15 kwietnia - kalendarium historyczne
15 kwietnia 1452 - Urodził się Leonardo da Vinci
Urodził się Leonardo da Vinci, włoski malarz, filozof, matematyk, poeta, rzeźbiarz, architekt i konstruktor. Był jednym z największych artystów epoki renesansu. Namalował między innymi "Ostatnią wieczerzę", "Damę z łasiczką" i "Mona Lisę". Zmarł 2 maja 1519 roku.
15 kwietnia 1894 - Urodził się Nikita Chruszczow
15 kwietnia 1894 roku, urodził się Nikita Siergiejewicz Chruszczow, radziecki polityk, działacz partyjny i państwowy, premier i wieloletni pierwszy sekretarz KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Referatem "O kulcie jednostki i jego następstwach" wygłoszonym w 1956 roku zapoczątkował proces destalinizacji kraju.
Chruszczow pochodził z chłopskiej rodziny. Od 12 roku życia pracował w fabrykach i kopalniach Donbasu jako ślusarz. Od roku 1918 roku był członkiem partii bolszewików.
Jego słynny referat przeszedł do historii jako "tajny". Wskazał w nim, że historia radzieckiej partii komunistycznej od 1934 roku była nieustannym pasmem zbrodni spowodowanych nieograniczoną władza Józefa Stalina. Ujawnił i potępił krwawe represje, które dotknęły wiernych członków partii. Obarczył też Stalina odpowiedzialnością za błędy w polityce zagranicznej ZSRR. Pomimo zapewnień nie zlikwidował jednak w ZSRR obozów pracy przymusowej - łagrów. Krytykował też stan zacofania kraju.
Polityka zagraniczna Chruszczowa określana była jako nieodpowiedzialna. Zaproponował między innymi rewizję statusu zachodniej części Berlina i w 1961 roku groził, że podpisze układ pokojowy z NRD w celu odizolowania zachodniej części miasta od reszty kraju. Za jego czasów powstał mur berliński, doszło do strącenia przez obronę powietrzną amerykańskiego samolotu zwiadowczego U2 nad Swierdłowskiem. Chruszczowowi zameldowano o tym na trybunie przed mauzoleum Lenina w czasie pochodu pierwszomajowego w 1960 roku. Incydent doprowadził do zerwania planowanego spotkania z amerykańskim prezydentem. Słynne było też jego wystąpienie przed Zgromadzeniem Ogólnym Narodów Zjednoczonych w marcu 1960 roku, podczas którego zdjął jeden z butów, a następnie zaczął nim tłuc w mównicę.
Na początku lat 60. Chruszczow doprowadził do otwartego konfliktu między Moskwą a komunistycznymi Chinami. Kierownictwo Komunistycznej Partii Chin było przeciwne destalinizacji i nowej polityce zagranicznej prowadzonej przez Kreml. Konflikt groził wybuchem konfliktu zbrojnego. Ogromny potencjał ludzki i militarny Chin uniemożliwił jednak Chruszczowowi użycie siły jako argumentu w próbie podporządkowania Chin Związkowi Radzieckiemu.
Polityka zagraniczna Chruszczowa stwarzała zagrożenie dla globalnej polityki światowej. Od 1960 roku wspierał on Fidela Castro w czasie rewolucji kubańskiej. Jego decyzja o zainstalowaniu pocisków nuklearnych na Kubie i próba siłowego przełamania blokady wyspy wprowadzonej przez USA postawiła świat na krawędzi wojny między mocarstwami. Chruszczow utracił rządy w 1964 roku wskutek spisku swoich współpracowników: Breżniewa, Susłowa i Kosygina. Zarzucono mu ograniczenie kolegialności władzy i obarczono odpowiedzialnością za porażki dyplomatyczne ZSRR.
Funkcję I sekretarza KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) pełnił w latach 1953-1964, a premiera ZSRR w latach 1958-1964. Po odsunięciu od władzy mieszkał w daczy pod Moskwą, dyktując swoje pamiętniki, które zostały opublikowane na Zachodzie. Zmarł 11 września 1971 roku w Moskwie.
15 kwietnia 1912 - Urodził się Kim Ir Sen
Urodził się Kim Ir Sen, komunistyczny przywódca Korei Północnej, od 1953 roku - premier, od 1972 roku - prezydent. Całkowicie odizolował kraj od zagranicy i stosując terror policyjny wobec społeczeństwa, zdobył władzę dyktatorską. Z czasem wprowadził kult własnej osoby jako Wielkiego Przywódcy. Zmarł 8 lipca 1994 roku.
15 kwietnia 1912 - Zatonął Titanic
W nocy z 14 na 15 kwietnia brytyjski parowiec transatlantycki "Titanic", z dwoma tysiącami dwustoma osobami na pokładzie, zatonął w pobliżu Ameryki Północnej, po zderzeniu z górą lodową. Uratowano około 700 osób. Wrak parowca odnaleziono po wielu latach - we wrześniu 1985 roku, na głębokości 3,8 km.
15 kwietnia 1945 - Wyzwolenie obozu w Bergen-Belsen
Wojska brytyjskie wyzwoliły obóz koncentracyjny w Bergen-Belsen. Do dziś nie wiadomo dokładnie, ilu ludzi poniosło śmierć w tym obozie, ponieważ Niemcy spalili obozową ewidencję. Przypuszcza się jednak, że co najmniej 50 tysięcy. W ciągu kilku tygodni po wyzwoleniu zmarło dalszych 13 tysięcy więźniów, mimo że Anglicy założyli przy obozie szpital polowy z 14 tysiącami łóżek.
15 kwietnia 1989 - Demonstracje na placu Tiananmen
15 kwietnia 1989 r. na placu Tiananmen w Pekinie rozpoczęły się demokratyczne demonstracje. Studenci popierani przez pekińskich robotników żądali rozpoczęcia reform politycznych, demokratyzacji życia publicznego oraz rozprawy z narastającą korupcją. Po kilku tygodniach protesty zostały krwawo stłumione przez chińskie władze.
Demonstracje studentów wyrażały poparcie dla zmarłego w tym czasie sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Hu Yaobanga, uważanego za zwolennika reform politycznych w Chinach. Stał się on dla wielu młodych ludzi symbolem otwarcia Chin na demokrację. Manifestacje były jednocześnie wyrazem buntu przeciwko komunistycznym władzom.
4 czerwca armia chińska zmasakrowała protestujących przy użyciu czołgów i broni maszynowej. Według oficjalnych danych, zginęło 241 osób, w tym żołnierze, a 7 tysięcy zostało rannych. Nieoficjalne źródła mówią o 5 tysiącach zabitych, głównie studentów, a liczbę rannych szacują na około 10 tysięcy. Ponadto aresztowano prawie 2,5 tys. osób. Kilkanaście osób w procesach politycznych skazano na karę śmierci.
Na Tiananmen, największym placu świata, od połowy kwietnia protestowały tysiące osób, głównie studenci i robotnicy, mimo obowiązującego zakazu zgromadzeń. Padały żądania demokracji, wolności prasy i walki z korupcją. Po kilku dniach proklamowano okupację Tiananmen.
Nowy sekretarz generalny KPCh Zhao Ziyang był gotowy do rozmów, lecz w KPCh wygrała opcja siłowego rozwiązania sprawy, popierana przez najbardziej ortodoksyjnych polityków. Na wniosek premiera Li Penga rozwiązanie takie poparł także faktyczny przywódca ówczesnych Chin - Deng Xiaoping.
Kryzys zaognił się po 15 maja, z chwilą wizyty w Chinach Michaiła Gorbaczowa. Wtedy na placu rozpoczął się strajk głodowy. Do manifestantów dołączyli studenci z innych miast, robotnicy i dziennikarze. Przygotowując się do rozprawy z demonstrantami wprowadzono w Pekinie stan wyjątkowy, a to spowodowało zaostrzenie protestów.
Pierwsze próby rozpędzenia studentów przy użyciu lokalnych oddziałów wojskowych zakończyły się niepowodzeniem. Dopiero sprowadzona z prowincji 27. Armia na rozkaz władz nocą 4 czerwca 1989 roku rozjechała gąsienicami czołgów i rozpędziła ogniem z broni maszynowej uczestników protestów. Po zakończeniu akcji wydano komunikat, że pokojowo nastawieni żołnierze zostali zaatakowani przez studentów. Pod koniec czerwca 1989 roku odwołano ze stanowiska Zhao Ziyanga.
