Czy to on wyciągnie Egipt z chaosu?

Gdy w lutym 2010 roku ElBaradei, po 12 latach na czele Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, powrócił do Egiptu, witały go setki zwolenników, którzy mieli nadzieję, że ten były dyplomata będzie kandydował w wyborach prezydenckich we wrześniu 2011 roku.

ElBaradei próbował zjednoczyć egipską opozycję, proponując reformy demokratyczne i zmiany konstytucji, które pozwalałyby niezależnemu kandydatowi na udział w wyborach, a także prowadziłyby do poszanowania prawa człowieka i większej kontroli władz.

W lutym 2010 roku były dyplomata tworzy Krajowe Stowarzyszenie na rzecz Zmian, ruch związany z innymi organizacjami prodemokratycznymi, które stoją obecnie na czele ruchu kontestacji władzy w Egipcie. Zbliża się również do Bractwa Muzułmańskiego, które wspiera jego projekt zmian konstytucji.

Szybko działacz zyskuje sympatię dużej części opinii publicznej, głównie ludzi młodych i przedstawicieli klasy średniej. W czerwcu 2010 r. 3,5 tys. zwolenników zmian konstytucji uczestniczy w marszu w Fajum, na południe od Kairu.

We wrześniu 2010 roku ElBaradei wzywa do bojkotu listopadowych wyborów parlamentarnych, twierdząc, że zostaną one sfałszowane.

Władze rozpoczynają zjadliwą kampanię przeciwko opozycjoniście, w której przedstawiany jest on jako oderwany od egipskiej rzeczywistości. W oficjalnych mediach ukazują się zdjęcia jego córki Laili w stroju kąpielowym oraz fotografie z jej wesela, podczas którego serwowany jest alkohol, co szokuje konserwatywne muzułmańskie społeczeństwo. Nawet zwolennicy krytykują jego długie i częste pobyty zagraniczne.

Praca przy ONZ

ElBaradei urodził się 17 czerwca 1942 roku. Po uzyskaniu dyplomu z prawa na Uniwersytecie Kairskim, w 1964 roku rozpoczął pracę w dyplomacji, m.in. w stałym przedstawicielstwie Egiptu przy ONZ w Nowym Jorku i Genewie. W 1974 r. obronił doktorat z prawa międzynarodowego na New York University School of Law, a w latach 1981-87 wykładał na tej uczelni.

Był członkiem ekipy, prowadzącej negocjacje z Izraelem, które doprowadziły w listopadzie 1978 roku do zawarcia porozumienia pokojowego w Camp David. Na jego podstawie 1979 roku w Waszyngtonie podpisano układ pokojowy.

W 1980 roku ElBaradei rozpoczyna karierę w ONZ i zostaje wysłany do Iraku przed pierwszą wojną w Zatoce.

W 1984 roku zaczyna pracę w MAEA, a w 1997 roku zostaje jej dyrektorem generalnym.

Jak pisze agencja Reutera, ElBaradei sprawił, że ten wyspecjalizowany organ ONZ nie boi się zająć stanowiska w ważnych kwestiach politycznych, choć według krytyków nie na tym polega jego rola. Przed amerykańską inwazją w Iraku ElBaradei otwarcie wypowiadał się na temat braku dowodów na prowadzenie przez Saddama Husajna tajnego programu jądrowego, przez co zyskał status przeciwnika Waszyngtonu.

W 2005 roku MAEA i ElBaradei zostają uhonorowani Pokojową Nagrodą Nobla za wysiłki, mające na celu ograniczenie rozpowszechniania broni atomowej. Szefem MAEA ElBaradei był do listopada 2009 roku.

Julia Potocka