczyna się lichwa? Nowa ustawa kłopotliwa także dla banków

Pierwsza ustawa "antylichwiarska" została przyjęta w 2015 r. W życie weszła w roku 2016 i jak mówi Jarosław Ryba, prezes Związku Instytucji Pożyczkowych, zdołała wyeliminować z rynku większość patologii.

Teraz rząd znów postanowił zmienić prawo. Choć prace nad projektem trwały kilka miesięcy, to do ostatniej chwili nie było wiadomo na jaki wariant postawią rządzący. A chodziło o maksymalny poziom opłat pozakredytowych, który dziś ustalony jest na 55 proc. łącznej kwoty udzielonej pożyczki.

W pierwotnej wersji nowelizacji rząd chciał obniżyć ten poziom do 45 proc., w przypadki pożyczek na pół roku do 32 proc., a miesięczny do 22 proc. Nagle wszystkie te wskaźniki obniżono do 10 proc.

O tym, że wyjątkowo niski próg świadczy przykład…jednego z dużych banków. Oferuje on „ Pożyczki z Mikrokosztami”, gdzie RRSO wynosi 13,7 proc. a więc nawet tradycyjny bank przekracza ustalony limit.

Zdaniem Polskiego Związku Instytucji Płatniczych taki poziom - 10 proc. - jest "nierynkowy" i spowoduje likwidację całego sektora pozabankowych pożyczek w Polsce.

Co ciekawe, nie tylko PZIP nie podoba się ta ustawa.

Już jej łagodniejszą formę ostro skrytykował Instytut Staszica, uważany za think tank przychylny obecnej władzy.

W opublikowanej przez IS analizie wprost stwierdzono, że ustawa nie tylko ograniczy liczbę firm na rynku, ale także pozbawi Polaków dostępu do pożyczek gotówkowych i w efekcie pchnie ich w objęcia prawdziwej lichwy.

No właśnie. Lichwa. Ta jest w Polsce zakazana i dosyć dobrze opisana w prawie – od Kodeksu cywilnego przez Ustawę o kredycie konsumenckim aż po Kodeks Karny.

- Wbrew powszechnej opinii pozabankowe organizacje pożyczkowe nie są lichwą – podkreśla prezes Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych Andrzej Roter i przypomina, że działające legalnie firmy pożyczkowe robią to w oparciu o wpis do Rejestru Instytucji Pożyczkowych. W dodatku cały sektor podlega regularnym kontrolom ze strony UOKiK czy KNF.

- Stanowczo protestujemy przeciwko określaniu, a nawet łączeniu instytucji pożyczkowych z działalnością o charakterze lichwiarskim. Konotacje tego typu są nieprawdziwe, krzywdzące i naruszają dobra osobiste osób fizycznych i prawnych, wykonujących regulowaną działalność gospodarczą na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim, zasad samoregulacyjnych i kodeksu etycznego, a także godzą w klientów instytucji pożyczkowych – dodaje w rozmowie z money.pl Jarosław Ryba, prezes Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych.

Zaznacza, że ze wszystkich przykładów ewidentnej lichwy, które w ostatnich dniach pojawiają się w mediach, żaden nie dotyczy działalności instytucji pożyczkowych i żaden nie wydarzył się w obecnie obowiązującym stanie prawnym.

W powszechnej świadomości wciąż pokutuje przekonanie, że szybkie pożyczki gotówkowe to lichwa. Tyle, że regularne kontrole branży udzielającej rocznie pożyczek 3 mln Polaków na kwotę 6 mld zł skutecznie odstraszają od takich praktyk. W dodatku branża rozumie problem i sama stara się reagować – monitoruje rynek i nieuczciwych przedsiębiorców zgłasza prokuraturze, UOKiK czy Rzecznikowi Finansowego.

– Bierzemy odpowiedzialność za ten rynek – mówi Jarosław Ryba i przypomina, że UOKiK na początku tego roku wydał ostrzeżenie przed firmą GELDOR. – Ta pseudofirma, pod pozorem oferowania pożyczek dla każdego, naciągała na sms-y po 30 złotych. Żadnych pożyczek nie udzielała. Alarmowaliśmy o jej działalności UOKiK dwa i pół roku wcześniej – podkreśla.

Przyjęcie ustawy w jej obecnym kształcie, zdaniem ekspertów, doprowadzi do likwidacji branży. A ta zatrudnia 40 tys. osób i rocznie przekazuje do budżetu około 2,2 mld zł w podatkach CIT, PIT i VAT.

To jednak nie koniec. Jak wynika z przygotowanego przez Centrum Myśli Strategicznej raportu Polski rynek usług pożyczkowych, który został zaprezentowany podczas Europejskiego Kongresu Finansowego, pozabankowe instytucje pożyczkowe w 32 proc. finansują swoją działalność kredytami w bankach.

Do tego rokrocznie emitują obligacje, czym wspierają rynek kapitałowy. Na koniec ub. roku ich łączna wartość wyniosła 380 mln zł.

Dla porównania roczna emisja obligacji korporacyjnych w Polsce to około 1,5 mld zł.

Dalsze skutki to spowolnienie rozwoju branży fintech, w którą firmy pożyczkowe najchętniej inwestują (w przeciwieństwie do banków mogą udzielać pierwszych pożyczek nowym klientom online).

Co istotne, pożyczki pozabankowe, według raportu CMS, są solidnie spłacane przez klientów.

W 2017 r. pozabankowe pożyczki wśród wszystkich opóźnionych w spłacie powyżej 90 dni 2 lata po ich zaciągnięciu stanowiły 12,1 proc. Dla banków ten wskaźnik wynosił 4,3 proc. dla kredytów gotówkowych. Klienci także nie narzekają na sposób traktowania przez pożyczkodawców.

W ciągu roku do Rzecznika Finansowego wpływa 1700 skarg związanych z pożyczkami gotówkowymi, ale szybka analiza pokazuje, że jedynie 300 dotyczyło firm pożyczkowych. Pozostałe 1400 to skargi na… postępowanie banków.

- Wszystkie dotychczasowe wyliczenia w oparciu o dane, uzasadniają pozostawienie limitów na dotychczasowym poziomie. Uniemożliwiają nakładanie na konsumentów nadmiernych obciążeń i zapewniają funkcjonowanie rynku pożyczkowego z rentownością 3,2 proc.. Argumentacja, że biznes pożyczkowy jest wysokodochodowy i przetrwa zredukowanie cen kredytu o 60 proc., przy równocześnie wprowadzanych kosztach nadzoru i innych ograniczeniach jest nieprawdziwa – stwierdza Jarosław Ryba.

Według branżowych ekspertów klienci, którzy pożyczają średnio 2-2,5 tys. zł najbardziej odczują brak pożyczek gotówkowych i to oni mogą zwrócić się o pomoc do osób oferujących je "w bramach".