130 lat temu zmarł Stanisław Moniuszko
130 lat temu, 4 czerwca 1872 roku, zmarł
jeden z czołowych kompozytorów polskich XIX wieku, twórca
polskiej opery narodowej Stanisław Moniuszko. W dniu rocznicy w
Warszawie odbędzie się uroczysta msza i koncert.
Urodzony 5 maja 1819 roku w Ubielu na ziemi mińskiej (obecnie Białoruś) Stanisław Moniuszko należy do głównych reprezentantów stylu narodowego w muzyce polskiej. Wykorzystywał w swej twórczości elementy polskiego folkloru, pisał muzykę do tekstów utrwalających tradycje patriotyczne i piękno polskiego obyczaju.
Jego ojciec brał udział w kampanii napoleońskiej 1812 roku. W 1827 roku rodzina Moniuszków przeniosła się do Warszawy, gdzie Stanisław rozpoczął edukację, m.in. muzyczną. Po trzech latach - zbiegło się to z wybuchem powstania listopadowego - rodzina powróciła do Ubiela.
Stanisław ukończył sześć klas gimnazjum rządowego w Mińsku, skąd ojciec zabrał go po przekształceniu dotychczas polskiej szkoły w rosyjską. W 1836 roku w Wilnie młody kompozytor poznał opery Mozarta, Rossiniego i Webera.
Rok później rozpoczął studia muzyczne w Berlinie - kształcił się m.in. w zakresie teorii muzyki i dyrygowania, akompaniował śpiewakom, słuchał oper. W Berlinie po raz pierwszy wydano jego kompozycje - pieśni, balladę "Trzech Budrysów". Napisał tam m.in. dwa kwartety smyczkowe.
W 1840 roku powrócił do kraju. Poślubił Aleksandrę Muellerównę. Osiadł w Wilnie, gdzie przyjął posadę organisty, dawał lekcje muzyki. Zaczął pisać operetki i pieśni, które z czasem zaczęto wydawać w periodycznie ukazujących się zbiorkach. Pierwszy z nich ukazał się w 1844 roku. Zbiorki zyskały nazwę "Śpiewnika domowego". Wydano ich dwanaście. Ze względu na teksty i melodykę, spełniały one rolę "kolportera polskości".
Sukces śpiewników sprawił, że Moniuszko postanowił spróbować sił w twórczości operowej. Librecistę znalazł w Warszawie - był nim Włodzimierz Wolski. Powstała wówczas pierwsza, dwuaktowa wersja opery "Halka", wystawiona w 1848 roku w Wilnie - nazwana przez krytyków "Halką wileńską".
W 1858 roku po przerobieniu "Halki" z dwuaktowej na czteroaktową została ona wystawiona w Warszawie, gdzie wzbudziła entuzjazm. W tym samym roku Moniuszko napisał jednoaktową operę "Flis". Został także dyrektorem Opery w Warszawie.
W styczniu 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe. Pod wpływem tego wydarzenia Moniuszko napisał największe swoje dzieło - "Straszny dwór", wystawiony we wrześniu 1865 roku.
Dalsze lata życia Moniuszki to ciągłą walka o byt i kłopoty zdrowotne. Napisał jeszcze muzykę do "Sonetów krymskich" Adama Mickiewicza, operę "Paria", operetkę "Beata", szereg pieśni. Pracował także w Instytucie Muzycznym, gdzie uczył przedmiotów teoretycznych. Zmarł na atak serca 4 czerwca 1872 roku. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną.
W dniu 130. rocznicy śmierci kompozytora w Warszawie odprawiona zostanie uroczysta msza święta w kościele św. Karola Boromeusza na Powązkach. Po mszy odbędzie się koncert w wykonaniu artystów Teatru Wielkiego-Opery Narodowej i Warszawskiej Opery Kameralnej z towarzyszeniem Orkiestry Koncertowej Wojska Polskiego im. Stanisława Moniuszki pod dyrekcją Grzegorza Mielimąki. Na grobie kompozytora zostaną złożone kwiaty.
Inspiratorką uroczystości jest śpiewaczka i reżyser Maria Fołtyn. Uroczystość będzie rejestrowana przez TVP 3 i TV Polonia.(iza)
