Czy amnestia maturalna jest legalna?
Trybunał Konstytucyjny zajął się wprowadzoną przez Romana Giertycha amnestią maturalną. Trybunał zbada, czy rozporządzenie ministra jest zgodne z innymi przepisami. Wniosek do Trybunału złożył Rzecznik Praw Obywatelskich. Sam minister twierdzi, że jego decyzje są zgodne z prawem.
W ocenie rzecznika praw obywatelskich, wrześniowe zmiany w rozporządzeniu ministra edukacji dotyczące matur, w tym tzw. amnestia, dążą do obniżenia standardów edukacyjnych i egzaminacyjnych. Powiedział o tym podczas rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym zastępca RPO Stanisław Trociuk.
"Prawo nie działa wstecz"
Trociuk przypomniał, że zmiany w rozporządzeniu spowodowały, z mocą wsteczną, że osoby, które de facto nie zdały egzaminu maturalnego, otrzymały świadectwa dojrzałości. Zauważył, że prawo zezwala, by pewne akty prawne działały wstecz, jednak tylko wtedy, gdy przynosi to korzyść obywatelom i gdy nie łamie się w ten sposób innych zasad prawa.
Zdaniem Trociuka, osoby, które dostały świadectwa dojrzałości, mimo że nie zdały jednego z egzaminów maturalnych, nie zyskały realnej szansy na rozpoczęcie studiów. Zauważył, że jednocześnie doszło do naruszenia przepisów konstytucji.
Trociuk podkreślił także, że kwestionowane przez RPO przepisy nowelizacji rozporządzenia ministra edukacji są negatywne pod względem wychowawczym, gdyż o ich wprowadzeniu zdecydowały względy polityczne.
"Prawo ministra zmienić rozporządzenia"
_ Minister edukacji miał prawo wprowadzić w rozporządzeniu z września 2006 zmiany w sposobie przeprowadzania i oceniania matur; nowy system jest bardziej sprawiedliwy od starego_ - powiedział pełnomocnik MEN mec. Maciej Strójwąs podczas rozprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Zdaniem pełnomocnika resortu edukacji, ustawa o systemie oświaty pozawala ministrowi na ustalanie reguł przeprowadzania i oceniania matur. Wicepremier, minister edukacji Roman Giertych nie naruszył - według Strójwąsa - przepisów konstytucji nakazujących państwu zapewnienie równego dostępu do edukacji.
Pełnomocnik tłumaczył, że wprowadzony rozporządzeniem system jest bardziej sprawiedliwy niż obowiązujący wcześniej. Wcześniejszy system pozwalał na sytuacje absurdalne. Ktoś, kto z jednego egzaminu miał mniej niż 30% punktów, mógł uzyskać ze wszystkich egzaminów ponad 80% punktów, a mimo to być w gorszej sytuacji niż ktoś, kto zdał wszystkie egzaminy na poziomie zaledwie 30% - przekonywał Strójwąs.
Jaką decyzję podejmie Trybunał?
Trybunał może podjąć różne decyzje. Może stwierdzić, że zajmowanie się tą sprawą nie leży w jego kompetencjach. Jeśli Trybunał będzie rozpatrywał skargę rzecznika, to może orzec, że amnestia jest zgodna z Konstytucją i innymi przepisami. Sędziowie mogą też zakwestionować amnestię. Ale wówczas zapewne dadzą ministrowi czas na zmianę przepisów, najprawdopodobniej już po tegorocznej maturze.W każdym z powyższych wariantów orzeczenia Trybunału tegoroczni maturzyści będą zdawali egzamin według zasad ustalonych przez Giertycha.
Trybunał Konstytucyjny odrzucił złożony wniosek wicepremiera Romana Giertycha, by sprawę amnestii maturalnej rozstrzygnął cały skład Trybunału.
W związku z tym, podczas rozprawy orzekać będzie trójka sędziów. Wszyscy pełnią tę funkcję od kilku lat. Minister edukacji złożył wniosek, by sprawę rozpatrywał cały skład, łącznie z wybranymi niedawno sędziami. Gdyby Trybunał przychyli się do tego wniosku, to odroczono by dzisiejszą rozprawę. Wtedy też najprawdopodobniej maturzyści napisaliby egzamin w wersji ustalonej przez ministra Giertycha.
Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy, czy wprowadzona przez Romana Giertycha amnestia maturalna jest zgodna z innymi przepisami. Ministerialne rozporządzenie w tej sprawie zaskarżył Rzecznik Praw Obywatelskich. Sam minister twierdzi, że jego decyzje są zgodne z prawem.
Kogo objęła amnestia maturalna
We wrześniu Giertych zdecydował, że uczeń zda maturę, nawet jeśli obleje jeden z egzaminów. Zasada ta objęła maturzystów z 2005 i 2006 roku i ma obowiązywać w latach następnych. Była to reakcja na fatalne wyniki ubiegłorocznych egzaminów. Roman Giertych tłumaczył też, że ma to przygotować grunt pod wprowadzenie obowiązkowej matematyki na maturze. Wśród innych zmian pojawił się przepis, że uczeń, który pisze egzamin na poziomie rozszerzonym, nie musi już zdawać poziomu podstawowego. Ma to przyspieszyć sprawdzanie prac.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył amnestię, bo twierdzi, że obniża ona rangę egzaminu i jest niezgodna z zasadą, że prawo nie działa wstecz. Sytuacja w której ktoś, kto nie zdał egzaminów, ma zaliczoną maturę jest zdaniem rzecznika sprzeczna z ustawą o systemie oświaty. Według rzecznika, przelicznik punktowy porównujący poziom podstawowy z rozszerzonym krzywdzi zdolnych uczniów, którzy zdają trudniejszy egzamin. Ponadto zmiany zostały wprowadzone zbyt późno, bo zaledwie na osiem miesięcy przed tegoroczną maturą. Uczniowie powinni byli je znać najpóźniej dwa lata przed egzaminem. Amnestia to najbardziej kontrowersyjna decyzja Romana Giertycha. Skrytykowali ją nauczyciele, część uczniów, środowiska oświatowe i rektorzy wyższych uczelni. Ci ostatni zapowiedzieli, że przy rekrutacji tak ustawią limity punktowe, aby żaden amnestyjny maturzysta nie mógł dostać się na studia. Amnestia była też powodem wniosku Platformy Obywatelskiej o dymisję Giertycha. Wniosek upadł, bo ministra edukacji poparła koalicja, choć
wcześniej zarówno premier jak i prezydent mieli poważne wątpliwości co do decyzji lidera LPR.
Już w tym roku maturzyści z jednym oblanym egzaminem nie mieli szans dostać się na żadną z renomowanych uczelni. Niektórzy odmówili odebrania świadectw i tłumaczyli, że nie chcą być maturzystami gorszej kategorii.
Niezależnie od dzisiejszej decyzji Trybunału, najbardziej w całej sytuacji ucierpieli tegoroczni maturzyści. Na pięć miesięcy przed egzaminem nie mają pewności jaką maturę będą zdawać. Odroczenie sprawy może jeszcze bardziej zagmatwać sytuację.