Projekt konstytucji Iraku - główne postanowienia
"My, synowie Mezopotamii,
ziemi proroków, miejsca spoczynku świętych imamów, przywódców
cywilizacji i twórców alfabetu, kolebki arytmetyki..." - tak brzmi
początek wstępu do ukończonego projektu konstytucji
irackiej.
Poniżej najważniejsze postanowienia tego dokumentu:
ROLA ISLAMU - Ambasador USA w Bagdadzie Zalmay Khalilzad nazwał projekt w niedzielę "nową syntezą uniwersalnych zasad demokracji i praw człowieka oraz tradycji irackich i islamu".
Dokument głosi, że islam jest oficjalną religią Iraku i "jednym z głównych źródeł ustawodawstwa", a nie "głównym źródłem", jak chcieli konserwatyści muzułmańscy. Nie można uchwalić żadnego prawa, które byłoby sprzeczne z "bezspornymi regułami" islamu, ale nie wolno też uchwalać praw sprzecznych z "zasadami demokracji".
Konstytucja "gwarantuje islamską tożsamość większości narodu irackiego i pełnię praw religijnych dla wszystkich osób oraz wolność wyznania i praktyk religijnych".
W skład Najwyższego Sądu Federalnego, który ma orzekać, czy jakaś ustawa jest zgodna z konstytucją, wejdzie "pewna liczba sędziów i znawców szarijatu [prawa islamskiego] oraz prawa". Sformułowanie to zdaje się oznaczać, że w sądzie tym zasiądą także duchowni muzułmańscy. Może to nie pozostać bez wpływu na decyzje w takich kwestiach spornych jak prawa kobiet. Przewodniczący parlamentu Hadżim Hasani oświadczył jednak w niedzielę, że konstytucja "gwarantuje równość kobiet i mężczyzn oraz różnych grup etnicznych".
PARTIA SADDAMA HUSAJNA - Konstytucja wprowadza zakaz działalności organizacji, które "nakłaniają lub podżegają" do rasizmu, terroryzmu, czystek etnicznych i uznawania kogoś za niewiernego, bądź te rzeczy "usprawiedliwiają albo propagują". Jako taką podlegającą zakazowi organizację wymienia "w szczególności saddamowską Baas i jej symbole". Wcześniej zakaz miał się odnosić do "partii Baas". Nie jest jasne, czy zmiana sformułowania, poczyniona pod naciskiem arabskich sunnitów, którzy dominowali w tej partii, pozwoli nacjonalistom panarabskim w Iraku utworzyć jakąś "nową partię Baas", oczyszczoną ze związków z Saddamem.
TOŻSAMOŚĆ IRAKU - Konstytucja określa Irak jako "kraj wielu grup etnicznych, religii i wyznań", stanowiący "część świata islamu". Ponadto "Irak jest częścią świata islamu, a [jego] Arabowie są częścią narodu arabskiego". Takie sformułowanie stanowi ustępstwo wobec niearabskich społeczności Iraku - Kurdów i Turkmenów. Wielu arabskich sunnitów chciało, aby Irak uznać za kraj arabski, choć mający niearabskie mniejszości.
FEDERALIZM - Wstęp do konstytucji stanowi, że Irak jest "demokratyczną i federalną republiką przedstawicielską". Początkowo projekt przewidywał, że poszczególne prowincje Iraku, których jest 18, mogą ogłosić się regionem federalnym, a także łączyć się z innymi prowincjami w większe regiony. Pozwoliłoby to dziewięciu prowincjom szyickim na południe od Bagdadu utworzyć ogromny szyicki region federalny. Możliwe byłoby także powiększenie obecnego Kurdystanu irackiego (obejmującego trzy prowincje) kosztem terenów arabskich.
Arabscy sunnici protestowali, argumentując, że doprowadzi to do rozpadu Iraku, a wcześniej ułatwi penetrację kraju przez szyicki Iran. Domagali się, by ograniczyć wielkość regionów federalnych do maksimum trzech prowincji.
Kurdowie i szyici odpowiadali, że jeśli nie zwiększy się uprawnień regionów i utrzyma silną władzę centralną, krajowi może znów grozić dyktatura. Zgodzili się jednak, aby kwestię wielkości regionów federalnych i inne szczegóły pozostawić do rozstrzygnięcia przyszłemu stałemu parlamentowi. To nie zadowoliło arabskich sunnitów, którzy chcieli - a nie otrzymali - gwarancji, że decyzje w tych sprawach będą zapadać większością dwóch trzecich.
