Daniel Olbrychski odznaczony złotym medalem Gloria Artis

Medal ten to akt wdzięczności ze strony Rzeczypospolitej Polskiej dla wielkich dokonań artystycznych Daniela Olbrychskiego oraz wyraz szacunku dla jego roli w historii teatru i filmu polskiego - powiedział minister Ujazdowski, nazywając Olbrychskiego "wielkim artystą, człowiekiem z krwi i kości, który nie raz przypominał nam o potędze polskiego ducha".

Aktor przyznał, że jest tym odznaczeniem bardzo wzruszony, ponieważ stanowi ono dowód na to, iż artyście udało się dokonać czegoś wybitnego. Porównując - w czwartym dniu zimowych igrzysk olimpijskich - wysiłki aktora do wysiłków sportowca powiedział: "Takie dowody są bardzo potrzebne. Nigdy nie ma się pewności, czy skoczyło się tak daleko jak Małysz, czy pobiegło tak szybko, jak Szewińska".

Daniel Olbrychski to jeden z najpopularniejszych polskich aktorów. Jest odtwórcą ról w około 150 filmach polskich i zagranicznych.

Drogę do sławy otworzyła mu rola szlachcica Rafała Olbromskiego w "Popiołach" Wajdy (1965) ekranizacji powieści Stefana Żeromskiego. W filmowym hołdzie złożonym zmarłemu tragicznie Zbigniewowi Cybulskiemu pt. "Wszystko na sprzedaż" (1965) wcielił się w Daniela, aktora na progu swojej kariery. W "Brzezinie" (1970) opartej na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza zagrał zgorzkniałego Bolesława, starszego brata umierającego na gruźlicę Stasia (Olgierd Łukaszewicz). Wystąpił także w "Krajobrazie po bitwie", "Weselu" oraz nominowanych do Oscara "Ziemi obiecanej" i "Pannach z Wilka" Wajdy.

Wysoko ocenione przez krytykę zostały również role, które Olbrychski stworzył w filmach innych reżyserów: Krzysztofa Zanussiego ("Życie rodzinne", 1970), Filipa Bajona ("Wizja lokalna 1901", 1980), Radosława Piwowarskiego ("Kolejność uczuć", 1993).

Uwielbienie kobiet przyniosły Olbrychskiemu role u Jerzego Hoffmana. W "Panu Wołodyjowskim" (1969) według Sienkiewicza zagrał Azję Tuhajbejowicza. Hoffman powierzył mu też rolę Andrzeja Kmicica w nominowanym do Oscara "Potopie" (1974). Olbrychskiego nie zabrakło w "Ogniem i mieczem" (1999) - tym razem w niewielkiej już roli - Tuhajbeja.

Na Zachodzie nazwisko Olbrychskiego stało się znane głównie dzięki jego kreacji w filmie Volkera Schloendorffa - aktor zagrał u niego, w nagrodzonej Oscarem dla najlepszego filmu zagranicznego oraz Złotą Palmą w Cannes, ekranizacji powieści Guentera Grassa "Blaszany bębenek" (1979). Claude Lelouch obsadził Olbrychskiego w roli austriackiego dyrygenta Karla Kremera w obrazie "Jedni i drudzy" (1981). Aktor zagrał również w "Nieznośnej lekkości bytu" Philipa Kaufmana (1987) według powieści Milana Kundery oraz u Nikity Michałkowa w "Cyruliku syberyjskim" (1998).

Aktor z powodzeniem występował także w teatrze. Przed publicznością debiutował w 1969 r. Od tamtej pory miał okazję zagrać m.in. Hamleta, Otella, Mackbeta, Cześnika, Beniowskiego.

Jest laureatem licznych wyróżnień, m.in. Nagrody im. Zbigniewa Cybulskiego (1969, 1975), Złotej Maski (1971), odznaczeń Złotego Krzyża Zasługi (1974) oraz Legii Honorowej (1986). 22 grudnia 1999 r. otrzymał swoją gwiazdę w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi.