1 września - kalendarium historyczne
1 września 1939 - Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczęła się II wojna światowa
1 września 1939 r. hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa - największy konflikt zbrojny w historii ludzkości, który pochłonął 60 milionów ofiar, w tym 6 milionów Polaków. Przez kolejne lata stronami konfliktu był blok państw utworzony wokół tzw. osi: III Rzeszy Niemieckiej, Włoch i Japonii oraz koalicja państw alianckich, czyli Wielka Brytania i jej sojusznicy. W 1941 do koalicji przyłączyły się Stany Zjednoczone i Związek Radziecki, który wcześniej pozostawał w sojuszu z III Rzeszą.
19.05.2016 | aktual.: 17.02.2020 00:44
II wojna światowa objęła zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. W konflikcie wzięło udział 61 państw. Zmobilizowano ponad 110 milionów żołnierzy. Zginęło, według różnych szacunków, od 50 do 78 milionów ludzi, kolejnych kilkadziesiąt milionów zostało rannych. Po stronie aliantów śmierć poniosło ponad 60 milionów ludzi, a 11 milionów po stronie państw osi. Hitlerowcy wymordowali ogromną część społeczności żydowskiej w Europie, głównie w obozach zagłady. W największym z nich, Auschwitz-Birkenau, zamordowano ponad milion osób.
Wybuch wojny był po części spowodowany kryzysem ustroju demokratyczno-liberalnego w państwach europejskich oraz wzrostem po zakończeniu I wojny światowej tendencji autorytarnych, przeradzających się w ustroje totalitarne.
II wojnę światową poprzedził "anschluss" Austrii przez Niemcy w 1938 roku oraz aneksja Czech. O realizacji kolejnego etapu polityki hitlerowskich Niemiec, ataku na Polskę, przesądził radziecko-niemiecki pakt o nieagresji Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku.
1 września nastąpiła agresja niemiecka na terytorium Polski. 17 września zaatakowała również Armia Czerwona i Polska została podzielona na dwie części - niemiecką i sowiecką. ZSRS latem 1940 anektował Litwę, Łotwę i Estonię oraz rozpoczął zbrojną okupację Besarabii i północnej Bukowiny. Na przełomie 1939 i 1940 roku zaatakował Finlandię i toczył z nią tzw. wojnę zimową.
Wiosną 1940 roku Niemcy rozpoczęli okupację państw Europy Zachodniej i Północnej. Do wojny przyłączyły się Włochy. W ciągu roku połączone siły niemiecko-włoskie opanowały niemal całą Europę. Od sierpnia do listopada 1940 roku trwała bitwa o Wielką Brytanię, jednak Niemcom nie udało się zdobyć wyspy.
22 czerwca 1941 roku państwa osi zaatakowały ZSRR. Operacja pod kryptonimem "Barbarossa" zakończyła się początkowo powodzeniem Niemców, ale po bitwach stalingradzkiej oraz pod Lenino i Kurskiem w 1943 roku, hitlerowcy zostali zmuszeni do odwrotu. Armia Czerwona przystąpiła wówczas do kontrofensywy.
Zwycięska bitwa pod Monte Cassino w maju 1944 roku otworzyła aliantom drogę do Rzymu. Miesiąc później rozpoczął się desant na Normandię, poprzedzający utworzenie przez blisko 2 miliony żołnierzy drugiego frontu w Europie. 25 sierpnia 1944 roku wyzwolono Paryż, a na początku września alianci wkroczyli do Belgii.
Wojna była prowadzona także poza Europą. Działania militarne toczyły się na Oceanie Atlantyckim oraz w Afryce Północnej. Na Dalekim Wschodzie Japończycy, sojusznicy Niemców, walczyli z Chinami oraz Stanami Zjednoczonymi. 7 grudnia 1941 roku lotnictwo japońskie zaatakowało hawajską bazę amerykańską w Pearl Harbor, a dzień później wojnę Japonii wypowiedziały państwa europejskie.
Po odrzuceniu amerykańskiego ultimatum o bezwzględnej kapitulacji, 6 sierpnia 1945 Stany Zjednoczone zrzuciły bombę atomową na Hiroszimę, a trzy dni później na Nagasaki. 2 września 1945 roku Japonia podpisała kapitulację.
Niemcy poddali Armii Czerwonej stolicę - Berlin - 2 maja 1945 roku. Kilka dni wcześniej samobójstwo popełnił Adolf Hitler.
Nowe władze w okupowanych Niemczech ukonstytuowały się na podstawie ustaleń Europejskiej Komisji Doradczej z 12 września 1944 roku, która realizowała plan podziału Niemiec na strefy okupacyjne, opracowany podczas konfer
1 września 1944 - Powstanie Warszawskie: obrońcy Starego Miasta ewakuują się kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz
1 września Niemcy przystępują do generalnego szturmu na Stare Miasto. Oddziały lądowe wspiera lotnictwo. O świcie rozpoczyna się atak z ul. Bielańskiej na Długą. Powstańcy powstrzymują natarcie. W południe Niemcy atakują od strony Placu Zamkowego i równocześnie od północy, w kierunku Placu Krasińskich i Nowego Miasta. Powstańcy wycofują się częściowo z ul. Freta i Bonifraterskiej, Ogrodu Krasińskich i zajmowanego odcinka ul. Długiej.
Ewakuacja załogi i rannych ze Starego Miasta do Śródmieścia trwa całą noc. Odbywa się dwoma kanałami: głównym, z wejściem na Plac Krasińskich obok Sądu Apelacyjnego, i bocznym, z wejściem na ul. Daniłowiczowskiej. Kanałami przechodzi do Śródmieścia ok. 4,5 tys. Powstańców, w tej liczbie ok. 1,5 tys. uzbrojonych. Ok. 800 żołnierzy przechodzi kanałami na Żoliborz. Do Śródmieścia ewakuuje się również sztab Grupy Północ z płk. Karolem Ziemskim "Wachnowskim". Trwa niemiecki napór na Sadybę, Sielce i Czerniaków. Od rana nieprzyjaciel prowadzi silny ostrzał artyleryjski i moździerzowy oraz bombardowania lotnicze Sadyby. Zburzony zostaje m.in. Fort Dąbrowskiego.
Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski w rozkazie do wojska zarzuca aliantom bierność wobec tragedii Warszawy.
Kartki z kalendarza udostępnione dzięki uprzejmości Muzeum Powstania Warszawskiego.
1 września 1969 - Muammar Kadafi przejął władzę w Libii
Rocznica rewolucji w Libii. Pułkownik Muammar Kadafi przeprowadził zamach stanu, obalając rządy króla Idrisa I. Władzę w kraju objęła Rada Dowódcza Rewolucji, która wkrótce proklamowała utworzenie Libijskiej Republiki Arabskiej. Kadafi sprawował władzę w sposób autorytarny do 2011 roku.
