Trzech laureatów nagrody Nobla z fizyki za badania w dziedzinie kwantów

Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali David Thouless, Duncan Haldane i Michael Kosterlitz. Zostali wyróżnieni za "teoretyczne odkrycia w dziedzinie topologicznych przejść fazowych i topologicznych faz materii".

Ich dokonania dają nadzieję na wielki postęp w materiałoznawstwie i elektronice. Jak podkreślił komitet noblowski w uzasadnieniu, tegoroczni laureaci "otworzyli drzwi do nieznanego świata".

Dzięki odkryciom tegorocznych noblistów z dziedziny fizyki naukowcy lepiej zrozumieli właściwości materii. Teoretyczny postęp może się przełożyć na opracowanie nowych materiałów oraz postęp w konstruowaniu np. komputerów kwantowych - uzasadnił we wtorek Komitet Noblowski.

Dzięki pionierskiej pracy tegorocznych laureatów Nagrody Nobla z fizyki, naukowców z USA - Davida J. Thoulessa, F. Duncana M. Haldane'a oraz J. Michaela Kosterlitza - ruszyły poszukiwania nowych i egzotycznych stanów materii. Wielu ludzi wiąże nadzieje z przyszłymi zastosowaniami tych odkryć - zarówno w nauce o materiałach, jak i elektronice - podkreślił Komitet Noblowski.

Kosterlitz i Thouless badali zjawiska obecne w "płaskim" świecie: na powierzchniach albo wewnątrz warstw tak cienkich, że można je uznać za dwuwymiarowe w porównaniu z trójwymiarowymi (które mają długość, szerokość i grubość), i z jakimi stykamy się na co dzień. Haldane badał również materię, która tworzy nici tak cienkie, że można je uznawać za jednowymiarowe.

Obecnie znamy już wiele stanów topologicznych - nie tylko odnośnie cienkich warstw i nici, ale też zwykłych, trójwymiarowych materiałów. W ostatniej dekadzie ta dziedzina nauki doczekała się intensywnych badań.

Cała trójka nagrodzonych naukowców pracuje na amerykańskich uczelniach - David J. Thouless, który otrzymał połowę nagrody, na University of Washington w Seattle, F. Duncan M. Haldane na Princeton University, a J. Michael Kosterlitz na Brown University w Providence.

Laureatów - jak co roku - ogłosiła Królewska Szwedzka Akademia Nauk spośród kandydatów rekomendowanych przez działający przy akademii Komitet Noblowski w dziedzinie fizyki. Nagroda wynosi osiem milionów koron, czyli około 3,5 miliona złotych. Laureaci otrzymują też medale i dyplomy.

Wykrycie mechanizmów dotyczących autofagii komórek to sukces, za który przyznano w Sztokholmie tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Otrzyma ją japoński naukowiec, Yoshinori Ohsumi z Uniwersytetu Technologicznego w Tokio.

Badał on zjawisko autofagii, czyli trawienia przez komórkę obumarłych lub uszkodzonych elementów jej własnej struktury. To tak, jakby komórka zjadała się sama. Jest to proces, w którym nasze komórki wykorzystują własne struktury, by wyprodukować energię i zbudować nowe, funkcjonujące części - tłumaczyła podczas ceremonii ogłoszenia nazwiska laureata, profesor Maria Masucci.

Yoshinori Ohsumi w latach 90-tych badał drożdże i odkrył geny autofagii, co pozwoliło zrozumieć, jak komórki reagują na głód czy infekcje.

Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny przyznaje Instytut Karolinska - uznawany za najbardziej prestiżowy uniwersytet medyczny w Szwecji.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny została przyznana po raz sto siódmy. Do tej pory uhonorowano nią łącznie 211 osób. W przeszłości Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny przyznano naukowcom między innymi za odkrycie wirusa HIV, insuliny, penicyliny, struktur DNA czy grup krwi. Wysokość nagrody to osiem milionów koron szwedzkich, czyli ponad 830 tysięcy euro. Poza tym uhonorowana osoba dostaje dyplom i medal.