50 lat temu pierwszy człowiek poleciał w kosmos

12 kwietnia 1961 roku nastąpiło historyczne wydarzenie, Jurij Gagarin dokonał pierwszego w historii lotu w kosmos. Kierował statkiem kosmicznym Wostok 1, którym raz okrążył Ziemię. Start nastąpił z kosmodromu Bajkonur godzinie 6.07 czasu uniwersalnego, a o 7.55 nastąpiło lądowanie. Lot trwał 108 minut.

W 1960 roku w b. Związku Radzieckim rozpoczęto szkolenie pierwszej grupy przyszłych kosmonautów. Należało do niej sześć osób wyłonionych spośród 20 pilotów wojskowych, wyselekcjonowanych wcześniej spośród 2200 kandydatów. Na koniec szkolenia dwoma kandydatami do pierwszego lotu zostali Jurij Gagarin oraz Herman Titow. Rywalizację ostatecznie wygrał Gagarin i to on został pierwszym człowiekiem w kosmosie. Titowowi przypadła rola drugiego radzieckiego kosmonauty, w kolejnym locie w sierpniu 1961 roku.

Zanim w kosmos poleciał człowiek, a nawet jeszcze zanim w kosmos wystrzelono pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, w przestrzeń kosmiczną wysyłane były różne zwierzęta. Na przykład w 1947 roku Stany Zjednoczone wystrzeliły rakietę V-2, na której zamontowano pojemnik zawierający m.in. muszki owocówki. Rakieta przekroczyła wysokość 100 km, pojemnik spadł na Ziemię na spadochronie, a muszki owocówki przeżyły ten eksperyment. W kolejnych latach Amerykanie wysyłali w kosmos małpy, a Rosjanie psy.

4 października 1957 roku pierwszym sztucznym satelitą Ziemi został radziecki Sputnik 1. Miesiąc później pierwszym psem na orbicie okołoziemskiej została Łajka. Łajka nie przeżyła tego lotu, ale kolejne radzieckie próby wysyłania psów były bardziej udane i psy sprowadzano żywe z powrotem na Ziemię. Dwa udane loty psów z manekinami w marcu 1961 roku pozwoliły ostatecznie na lot Gagarina 12 kwietnia 1961 roku.

Jurij Gagarin urodził się 9 marca 1934 roku we wsi Kłuszyno w obwodzie smoleńskim. Już w młodym wieku interesował się lotnictwem i wstąpił do aeroklubu. W 1957 roku ukończył szkołę lotniczą w Orenburgu. 26 marca 1957 roku wykonał pierwszy samodzielny lot odrzutowcem Mig-15. W 1960 roku został wybrany do grupy pilotów wojskowych przygotowywanych do lotu w kosmos.

Po historycznym locie 12 kwietnia 1961 roku stał się sławny na całym świecie i był delegowany w liczne podróże reprezentacyjne do innych krajów. Szkolił kolejnych kosmonautów, a w 1968 roku ukończył Akademię Techniczną Lotnictwa im. N.J. Żukowskiego w Moskwie. Jurij Gagarin zginął 27 marca 1968 roku w katastrofie lotniczej podczas lotu treningowego.

Imieniem Gagarina nazwano miasto, krater na Księżycu, planetoidę numer 1772. Jego nazwisko nosi też wiele ulic i szkół (również w Polsce). Pierwszy lot oraz sylwetka Gagarina zostały upamiętnione na znaczkach pocztowych wielu krajów świata. Dla upamiętnienia historycznego wyczynu 12 kwietnia jest obchodzony w niektórych krajach jako dzień kosmonautyki. Być może dzień ten zostanie uznany przez ONZ jako Międzynarodowy Dzień Załogowych Lotów Kosmicznych.