Co kwartał inny wymiar etatu

Po powrocie z urlopu macierzyńskiego pracownica złożyła wniosek o zmniejszenie etatu na rok. Ewidentnie chodzi jej o ochronę zatrudnienia. Złożyła jednak specyficzny wniosek. Po pierwsze, przesłała go e-mailem. Po drugie, w ciągu tego ochronnego roku prosi o zmianę etatu kilka razy. Przez pierwsze trzy miesiące chce pracować na 1/2 etatu, przez kolejne trzy - na 3/4 etatu, a przez pozostały okres - na 7/8 etatu. Czy mamy obowiązek się na to zgodzić? - pyta czytelnik.

Odpowiedzi na tak postawione pytania nie ma wprost w kodeksie pracy ani w innym akcie prawnym z zakresu prawa pracy. Poruszoną tematykę reguluje art. 1867 kodeksu pracy. Zgodnie z § 1 tego przepisu, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego zamiast z niego korzystać, może wnioskować o obniżenie wymiaru czasu pracy. Po obniżce nie może to być jednak mniej niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Przymusowa zgoda

Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek rodzica. Pracownik powinien go jednak złożyć - jak wynika z § 2 tego przepisu - na co najmniej dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy na niższy etat. Jeżeli pracownik nie zachował takiego wyprzedzenia, szef musi mu obniżyć wymiar czasu pracy nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku.

Co wniosek, to zmiana

W praktyce może wystąpić sytuacja, gdy pracownik zatrudniony na cały etat po złożeniu pierwszego wniosku będzie pracował przez trzy miesiące na 1/2 etatu, po złożeniu drugiego podania kolejne trzy miesiące pracuje na 3/4 etatu, a w trzecim wniosku prosi o obniżenie etatu na ostatnie sześć miesięcy do 3/4 etatu. W literaturze prawniczej podzielone są jednak stanowiska co do tego, czy kolejno występujące te okresy pracy powinny następować po sobie w sposób ciągły, czy nie. Pewną wskazówką może być art. 186 § 8 k.p., który jedynie ?w odniesieniu do urlopu wychowawczego przewiduje możliwość udzielenia go w nie więcej niż pięciu częściach. Takiego rozwiązania nie przewiduje ?art. 1867 k.p.

Ochrona rodzica

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy ?o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie etatu do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy. Ta ochrona przysługuje jednak nie dłużej niż łącznie przez 12 miesięcy, nawet jeśli rodzic prosił o obniżenie etatu na kilka lat.

Ochrona rodzica przed zwolnieniem nie jest jednak bezwzględna. Rozwiązanie umowy ?w tym czasie jest dopuszczalne ?w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające zwolnienie dyscyplinarne (art. 1868 § 1 k.p.).

Co istotne, art. 1891 k.p. wyklucza możliwość, aby z obniżonego wymiaru czasu pracy mogli korzystać równocześnie oboje rodzice lub opiekunowie. Preferencja ta dotyczy więc każdorazowo jednego z nich.

podstawa prawna: - art. 1867, art. 1868 § 1, art. 1891 kodeksu pracy - ustawa z 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502)

Katalog zasad

Po pierwsze - pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może skorzystać z prawa do obniżenia etatu na podstawie art. 1867 k.p. przez cały okres, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Co do zasady może zatem pracować krócej przez trzy lata, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko piątego roku życia.

Po drugie - rodzic powinien złożyć własnoręcznie podpisany wniosek. ?Gdy prześle go e-mailem, powinien go opatrzyć bezpiecznym podpisem elektronicznym. Nie wystarczy wysłanie wniosku w formie zwykłego e-maila.

Po trzecie - gdy rodzic wskaże, że chce obniżenia wymiaru czasu pracy ?do mniej niż połowy etatu, pracodawca nie ma obowiązku uwzględnić wniosku ?w tym zakresie, a jedynie do połowy wymiaru czasu pracy. Nie oznacza to oczywiście, że pracodawca nie może przystać na prośbę pracownika, np. ?w drodze porozumienia. Jest to więc kwestia umowna pozostawiona woli stron.

Po czwarte - jeżeli wniosek pracownika spełnia powyższe warunki, w szczególności w zakresie obniżenia wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego etatu, to pracodawca jest takim wnioskiem związany i musi go uwzględnić.

Po piąte - przepisy nie zabraniają dokonywania zmian wysokości etatu ?w ustawowo określonym czasie, dlatego wydaje się, że dopuszczalne jest wielokrotne składanie wniosków, a w każdym z nich wskazywanie różnych (obniżonych) etatów. Jedynym ograniczeniem pozostaje to, aby nie było to mniej niż połowa wymiaru czasu pracy pracownika.