Apollinaire - twarz lowelasa; nowa powieść o francuskim poecie

Pajak jest autorem "Smutku miłości", powieści ilustrowanej, opartej w dużej mierze na wątkach z biografii słynnego poety francuskiego polskiego pochodzenia, Apollinaire'a (z rodziny Kostrowickich).

W książce, która ukazała się w Polsce, pisarz przedstawia mniej znane oblicze swego bohatera, twarz lowelasa odnoszącego sukcesy w bojach o serca niewieście, ale i niekiedy ponoszącego porażki. Apollinaire zmienił nazwisko, gdyż to oryginalne było nie do wymówienia nad Sekwaną. Gdyby nie ta zmiana, nie zrobiłby takiej kariery jaką zrobił - uważa Pajak. Czasami dla żartu, przyjaciele zwracali się do niego: "hej, cointreaux-whisky", przeinaczając na wesoło nazwisko Kostrowicki.

Sam Pajak jest wnukiem przybyłego do Francji z południa Polski artysty malarza - Pająka.

Pajak wyznaje, że ma w swym życiorysie momenty i podobieństwa zbliżające go duchowo do Apollinaire'a, w tym jednoczesną miłość do dwóch kobiet na raz. Dzielenie uczuć między dwie kobiety zdarza mu się nawet często. Istotna różnica między nimi: Apollinaire chętnie pisał listy, tysiące listów, podczas gdy Pajak nie jest ambitnym epistolografem. Ale też dzielą nas epoki i okoliczności - usprawiedliwia się pisarz. Apollinaire najwięcej epistoł spłodził w okopach, na frontach I wojny światowej, w czasie dziesiątków wolnych godzin, kiedy trzeba było zabijać nudę.

Czy ulica warszawska podobna jest do ulicy francuskiej? Przeciwnie - twierdzi Francuz, który w Polsce był dwa razy. W Warszawie ludzie są uśmiechnięci, radośni, nie tak zamknięci w sobie, jak Paryżanie, mają lepsze humory. A Paryżanki w ogóle patrzą na przechodniów z pogardą, nie można z nimi wymienić spojrzeń, są aroganckie. Warszawianki to ich odwrotność - są i powabne, i komunikatywne. W Paryżu - przytacza Pajak dane statystyczne - co druga osoba mieszka i żyje sama, bo ludzie nie potrafią nawiązywać kontaktów.

Polskę trudno sklasyfikować na skali gustów i sympatii przeciętnych Francuzów. Rząd zarzuca Polakom nadmierny proamerykanizm, wielu protestanckich członków gabinetu francuskiego krytycznie wyraża się o wpływach polskiego katolicyzmu. Z drugiej strony, w związku z wchodzeniem Polski do Unii Europejskiej, aktywizuje się biznes francuski. Pajak słyszał w warszawskim hotelu ludzi interesu z Francji, rozpływających się nad zaletami Polski. Polska to taki tort - oceniali - który teraz należy dzielić, by nie zabrakło później kęsów. To tu trzeba szybko instalować fabryki, korzystając z taniej siły roboczej - podkreślali Francuzi.

Frederic Pajak nie przewiduje jednak masowego napływu Francuzów do Polski unijnej. Jego zdaniem, dla znudzonego Zachodu Polska nie może być magiczną ziemią obiecaną, inspirującą krainą obiecującą wiele atrakcji i rozrywek. Dla Francuza odpychający jest stereotypowy obraz Polski, kraju zamieszkanego przez "alkoholików i ortodoksyjnych katolików".

Niewykluczone jednak, że przedmiotem następnych dzieł Frederica Pajaka będą Polacy: Witold Gombrowicz ze względu na złożoność jego osobowości, Bruno Schulz, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Stanisław Jerzy Lec. Z Francuzów, ciekawym obiektem studiów pozostaje dlań Stendhal. Pajaka intryguje w Stendhalu historia zadurzenia w kuzynce, historia, której szczegóły ciągle spowite są mgłą tajemnicy. Wywodzi, że Francuzi mają wspaniałą wyobraźnię literacką, ale nie mają imaginacji wizualnej, bo Francja generalnie nie jest krajem malarstwa, a raczej rajem dla literatury i muzyki. Słynni mistrzowie pędzla tworzący we Francji przeważnie byli obcokrajowcami, m.in. Picasso i Dali - zauważa Pajak.