Dzień patronki Europy św. Edyty Stein

Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 r. w Breslau, w domu przy Kohlenstrasse 13 (obecnie ulica Stanisława Dubois). Była jednym z jedenaściorga dzieci głęboko wierzącej żydowskiej rodziny kupieckiej. Jej ojciec, Zygfryd Stein, był wrocławskim handlarzem drewna, dzięki czemu zapewniał swojej rodzinie godziwe życie.

Niestety, zmarł krótko po narodzinach Edyty, w roku 1893 r. Żona Zygfryda, Augusta Courant-Stein, starała się wychować dzieci w duchu judaistycznej religijności - przestrzegała modlitw, postów, obchodzenia dni świątecznych. W okresie dorastania wiele dzieci państwa Stein odsunęło się jednak od wiary rodziców, w tym także Edyta, która jako nastolatka ogłosiła matce, że jest ateistką.

Lata młodości św. Edyty Stein

Urodzona w dzień żydowskiego święta Jom Kippur, czyli Święta Pojednania - Edyta od dziecka uważana była przez najbliższych za osobę mądra i ambitną. W 1911 r. zdała z wyróżnieniem maturę we wrocławskiej Victoria Schule - obecnym liceum ogólnokształcącym przy ul. Poniatowskiego. Następnie zdecydowała się na studia na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie uczęszczała na zajęcia z germanistyki, historii i psychologii.

W 1913 r. kontynuowała naukę akademicką w Getyndze pod okiem wybitnego filozofa, twórcy fenomenologii, Edmunda Husserla, u którego dwa lata później obroniła pracę doktorską pod tytułem "O zagadnieniu wczucia". Zgłębianie istoty fenomenologii, polegającej na odrzuceniu wszystkich założeń dotyczących poznawania świata, Edyta Stein łączyła ze scholastycznym, religijnym personalizmem Maksa Schellera.

To właśnie wykłady Schellera sprawiły, że młoda Edyta Stein zaczęła ponownie myśleć o Bogu i wartościach płynących z religii. Był to początek drogi do przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Silny wpływ na dostrzeżenie roli Boga w życiu młodej kobiety miały też praktyki religijne gospodarzy, u których mieszkała jako studentka.

W 1916 r. Stein została asystentką profesora Husserla i starała się obronić swoją rozprawę habilitacyjną. Niestety, nie było to możliwe. Głównym powodem było to, że w tamtych czasach uważano, iż kobieta nie powinna aż tak angażować się w życie naukowe. Mimo rekomendacji Husserla sprawa habilitacji nie posuwała się do przodu, a Edyta zaczęła porzucać myśl o karierze.

Poświęciła swoje życie Bogu

Pięć lat później sięgnęła po pisma św. Teresy z Avili, które mocno wpłynęły na nią i dzięki nim uznała, że wybór drogi chrześcijaństwa jest słuszny. Ogłosiła swoją konwersję i 1 stycznia 1922 r. przyjęła chrzest. Rozpoczęła tłumaczenia pism św. Tomasza, dzięki którym zgłębiła filozofię scholastyczną oraz ideę personalizmu. Matka Edyty, Augusta Stein, nie była zadowolona z decyzji córki i uznała to za znak niewierności wobec boga Jahwe.

W latach 20. i 30. Edyta prowadziła audycje i pogadanki radiowe. Były to też lata wytężonej pracy naukowej, w której przedstawiała przede wszystkim rolę kobiety we współczesnym świecie, jej powołanie do życia w rodzinie i społeczeństwie. Podkreślała wagę roli kobiety jako matki i żony, zaznaczając również potrzebę samorealizacji.

Rok 1933 był w życiu Edyty Stein szczególnie ważny. Po dojściu do władzy w Niemczech Adolfa Hitlera odsunięto ją od radiowych audycji, co sprawiło, że zyskała więcej czasu, by móc przemyśleć coś, co w jej umyśle pojawiło się już dawno - wstąpienie do stanu zakonnego. 13 października 1933 pożegnała się z rodziną i nazajutrz wstąpiła do klasztoru karmelitanek bosych w Kolonii i przyjęła imię zakonne Teresa Benedykta od Krzyża. Jej patronami duchowymi stali się św.Teresa z Avili oraz św. Jan od Krzyża.

W latach prześladowań ludności żydowskiej w III Rzeszy Teresę Benedyktę przeniesiono do klasztoru karmelitańskiego w Echt na terenie Holandii. Gdy okazało się, że także w Holandii prześladuje się osoby pochodzenia żydowskiego, Edyta chciała wyjechać do Szwajcarii. Ten plan nie był jednak możliwy do zrealizowania. 2 sierpnia 1942 r. Edyta Stein została aresztowana w klasztorze w Echt i kilka dni później deportowana do obozu koncentracyjnego Auschwitz. W transporcie, w którym trafiła do obozu zagłady, znalazła się też jej rodzona siostra Róża Stein, także karmelitanka.

Z 986 osób, jakie 7 sierpnia 1942 r. stanęły na rampie prowadzącej do obozu, ponad połowę przeznaczono do natychmiastowej egzekucji. Wśród nich znalazła się również Edyta Stein i jej siostra. Dwa dni później obie zginęły w komorze gazowej - jako Żydówki i jako mniszki.

Droga do świętości

W 1987 r. papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, a 11 października 1998 r. ogłosił świętą Kościoła katolickiego. Rok później ogłoszono św. Edytę Stein - Teresę Benedyktę od Krzyża patronką Europy wraz ze św. Brygidą Szwedzką oraz św. Katarzyną ze Sieny. Dzień jej śmierci jest także corocznym dniem modlitwy za ofiary holokaustu.

Jan Paweł II powiedział o świętej:

"Interesowała mnie jej filozofia, czytałem jej pisma, między innymi Endliches und Ewiges Sein, ale przede wszystkich fascynowało mnie jej niezwykłe życie, jej tragiczne losy wkomponowane w historie milionów innych bezbronnych ofiar naszej epoki. Ofiara systemu hitlerowskiego, uczennica Edmunda Husserla, zakonnica - prawdziwie niezwykły "przypadek ludzki"."

W rodzinnym mieście Edyty Stein, Wrocławiu, jej imię nosi ulica oraz park na osiedlu Ołbin. Nieopodal, w domu przy ul. Nowowiejskiej 38, w którym wychowała się Edyta, działa Towarzystwo Edyty Stein, propagujące dialog polsko-niemiecki oraz judeo-chrześcijański. Groby rodziców Edyty Stein można odnaleźć na wrocławskim kirkucie przy ul. Ślężnej.