Firma zapłaci za swoje radio

W świetle przepisów, a w szczególności ustawy z 21 kwietnia 2005 r. ?o opłatach abonamentowych (dalej: ustawa), za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych płaci się abonament RTV. Do płacenia opłaty abonamentowej zobowiązany jest każdy (poza wskazanymi w ustawie wyłączeniami), w tym przedsiębiorcy, którzy mają odbiornik radiofoniczny czy też telewizyjny.

Za co się należy

W świetle orzecznictwa „opłata ?z tytułu posiadania czy to odbiornika radiowego, czy telewizyjnego jest obligatoryjną należnością ?z tytułu posiadania tego typu urządzenia" (wyrok Wojewódzkiego ?Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 30 lipca 2012 r., I SA/GI 210/2012).

A zatem, jeżeli przedsiębiorca posiada odbiorniki radiofoniczne i telewizyjne, jest obowiązany do opłacania abonamentu RTV, który traktowany jest jako obligatoryjna należność z tytułu ich posiadania.

Obowiązek uiszczania tej opłaty, zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy, powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano rejestracji odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego. Charakter opłat z tytułu abonamentu był przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku ?z 16 marca 2010 r. (K 24/2008) wskazał, że „zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy abonamentowej na posiadaczu zarejestrowanego odbiornika ciąży ex lege (z mocy prawa) obowiązek uiszczenia abonamentu, powstający z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu rejestracji odbiornika".

Co to jest odbiornik

Istotne jest zatem wyjaśnienie pojęć „odbiornik radiofoniczny ?i telewizyjny" oraz kontekstu ich używania. W myśl art. 2 ust. 7 ustawy odbiornikiem radiofonicznym albo telewizyjnym jest urządzenie techniczne dostosowane do odbioru programu. Jeżeli jest ono w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programów, domniemywa się, że przedsiębiorca który je posiada, użytkuje je, co w myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy stanowi okoliczność zobowiązującą go do uiszczenia opłaty abonamentowej. Według stanowiska ministra administracji i cyfryzacji (wyrażonego w sprawie VI SA/Wa 1786/2012 z powodu wniesionego przez jedną ze stron odwołania) , który powołał się także na treść przepisu art. 2 ust. 1 i 2 ustawy, „zdolność do natychmiastowego odbioru programu przez odbiornik jest równoznaczna ze stwierdzeniem, że odbiornik jest używany, a to z kolei prowadzi do wniosku, że posiadacz jest obowiązany do wniesienia opłaty abonamentowej za jego używanie".

Nie służy ?do dekoracji

Orzecznictwo sądowe dostarcza wielu interesujących przykładów spraw związanych z rejestracją odbiorników >patrz ramka.

Ustawa określa sytuacje, kiedy uiszcza się tylko jedną opłatę ?za używanie odbiornika radiofonicznego i/lub telewizyjnego, niezależnie od ich ilości (art. 2 ust. 5 ustawy). Dotyczy to:

- ?osób fizycznych w tym samym gospodarstwie domowym lub ?w samochodzie stanowiącym ich własność,

- ?podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, sanatoriów, żłobków, publicznych i niepublicznych jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz uczelni, a także domów pomocy społecznej, jeśli odbiorniki są usytuowane w tym samym budynku, zespole budynków lub w samochodach będących w używaniu tych instytucji.

Obowiązek bezwzględny rejestracji

Jak w przypadku określenia charakteru opłat abonamentowych jako należności obligatoryjnej ?i spoczywającej z mocy prawa na posiadaczu odbiornika, podobnie określono jako bezwzględny obowiązek rejestracji odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego (wyrok WSA w Gliwicach z 30 lipca 2012 r., I SA/GI 210/2012).

Ustawa przewiduje sytuacje, ?w których odbiorniki radiofoniczne i telewizyjne nie podlegają obowiązkowi rejestracji, jest tak, gdy są:

- ?wykorzystywane wyłącznie przy tworzeniu audycji lub innych przekazów;

- ?wykorzystywane wyłącznie do tworzenia, rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiowych lub telewizyjnych, ?w tym do kontroli jakości rozpowszechniania lub rozprowadzania;

- ?przeznaczone przez przedsiębiorcę wyłącznie do sprzedaży lub przekazania osobom trzecim do używania na podstawie umów, jeżeli czynności te należą do przedmiotu działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy.

Obecnie, na podstawie § 3 rozporządzenia ministra administracji ?i cyfryzacji z 17 grudnia 2013 r. ?w sprawie warunków i trybu rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, ich zgłoszenia należy dokonać w terminie 14 dni od dnia wejścia w ich posiadanie. Złożenie zgłoszenia następuje:

- ?bezpośrednio w placówce pocztowej operatora wyznaczonego, ?z wyłączeniem placówek prowadzonych przez agentów pocztowych, w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. ?- Prawo pocztowe;

- ?przesyłką listową, z wykorzystaniem strony internetowej operatora wyznaczonego do wypełnienia zgłoszenia.

Kontrola operatora

W myśl przepisów ustawy ?o opłatach abonamentowych w celu sprawdzenia wykonywania obowiązku rejestracji odbiorników dopuszczalna jest kontrola, do przeprowadzenia której uprawniony jest operator wyznaczony w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe, ?a więc operator pocztowy obowiązany do świadczenia usług powszechnych.

W razie stwierdzenia przez kierownika jednostki operatora wyznaczonego, przeprowadzającego kontrolę, używania niezarejestrowanego odbiornika, jest on zobowiązany do wydania decyzji, w której nakazuje rejestrację odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego oraz ustala opłatę za używanie niezarejestrowanego (art. 7 ust. 6 ustawy). Wysokość nałożonej wówczas opłaty stanowi 30-krotność miesięcznej opłaty abonamentowej, obowiązującej ?w dniu stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika. Jednak nawet uregulowanie wówczas ww. opłaty nie zwalnia przedsiębiorcy od obowiązku uiszczania bieżącego abonamentu za okres od dnia stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika (art. 5 ust. 3 i 4 ustawy). Decyzja wydana przez kierownika jednostki operatora wyznaczonego przeprowadzającego kontrolę nie jest ostateczna i można się od niej odwołać do ministra właściwego do spraw łączności. Oprócz powyższych opłat, w przypadku opóźnienia w rozliczaniu abonamentu RTV, naliczane są odsetki w wysokości jak dla
zaległości podatkowych.

Po prostu ile

Zgodnie z dyspozycją art. 3 ust. 2 ustawy Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji do 31 maja każdego roku ogłasza w Monitorze Polskim stawki opłat na następny rok kalendarzowy. Stawki opłat na 2015 r. na podstawie rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 6 maja 2014 r. w sprawie wysokości opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz zniżek za ich uiszczanie ?z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w 2015 r. wynoszą:

- ?za używanie odbiornika radiofonicznego - 6,50 zł za jeden miesiąc;

- ?za używanie odbiornika telewizyjnego albo odbiornika telewizyjnego i radiofonicznego - 21,50 zł za jeden miesiąc.

Jeżeli przedsiębiorca zapłaci za używanie odbiorników ?z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w roku kalendarzowym, może liczyć na zniżki określone w rozporządzeniu. Przykładowo 5,0 proc. miesięcznej opłaty za uiszczenie abonamentu za sześć miesięcy z góry. Oznacza to, że wysokość opłaty w 2015 r. wyniesie wówczas 122,55 zł za sześć miesięcy zamiast 129 zł.

Pierwszą czynnością po otrzymaniu wezwania do zapłaty jest sprawdzenie okresu, za który trzeba zapłacić. Abonament RTV stanowi opłatę, ?o której mowa w art. 2 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, a to oznacza, że ma do niej zastosowanie ?art. 70 § 1 tej ustawy stanowiący, że opłata ta przedawnia się po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin jej płatności (wyrok WSA z siedzibą w Gliwicach z 26 czerwca 2013 r., I SA/Gl 236/13).

Z orzecznictwa

- ?W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 maja 2014 r. (II GSK 627/13) sąd podtrzymał rozstrzygnięcie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (VI SA/Wa 1706/12 z 4 grudnia 2012 r.) oraz decyzję ministra administracji i cyfryzacji, zgodnie z którą nałożono ?na spółkę, świadczącą usługi hotelarskie, obowiązek rejestracji wszystkich ujawnionych, niezarejestrowanych odbiorników oraz ustalono opłatę z tego tytułu. Podczas kontroli ujawniono niezarejestrowane odbiorniki, które według oświadczeń dyrektora hotelu posiadały złącza telewizji cyfrowej. Późniejsze wyjaśnienia, że „w dacie kontroli nie wszystkie pokoje hotelowe były czynne, a z uwagi na remont instalacji telewizyjnej, kilka pokoi zostało wyłączonych z użytkowania, zaś na skutek wad instalacji telewizyjnej odbiór programu w tych pokojach był utrudniony albo wręcz niemożliwy", ?nie wpłynęły na zmianę wydanej decyzji, a następnie też wyroku. WSA ?w Warszawie uznał, iż ,,w dniu kontroli spółka posiadała niezarejestrowane odbiorniki
telewizyjne, podłączone do instalacji pozwalającej na odbiór programu, a jej ewentualna wadliwość oraz remont i fakt, że nie wszystkie pokoje były zajęte, nie miały żadnego znaczenia dla zastosowania domniemania prawnego, że odbiorniki te pozwalały na natychmiastowy odbiór programu, co wynika z materiału dowodowego zgromadzonego ?w postępowaniu administracyjnym". Nawet okoliczność, iż część odbiorników nie została pokazana ze względu na pobyt gości, ?nie wpłynęła na ocenę sądu, który stwierdził, iż „skoro w dniu kontroli ?w pokojach znajdowały się odbiorniki, to, w ocenie sądu, nie było dowolne ustalenie, że odbiorniki te umożliwiały natychmiastowy odbiór programu. ?Z zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego wynika, że jeśli ?w wyposażeniu pokoju hotelowego znajduje się odbiornik telewizyjny lub radiowy, to nie w celach dekoracyjnych, lecz po to, by mógł być używany przez gościa hotelu".

- ?Warto przedstawić też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ?w Warszawie z 10 lutego 2012 r. (VI SA/Wa 2252/2011). Zgodnie ?z nim „posiadanie w rozumieniu ustawy z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych zostało określone jako stan faktyczny rozpatrywany ?w oderwaniu od prawa własności, przy czym dla nałożenia stosownych obowiązków określonych w art. 7 ust. 6 ustawy na pracodawcę wystarczające jest wykazanie, iż odbiornik będący w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu znajduje się w lokalu użytkowym zajmowanym przez jego firmę. Organ dokonujący kontroli nie ma zatem obowiązku czynienia ustaleń, do kogo należał odbiornik w ujęciu cywilnoprawnym i czy jego właściciel, jak twierdzi skarżący pracownik, dokonał rejestracji odbiornika w celu używania w miejscu pracy". Podobnie, ?WSA w Warszawie wyjaśnił, iż „dla nałożenia stosownych obowiązków określonych w art. 7 ust. 6 ww. ustawy na przedsiębiorcę wystarczające jest wskazanie, iż odbiornik będący w stanie umożliwiającym
natychmiastowy odbiór programu znajduje się w lokalu użytkowym należącym do jego firmy" (wyrok z 21 sierpnia 2008 r., VI SA/Wa 1184/2008) . Z tego wynika że ?w razie przeprowadzenia kontroli, np. w lokalu użytkowym danego przedsiębiorcy, dla ustalenia obowiązku zarejestrowania lub uiszczenia opłaty za używanie niezarejestrowanego odbiornika, istotne jest, czy jest on w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programów oraz czy jest niezarejestrowany, a nie to, do kogo należy.

Iga ?Kalinowska, aplikant adwokacki ?LexOmni.pl

Jest wątpliwość dotycząca sposobu oraz możliwości przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy. Poczta Polska może bez zapowiedzi kontrolować, czy firmy mają zarejestrowane odbiorniki telewizyjne lub radiofoniczne i nie ma zastosowania w tym przypadku ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (wyrok NSA z 9 kwietnia 2013 r., II GSK 92/12), w myśl przepisów której, m.in., organ przeprowadzający kontrolę obowiązany jest zawiadomić przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli oraz ?że czynności kontrolne powinny być dokonywane w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej.

O ile ustawa zawiera domniemanie, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa go, to nie istnieje domniemanie, że jest on w jej posiadaniu. Do stwierdzenia zatem, ?czy przedsiębiorca posiada (a w konsekwencji używa) odbiornik, konieczna jest kontrola przeprowadzona przez operatora. Biorąc ?pod uwagę zapisy ustawy, wskazać należy, iż nie ustanawiają one uprawnienia do przeszukania mieszkania lub lokalu przedsiębiorcy ?w celu ustalenia faktu posiadania odbiorników. W razie uniemożliwienia przeszukania nie będzie można stwierdzić, ?czy przedsiębiorca posiada odbiornik, oraz zastosować domniemanie, że jest on w jego posiadaniu. Jednak w pewnych lokalach, ?np. usługowych, nie można zakazać wejścia kontrolerowi, jak każdemu klientowi. Orzecznictwo dopuszcza bowiem kontrolę przeprowadzaną bez uprzedzenia.