Armia Krajowa. 77. rocznica utworzenia najlepiej zorganizowanej podziemnej armii europejskiej II wojny światowej

Armia Krajowa, następczyni Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, powstała na mocy rozkazu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego 14 lutego 1942 roku. W tym roku obchodzimy 77. rocznice jej utworzenia.

Po agresji niemieckiej (1 września) i sowieckiej (17 września) w 1939 roku życie państwowe zeszło do konspiracji. Rząd polski działający na uchodźstwie (najpierw we Francji, a później w Londynie) kontynuował działalność władz państwowych z lat 1918–1939. W podziemiu odtworzono struktury władzy cywilnej oraz siłę zbrojną.

Siły Armii Krajowej w chwili jej największej zdolności bojowej (wiosną 1944 roku) liczyły około 380 tysięcy żołnierzy i oficerów. Kadra oficerska sprzed wojny była uzupełniana absolwentami tajnego szkolenia i przerzuconymi do kraju cichociemnymi.

- W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny, Królowej Korony Polskiej kładę swe ręce na ten Święty Krzyż, znak Męki i Zbawienia, i przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił — aż do ofiary życia mego.

Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i rozkazom Naczelnego Wodza oraz wyznaczonemu przezeń Dowódcy Armii Krajowej będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało. Tak mi dopomóż Bóg – brzmiały słowa przysięgi, które składał każdy żołnierz Armii Krajowej.

- Przyjmuję Cię w szeregi Armii Krajowej, walczącej z wrogiem w konspiracji o wyzwolenie Ojczyzny. Twym obowiązkiem będzie walczyć z bronią w ręku. Zwycięstwo będzie twoją nagrodą. Zdrada karana jest śmiercią – odpowiadał przyjmujący przysięgę.

Głównym celem Armii Krajowej było prowadzenie oporu zbrojnego i przygotowanie do planowanego ogólnokrajowego powstania. Dla koordynowania działalności dywersyjnej powołane zostało Kierownictwo Dywersji (Kedyw) Komendy Głównej AK. Jego dowódcą został płk Emil Fieldorf ps. "Nil". Żołnierze Kedywu dokonali m.in zamachu na nazistowskiego zbrodniarza zwanego katem Warszawy — Franza Kutscherę.

Zajmowanie terenów Polski przez Armię Czerwoną w 1944 roku uruchomiło akcję "Burza". Polegała ona na atakowaniu wycofujących się Niemców i występowaniu wobec Sowietów w roli gospodarza. Ostatnim akcentem "Burzy" było Powstanie Warszawskie (1 sierpnia – 3 października 1944 r.).

Armia Krajowa została formalnie rozwiązana 19 stycznia 1945 roku na mocy rozkazu o demobilizacji ostatniego dowódcy AK generała Leopolda Okulickiego "Niedźwiadka". Część żołnierzy i oficerów nie podporządkowała się jednak rozkazowi i prowadziła zbrojną walkę ze zdobywającymi władzę w Polsce komunistami. Nazwa Armia Krajowa stała się na kilka najbliższych lat, a może nawet dziesięcioleci, symbolem polskiej niepodległości.

- Dowódcy i żołnierze Armii Krajowej przez wiele lat Polski Ludowej byli tępieni i prześladowani. Do 1956 roku wielu z nich poniosło śmierć lub straciło wiele lat swojego życia w ubeckich więzieniach. Później często należeli do obywateli drugiej kategorii. Po 1989 roku Polska stara się oddać im należną cześć i znaczenie – czytamy na portalu Instytutu Pamięci Narodowej.

Źródło: ipn.gov.pl