21 stycznia - kalendarium historyczne
21 stycznia 1793 - Egzekucja króla Ludwika XVI
Stracono na gilotynie Ludwika XVI, króla Francji od 1774 roku. Z powodu fatalnego stanu finansów państwa zwołał przedstawicielstwo narodu - Stany Generalne, dla ustanowienia nadzwyczajnych podatków. Stany przekształciły się w Zgromadzenie Narodowe, które rozpoczęło prace nad konstytucją. Sprzeciw króla i próba rozpędzenia Zgromadzenia siłą doprowadziły do wybuchu rewolucji. Ludwika XVI urodził się 23 sierpnia 1754 roku.
19.05.2016 | aktual.: 17.02.2020 00:45
21 stycznia 1874 - Urodził się Wincenty Witos
W Wierzchosławicach koło Tarnowa urodził się Wincenty Witos, przywódca ruchu ludowego, trzykrotny premier II RP. Po 1926 r. czołowy przedstawiciel opozycji antysanacyjnej, jeden z przywódców Centrolewu, więzień brzeski.
Wincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 r. we wsi Wierzchosławice w pow. tarnowskim, w biednej rodzinie chłopskiej, posiadającej dwumorgowe gospodarstwo.
W wieku 10 lat rozpoczął naukę w dwuletniej szkole wiejskiej. Pracując jako drwal pomagał w utrzymaniu rodziny.
W 1895 r. związał się ze Stronnictwem Ludowym w Galicji. W latach 1895-1897 odbywał służbę wojskową w armii austriackiej.
Od 1903 r. był członkiem Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego. W 1908 r. został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie. W tym samym roku wybrano go na wójta Wierzchosławic - pełnił tę funkcję do 1931 r.
W 1911 r. został posłem do Rady Państwa (parlamentu) w Wiedniu. Dwa lata później ponownie wybrano go do Sejmu Krajowego. Po rozłamie w PSL i powołaniu PSL "Piast" w 1914 r. został jego wiceprezesem. Funkcję tę pełnił do 1918 r.
Po wybuchu I wojny światowej wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego. Jako wiceprezes NKN wspierał początkowo organizację Legionów Polskich, widząc w monarchii habsburskiej sprzymierzeńca dla sprawy polskiej. Jednak od 1915 r. wraz z PSL "Piast" coraz bardziej skłaniał się do powiązania sprawy polskiej z zachodnimi mocarstwami i współpracy w tej kwestii z Narodową Demokracją.
W 1916 r. został prezesem Klubu Poselskiego PSL "Piast". W następnym roku wstąpił do Ligi Narodowej, pozostając jej członkiem do 1918 r.
Jesienią tego samego roku stanął na czele powstałej w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która przejęła władzę na obszarze zachodniej Małopolski. Od 1919 r. był posłem do Sejmu Ustawodawczego, w którym pełnił funkcję prezesa Klubu Parlamentarnego PSL "Piast".
W 1920 r., w krytycznym momencie wojny polsko-bolszewickiej, Witos został szefem Rządu Obrony Narodowej; premierem był do 1921 r. Dwa lata później, po zawarciu porozumienia pomiędzy PSL "Piast" i Chrześcijańską Demokracją oraz Związkiem Ludowo-Narodowym, po raz drugi stanął na czele rządu (pod koniec 1923 r., w sytuacji kryzysu gospodarczego i politycznego, wraz z rządem podał się do dymisji). Po raz trzeci premierem został w 1926 r., cztery dni przed zamachem majowym przeprowadzonym przez marszałka Józefa Piłsudskiego. W konsekwencji przewrotu gabinet Witosa ustąpił.
W 1928 r. Witos po raz kolejny wybrany został posłem do sejmu. Tym razem jednak odmówił pełnienia funkcji prezesa Klubu Poselskiego PSL "Piast". W 1930 r. wziął udział w Kongresie Centrolewu w Krakowie, w czasie którego zdecydowanie wystąpił przeciwko rządom sanacji.
W odpowiedzi, jeszcze w 1930 r. Witos został aresztowany, a następnie przewieziony do więzienia wojskowego w Brześciu. Wyszedł na wolność po ponad dwóch miesiącach po wpłaceniu kaucji.
W 1931 r. został przewodniczącym Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego. W tym samym roku zasiadł na ławie oskarżonych w procesie toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie, oskarżony razem z innymi działaczami opozycji o planowanie zamachu stanu. Występując przed sądem mówił: "Wysoki Sądzie, ja byłem prezesem tego rządu, który został przez zamach majowy obalony. Nie ja więc knułem zamachy, nie ja robiłem spiski, ale ja wraz z rządem stałem się ofiarą spisku i zamachu. (...) Wierzyłem zawsze i wierzę, że w Polsce jest sprawiedliwość i prawo, ale nie tylko prawo, ale równe prawo dla wszystkich".
W 1932 r. Witos został skazany na dwa i pół roku więzienia (wyrok obniżono następnie do półtora roku). Po odbyciu kary wyjechał do Czechosłowacji, decydując się na emigrację polityczną.
W 1935 r. został wybrany przez Kongres prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa Ludowego. Rok później wspólnie z gen. Władysławem Sikorskim i gen. Józefem Hallerem W
21 stycznia 1924 - Śmierć Włodzimierza Lenina
Zmarł Włodzimierz Lenin, właściwe nazwisko Władimir Iljicz Uljanow, rosyjski polityk, teoretyk i ideolog komunizmu. Był założycielem partii bolszewickiej. W 1917 roku kierował powstaniem zbrojnym w Rosji, które zapoczątkowało Rewolucję Październikową. Był współtwórcą Związku Radzieckiego.
21 stycznia 1953 - Proces polskich księży oskarżonych o szpiegostwo
Rozpoczął się proces siedmiu księży i cywilnych współpracowników krakowskiej kurii metropolitalnej, oskarżonych o szpiegostwo na rzecz wywiadu Stanów Zjednoczonych oraz o przynależność do "faszystowskiej organizacji NOW". Zapadły trzy wyroki śmierci (których nie wykonano) i kary więzienia. Proces trwał do 27 stycznia. Sąd skonfiskował wiele zabytkowych przedmiotów będących własnością kurii.
