Budować mosty między krajami. O obiecujących obszarach współpracy Kazachstanu i Polski

Wzajemna wymiana handlowa między Kazachstanem a Polską rośnie. W pierwszym kwartale tego roku obroty handlowe między krajami, według Narodowego Banku Kazachstanu, sięgnęły 360 mln dolarów. Liczba ta jest o około jedną trzecią wyższa niż wartość tego samego wskaźnika w zeszłym roku (277 mln dolarów). To kontynuacja pozytywnej dynamiki ostatnich lat. W 2021 r. wzajemne obroty handlowe między Republiką Kazachstanu a Rzeczpospolitą Polską wzrosły o 11 proc. do 760,4 mln dolarów w porównaniu z 677 mln dolarów rok wcześniej.

Rośnie też wartość inwestycji zagranicznych w Kazachstanie. W 2021 r. zagraniczni partnerzy zainwestowali w gospodarkę kraju ok. 24 mld dolarów, czyli o 38 proc. więcej niż rok wcześniej. W odpowiedzi na ten trend władze Kazachstanu zadeklarowały gotowość stworzenia wszelkich warunków instytucjonalnych do nawiązania bezpośredniej interakcji z firmami zagranicznymi, m.in. poprzez ich relokację do Kazachstanu czy zainicjowanie wspólnych przedsięwzięć. Dyskutowano o tym w czerwcu na 34. Posiedzeniu Rady Inwestorów Zagranicznych z udziałem prezydenta Tokajewa. Podczas spotkania prezydent podkreślił, że dalsza poprawa klimatu inwestycyjnego i doskonalenie systemu ochrony praw inwestorów to strategiczne cele Kazachstanu.

Ponad 1,4 tys. firm z 64 krajów

Kazachstan oferuje inwestorom dobre warunki, także za pośrednictwem Międzynarodowego Centrum Finansowego Astana (AIFC). AIFC jest niezależną jurysdykcją z prawami eksterytorialnymi. To wyjątkowe centrum na gospodarczej mapie świata, wykorzystujące najlepsze doświadczenia i najnowocześniejsze zaplecze zaawansowanych centrów finansowych, począwszy od Nowego Jorku i Londynu po Dubaj, Hongkong i Singapur. W AIFC zarejestrowało się już ponad 1400 firm z 64 krajów. Aktywa rynku finansowego AIFC wynoszą 1,156 mld dolarów, a pozyskany kapitał własny to 321 mln dolarów. W AIFC działa m.in. 20 dużych lokalnych i 11 międzynarodowych brokerów, 29 firm zarządzających aktywami, 11 funduszy inwestycyjnych i ponad 40 prywatnych firm. Powstał też FinTech Lab, który zapewnia funkcjonowanie centrum finansowego w cyfrowym świecie.

Podczas V Konferencji Astana Finance Days, która – pod auspicjami AIFC – odbyła się 27-29 czerwca w stolicy Kazachstanu poruszono szeroki zakres zagadnień związanych z rozwojem rynku kapitałowego, architekturą finansową oraz cyfryzacją procesów finansowych.

Rośnie też zainteresowanie inwestorów notowaniem na Giełdzie AIFC – Astana International Exchange. W ostatnim czasie AIX ogłosiła wprowadzenie do obrotu giełdowego nowych obligacji – iX China Equities BR Exchange Traded Notes ("Obligacje") z akcjami iShares MSCI China A ETF ("CNYA").

Odbyło się również AIX Capital Markets Forum, w którym wzięło udział ponad 30 funduszy inwestycyjnych. Podczas forum dyskutowano na temat konkretnych projektów i powiązań między dużymi inwestorami instytucjonalnymi a firmami. Obserwowane jest zainteresowanie zarówno ze strony firm zachodnich, jak też azjatyckich, w tym chińskich.

– Pomimo napięć spowodowanych pandemią i zawirowaniami na globalnym rynku, rynek AIX pozostaje silny, stabilny i solidny – zauważa Edward Knight, wiceprezes Nasdaq.

Podczas Forum AIFC ogłosiło również powołanie Rady Inwestycyjnej Inicjatywy "Jeden Pas i Jedna Droga" (Rada Inwestycyjna JPJD). To sponsorowana przez rząd organizacja pozarządowa pełniąca rolę komitetu doradczego.

Zielony Kazachstan

Kazachstan bierze pełną odpowiedzialność za procesy związane z czwartą rewolucją przemysłową. W związku z tym biznes może liczyć m.in. na ulgi podatkowe (w wysokości do 40 proc.) na nowe maszyny i urządzenia oraz wdrożenie krajowych rozwiązań informatycznych w przedsiębiorstwach przemysłowych.

Co więcej, Kazachstan dąży do osiągnięcia zerowego bilansu emisji CO2 do 2060 r. Zdaniem ekspertów, wdrożenie głębokiej dekarbonizacji przyniesie w przyszłości nawet 35-procentowy wzrost PKB spowodowany przyciągnięciem nowych inwestycji, zmniejszeniem presji na środowisko oraz stworzeniem nowych jakościowo rozwiązań cyfrowych i technologicznych.

W kraju trwają prace przygotowawcze do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Plan zakłada przyjęcie nowego Kodeksu Ochrony Środowiska, zmniejszenie zużycia węgla oraz rozszerzenie wykorzystania energii odnawialnej i alternatywnej. Cel: wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju do min. 15 proc. w 2030 r.

Jednak poważne pytania rodzi nierówny zwrot poszczególnych krajów w stronę zielonej gospodarki. 26. Konferencja Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP26), która odbyła się w listopadzie 2021 r. w Glasgow, pokazała, że ​​z jednej strony rządy zakładają ambitne cele w zakresie redukcji emisji (o ok. 65 proc. do 2030 r. w porównaniu do 2005 r.), a z drugiej – Forum odbyło się w momencie, gdy ceny gazu były rekordowe.

Podczas COP26 poszczególne kraje zobowiązały się do 30 proc. redukcji emisji metanu do 2030 r. oraz przejścia z węgla na czystą energię. Jednocześnie jednak odkładają zieloną transformację na lata 2065-2070. Istotną kwestią w tym temacie jest sprawiedliwa transformacja regionów węglowych i wprowadzenie granicznego podatku węglowego w krajach UE.

Rozwój energetyki jądrowej

Co ważne, rośnie zainteresowanie rozwojem energetyki jądrowej. 8 lipca energetyka jądrowa wraz z branżą gazową została włączona przez Parlament Europejski do taksonomii, czyli dodatkowego aktu delegowanego dotyczącego wykazu inwestycji zrównoważonych środowiskowo. Dokument określa możliwą ścieżkę przejścia sektora gazowego na mniej emisyjną gospodarkę. Kryteria zawarte w ustawie wymagają od firm gazowniczych, aby ich instalacje przestawiły się na spalanie gazów niskoemisyjnych lub odnawialnych od 2035 r. A na liście projektów zrównoważonych środowiskowo znalazła się energetyka jądrowa. To poważny krok, który w Polsce jest dobrze odbierany. W najbliższych latach Warszawa zamierza inwestować w rozwój energetyki jądrowej.

Tymczasem już dziś Kazachstan zaspokaja ponad 45 proc. rocznego światowego zapotrzebowania na paliwo jądrowe, przy czym jedna czwarta światowych dostaw pochodzi bezpośrednio od Kazatompromu. Kazachstańska spółka jest światowym liderem w produkcji i sprzedaży uranu po najniższych kosztach produkcji i dostarcza ok. 24 proc. całkowitej produkcji uranu pierwotnego. Firma zajmuje drugie miejsce na świecie pod względem zbadanych złóż uranu.

Dysponując takim potencjałem, Kazachstan może rozwijać energetykę jądrową, zwłaszcza że wydobycie uranu w tym kraju odbywa się głównie pod ziemią, co eliminuje problem emisji i zanieczyszczenia środowiska, które występuje w innych sektorach energetycznych.

W Kazachstanie powstał też Bank Odpadów Paliw Jądrowych. A w 2021 r. Kazatomprom uruchomił wspólną kazachstańsko-chińską fabrykę do produkcji bloków paliwowych Ulba-TVS. Realizacja tego projektu pozwoliła Kazachstanowi wejść do grona krajów produkujących i dostarczających paliwo jądrowe dla elektrowni jądrowych. Dla Kazatompromu był to znaczący krok w kierunku dywersyfikacji produktów jądrowego cyklu paliwowego. Wprowadzenie Ulba-TVS umożliwia zwiększenie neutralności węglowej Kazatompromu i jest dobrym przykładem realizacji celów Porozumienia Paryskiego o neutralności węglowej.

Otwarcie na współpracę

Kazachstanowi zależy na dalszym rozwoju handlu światowego i w tym kierunku podejmuje praktyczne wysiłki. 17 czerwca pod przewodnictwem Kazachstanu odbyła się XII Konferencja Ministerialna Światowej Organizacji Handlu (WTO), podczas której zapadła decyzja o wyłączeniu pomocy żywnościowej w ramach Światowego Programu Żywnościowego ONZ z zakazów lub ograniczeń eksportu. Istnieje też szereg innych rozwiązań, które pozwalają uprościć współpracę społeczności międzynarodowej, w szczególności w zakresie przeciwdziałania pandemii COVID-19.

Dyrektor Generalna WTO Ngozi Okonjo-Iweala pochwaliła przewodnictwo Kazachstanu oraz wyraziła wdzięczność władzom kraju za owocną współpracę w przygotowaniach do Konferencji. Doceniła też umiejętność i elastyczność w pokonywaniu różnych wyzwań na drodze do tego globalnego wydarzenia, w tym przeniesienia ze względu na pandemię miejsca jego organizacji z Nur-Sułtanu do Genewy.

Kazachstan jest otwarty na współpracę, także z zagranicznym biznesem, oferując ważne obszary do wspólnego działania.