Fundusze UE wspierają rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej
Pandemia COVID-19 stała się ogromnym wyzwaniem dla gospodarki i społeczeństwa na całym świecie. W obliczu nagłego spowolnienia gospodarczego, utraty miejsc pracy i wzrostu ubóstwa, Unia Europejska odpowiedziała na te trudności poprzez uruchomienie instrumentu REACT-EU. To rozwiązanie było szybką reakcją na kryzys, umożliwiającą elastyczne wykorzystanie Funduszy Europejskich. Dzięki temu państwa członkowskie UE zyskały dodatkowe wsparcie, które mogły skierować na obszary dla nich najważniejsze, takie jak ochrona miejsc pracy, wsparcie dla przedsiębiorstw, inwestycje w opiekę zdrowotną czy rozwój zielonej gospodarki, m.in. dzięki nowoczesnemu, ekologicznemu transportowi miejskiemu.
Reakcja na wyzwania
W ostatnim ze wspomnianych obszarów wyzwanie jest tym większe, że pandemia dość istotnie wpłynęła na działanie transportu publicznego w miastach. Według badań liczba pasażerów w okresie pierwszej fali pandemii spadła od około 60% do 90% w porównaniu z okresem przed COVID-19[1]. Obawy dotyczące ryzyka zakażenia w transporcie publicznym sprawiły, że wiele osób przestało z niego korzystać. Część osób powróciła do indywidualnych środków transportu, część pozostała w domach, korzystając z pracy zdalnej. Kluczowe dla zahamowania i odwrócenia (w dłuższym okresie) tych negatywnych trendów dotyczących ograniczania korzystania z transportu publicznego okazało się wsparcie dodatkowymi środkami REACT-EU. Instrument ten w Polsce realizowany jest przez Program Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, który rozwija niskoemisyjny transport zbiorowy w miastach. Nabory w ramach konkursów finansowanych z REACT-EU zakończyły się jesienią ubiegłego roku, a wiosną poznaliśmy ich zwycięzców.
Nowoczesny ekologiczny transport
Dzięki 150 mln złotych przeznaczonym na zakup nowoczesnego ekologicznego taboru, z niskopodłogowych tramwajów będą mogli korzystać mieszkańcy Krakowa, Wrocławia oraz Aglomeracji Śląsko-Zagłębiowskiej. Oprócz tego 5 miast wraz z otaczającymi je obszarami będzie mogło opracować tzw. Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP), czyli długoterminowe strategie pozwalające zaplanować, a następnie zrealizować wizję poruszania się po mieście na różne sposoby - pieszo, rowerem lub z wykorzystaniem nowoczesnego, ekologicznego transportu miejskiego. Posiadanie takiego dokumentu w latach 2021-2027 dla większości miast będzie niezbędne, aby pozyskać fundusze europejskie na inwestycje związane ze zrównoważoną mobilnością. Jednak opracowanie SUMP to nie tylko spełnienie wymogu formalnego. Jego wprowadzenie przynosi bowiem wiele innych korzyści, takich jak lepsze planowanie przyjaznych mieszkańcom przestrzeni, poprawa bezpieczeństwa dla wszystkich uczestników ruchu oraz zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i hałasu dzięki zastosowaniu nowoczesnego taboru. Wszystko to przekłada się na poprawę jakości życia mieszkańców.
Wsparcie nadal dostępne
Program Infrastruktura i Środowisko niebawem się zakończy, jednak w najbliższych latach szanse na rozwój transportu miejskiego stworzy jego następca – program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027 (FEnIKS). W nim na rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej przewidziano 2 mld euro. Program wesprze m.in. projekty związane z budową i modernizacją infrastruktury szynowej (tramwajowej i metra), zakupem nowego taboru tramwajowego i metra, wprowadzeniem Inteligentnych Systemów Transportowych nadających priorytet transportowi miejskiemu, budową węzłów przesiadkowych czy wprowadzeniem w transporcie rozwiązań IT, systemów sprzedaży biletów i informacji pasażerskiej. Zainteresowane miasta będą mogły też nadal opracowywać bądź aktualizować swoje plany mobilności.
O fundusze na realizację projektów w zakresie rozwoju transportu miejskiego w ramach programu może się ubiegać 20 ośrodków miejskich z 11 wybranych województw (bez województw Polski Wschodniej). Nabór projektów rozpocznie się w styczniu 2024 r. i potrwa do czerwca. W kolejnych etapach planowane jest także wsparcie zakupu nowego taboru autobusowego lub trolejbusowego.
Do tego czasu warto więc mieć pewną wizję tego, jak chcemy wspierać ekologiczny transport publiczny w naszych miastach. A wspierać go zdecydowanie warto, bo projekty transportowe przyczyniają się do zmniejszenia natężenia ruchu drogowego w miastach oraz poprawy jego płynności. Pasażerowie zyskują możliwość szybkiego, niezawodnego, komfortowego i bezpiecznego przemieszczania się. Dodatkowo ograniczany jest negatywny wpływ transportu na środowisko naturalne, doprowadzając do redukcji zanieczyszczenia powietrza i hałasu.
Gdzie szukać informacji?
Podobnie jak w przypadku poprzedniego programu instytucją organizującą nabory jest Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Na stronie internetowej CUPT można znaleźć wszystkie niezbędne informacje, które pomogą ubiegać się o wsparcie. Aby dowiedzieć się czegoś więcej na temat samego programu FEnIKS, warto zajrzeć na poświęconą mu stronę internetową. Oprócz najważniejszych dokumentów znajdują się tam najciekawsze wiadomości i aktualne informacje o naborach oraz pierwszy numer miesięcznika "Rozejrzyj się!". Dzięki niemu wszyscy internauci mogą dowiadywać się na bieżąco, co ciekawego dzieje się w świecie Funduszy Europejskich.
[1] Analiza wpływu COVID-19 na transport publiczny w miastach
