Czy wielkie imprezy sportowe mają wpływ na gospodarkę?
W ostatnią niedzielę całą Polskę ogarnęła euforia, ponieważ polska drużyna narodowa wywalczyła awans do Mistrzostw Europy w 2016 roku. Jest to już trzecia impreza Starego Kontynentu, w której udział weźmie polska reprezentacja. Patrząc na skład z Robertem Lewandowskim, Grzegorzem Krychowiakiem czy też Kamilem Glikiem, którzy są wiodącymi postaciami w swoich klubach, w sercach kibiców pojawiła się nadzieja na osiągnięcie najlepszego wyniku w historii Mistrzostw Europy.
Tego typu imprezy, oprócz szybszego bicia serc kibiców, mogą przynosić również korzyści państwom-gospodarzom, a przynajmniej tak mogłoby się wydawać.
Najważniejsze wydarzenia sportowe.
Do kategorii najważniejszych wydarzeń sportowych z pewnością należy zaliczyć Igrzyska Olimpijskie oraz Mistrzostwa Świata i Europy w piłce nożnej. Imprezy te odbywają się co cztery lata, natomiast wybór gospodarza wyznaczany jest z kilkuletnim wyprzedzeniem. Wynika to z faktu, iż przygotowanie wiąże się z ogromnymi inwestycjami infrastrukturalnymi, które powinny pobudzać wzrost gospodarczy.
Czy tak jest rzeczywiście? Poniżej została przedstawiona tabela ukazująca wzrost PKB w latach przed i po imprezie sportowej.
(fot. Źródło: Bank Światowy, opracowanie własne) Posiadając dane przedstawiające poziom wzrostu gospodarczego postarajmy się przeanalizować jak zachowywała się gospodarka dwa lata przed i dwa lata po wydarzeniu. Punktem odniesienia będą dane z roku, w którym wydarzenie miało miejsce.
(fot. Źródło: Opracowanie własne) W tabeli kolorem czerwonym zostały zaznaczone wartości, których średnia z dwóch lat poprzedzających imprezę jest większa niż PKB w roku w którym odbywała się impreza. Kolorem niebieskim oznaczone zostały wartości, których średnia z dwóch lat po odbytej imprezie była wyższa niż PKB w dniu imprezy.
W większości krajów średni wzrost PKB na dwa lata przed rozpoczęciem imprezy był większy niż w roku, kiedy ta impreza się odbyła. Dodatkowo w kilku krajach wzrost był większy zarówno przed jak i po odbywającej się imprezie. Jednak należy zwrócić uwagę, że częściowo jest to spowodowane globalnym kryzysem w 2008 roku (dotyczy to Chin, Austrii i Szwajcarii), kiedy to gospodarki na całym świecie notowały gwałtowny spadek PKB.
Warty uwagi jest fakt, że największe różnice we wzroście PKB przed rozpoczęciem imprezy były na Ukrainie (5%), w Chinach (3,85%) oraz Polsce (2,45%).
Co łączy te trzy kraje? Wszystkie w tamtym okresie były w fazie rozwoju. Rozbudowa infrastruktury miała duże znaczenie w Produkcie Krajowym Brutto.
Przykład ten mógłby potwierdzać ogólną opinię, że duże imprezy sportowe przyczyniają się do wzrostu PKB poprzez inwestycje infrastrukturalne. Warto zaznaczyć, że największy efekt występuje w krajach rozwijających się, w których stan początkowy infrastruktury nie jest tak zaawansowany, jak w krajach rozwiniętych.
Wydawać by się mogło, że najlepszym rozwiązaniem będzie przydzielanie dużych imprez biednym krajom i problem ubóstwa i nierówności sam się rozwiąże (nie jest to nowy pomysł, gdyż są ekonomiści, którzy takie rozwiązanie proponowali)! Niestety „efekt imprezy sportowej” ma dwie strony medalu. Wraz ze wzrostem inwestycji wzrasta zadłużenie kraju, co bez jednoczesnego wzrostu w kolejnych latach może prowadzić do problemu z obsługą długu. Jednym z zagrożeń wynikających z inwestycji infrastrukturalnych są tzw. „białe słonie” czyli drogie w budowie i utrzymaniu projekty (np. stadiony), które nie spełniają pokładanych w nich oczekiwań po odbytej imprezie i generują obciążenia dla budżetu. Takie „białe słonie” okazały się sporym obciążeniem m.in. dla Greków, Koreańczyków czy też Portugalczyków.
Rozwiązanie problemu znaleźli Austriacy, którzy projektując swoje stadiony przygotowali je do częściowej rozbiórki po zakończeniu mistrzostw. Dzięki takiemu rozwiązaniu, stadiony mogą pomieścić kibiców w czasie krajowych rozgrywek piłkarskich, a jednocześnie nie generują kosztów związanych ze swoim rozbudowanym rozmiarem.
Innym rozwiązaniem jest znalezienie sponsora lub sponsorów, którzy w zamian za reklamę pozwolą ograniczyć lub nawet zniwelować koszty „molocha”. Takie rozwiązanie zostało zastosowane na Stadionie Narodowym w Warszawie. Obecnie stadion sponsoruje grupa blisko 8 sponsorów, wśród których największy sponsor tytularny, czyli PGE, zapłacił 40 mln PLN.
Rozwój turystki dzięki imprezom sportowym
Jednym z założeń organizacji Mistrzostw Świata czy też Igrzysk Olimpijskich jest reklama kraju, która ma spowodować wzrost liczby turystów. W większości analiz, czynnik ten ma być długofalowy a kraj ma zwiększyć swój budżet dzięki pozostawionym dolarom, euro czy też funtom w odwiedzanym kraju.
Poniżej zestawienie turystów odwiedzających Polskę w latach 2010-2014.
(fot. Źródło: World Tourism Barometer and Statistical Annex, Ministerstwo Sportu i Turystyki) Ostatnie lata to wzrost odwiedzających Polskę turystów. Największy przyrost nastąpił w 2012, który był oczywiście spowodowany odbywającymi się mistrzostwami Europy. Patrząc jednak na kolejne lata, pomimo dalszego wzrostu odwiedzających Polskę turystów, dynamika wzrostu znacznie spada! Wzrost w latach 2013-2014 wyniósł zaledwie 200 tys. turystów, podczas gdy w latach 2010-2011 był to wzrost o 900 tys., a w latach 2011-2012 wzrost aż o 1,4 mln! Przykład Polski pokazuje, że organizacja dużej imprezy sportowej nie jest gwarantem zwiększonego zainteresowania krajem przez turystów.
Bo kto z nas wybrał by się do Londynu czy też Vancouver tylko dlatego, że kilka lat temu odbywały się tam Igrzyska Olimpijskie? Organizacja dużych imprez sportowych to przede wszystkim prestiż, dość drogi prestiżu, którego pozytywnym efektem jest rozwój infrastruktury publicznej i kilkutygodniowe święto kibiców.
(fot. Robert Galoch, rkantor)