PL-01 Concept - nadzieja polskiego przemysłu obronnego

Druga oficjalna prezentacja pojazdu PL-01 Concept zbiegła się z 45. rocznicą powstania Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Urządzeń Mechanicznych (OBRUM) i była swoistą wisienką na urodzinowym torcie. Aura "nowego polskiego czołgu", jaka powstała wokół Concepta po medialnej kampanii, która wybuchła na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego (MSPO), ściągnęła do Gliwic wielu przedstawicieli mediów.

PL-01 Concept był głównym, ale nie jedynym aktorem prezentacji. Dane było również nam, dziennikarzom, spojrzeć z bliska na kilkaset ton żywej, jeżdżącej historii OBRUM i gliwickiej fabryki, jak również obserwować hale fabryczne budzące się z letargu, w jaki zapadły po finale malezyjskiego kontraktu i braku kolejnych dużych zamówień.

Obecni na prezentacji prezes Polskiego Holdingu Obronnego (PHO) Krzysztof Krystowski i prezes ZM Bumar Łabędy Andrzej Szortyka podkreślali, że jeżdżący po placu pokazowym, a następnie "pozujący do fotografii" PL-01 Concept nie jest w żadnym razie prototypem, ani nawet przedprototypem nowego polskiego czołgu, bądź nowej uniwersalnej modułowej platformy gąsienicowej. Prototyp takiego pojazdu ma zostać opracowany w ciągu najbliższych trzech lat, do końca 2016 roku w ramach programu badawczo rozwojowego finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

To co obecnie prezentuje OBRUM, to mówiąc w pewnym uproszczeniu zmaterializowana na potrzeby MSPO i wstępnych prac koncepcyjno-analitycznych "zewnętrzna konfiguracja designerska" pojazdu, jaki w pełnej formie ma powstać w ciągu najbliższych trzech lat. Uwagę przykuwały, podobnie jak na MSPO, liczne elementy oprzyrządowania "wspierającego" - bądź to w postaci makiet, bądź to w postaci demonstratorów.

Koniecznym do osobnego wymienienia i wartym uwagi wyposażeniem i systemem, który jako jedyny był pokazany na pojeździe w formie w pełni funkcjonalnej, był zdalnie sterowany moduł uzbrojenia z karabinem maszynowym kal. 12,7 mm produkcji Zakładów Mechanicznych w Tarnowie. Prezentowano jego najnowszą wersję, w której wszystkie czynności operatora związane z obsługą, celowaniem, uzupełnianiem amunicji itp. mogą być realizowane z wnętra pojazdu, bez konieczności wychodzenia na zewnątrz.

Wnętrze przyszłej platformy gąsienicowej jest na razie jedynie wirtualne. Na targach MSPO wstępne idee i założenia do opracowania konfiguracji wnętrza pojazdu widoczne były w słynnej "pieczarze" w hali C, gdzie swą ekspozycję miał PHO. Obserwacja przez specjalne gogle poszczególnych elementów wskazywała, że twórcy Concepta planują szeroką międzynarodową współpracę przy kompletowaniu wyposażenia i uzbrojenia tego pojazdu.

Makiety i demonstratory na wieży Concepta (fot. Sławomir Abczyński)

Prezes Andrzej Szortyka podkreślał kilkukrotnie, że celem OBRUM nie jest skonstruowanie pojazdu nowoczesnego jedynie w dniu powstania - to ma być pojazd który będzie mógł być nowoczesny przez dziesięciolecia - modułowość konstrukcji oraz podatność na przyszłe modernizacje ma pozwolić mu na utrzymanie się w czołówce najnowocześniejszych konstrukcji nie przez kilka, ale co najmniej przez kilkanaście lat.

Zamiarem inżynierów i konstruktorów z OBRUM nie jest wyważanie otwartych drzwi. Tam gdzie jest możliwość, będą sięgać po już produkowane, bądź planowane do produkcji w najbliższych latach w Europie i na świecie, podzespoły i agregaty. Wyzwaniem dla konstruktorów będzie z pewnością bezzałogowa wieża ze 120 mm armatą, pełna automatyzacja procesu ładowania i uzupełniania amunicji, sieciocentryczny system kierowania ogniem, jak również zapewnienie załodze chronionej pancerzem kadłuba i dodatkową kapsułą, maksymalnego możliwego bezpieczeństwa oraz pełnej wymiany informacji: zobrazowania stanu pojazdu, bieżącej autodiagnozy uzbrojenia i podzespołów, ale także pełnej współpracy ze środowiskiem zewnętrznym - innymi pojazdami oraz strukturami dowodzenia wsparcia i zapleczem logistycznym.

Koncepcja Concepta to widoczny znak tego, że w dziedzinie ciężkich pojazdów wojskowych także w Polsce nadchodzi era cyfryzacji. Rozwiązania do niedawna stosowane tylko w grach komputerowych i przy tworzeniu efektów specjalnych w kinematografii wkraczają także w tę dziedzinę produkcji zbrojeniowej.

Dziarski staruszek T-55 oraz jeszcze "niemowlę" PL-01 Concept pokazują skok, jaki dokonał się przez pół wieku w koncepcjach konstruowania czołgów (fot. Sławomir Abczyński)

Aby założenia koncepcyjne nabrały realnych kształtów, konieczne jest kilka lat wytężonej pracy i "portrety królów polskich w znacznej ilości", czyli po prostu pieniądze na badanie i rozwój tej konstrukcji. Decydujące dla końcowego kształtu Concepta będą oczywiście wymagania najważniejszego i pierwszego odbiorcy tych pojazdów, czyli Wojsk Lądowych. Trwa obecnie dialog techniczny i oby wyniki tego dialogu jak najszybciej znalazły swój finał w biurach konstrukcyjnych OBRUM i ZM Łabędy. Nadzieja w tym, że program Concepta nie utknie gdzieś w wąskim gardle oszczędności, cięcia kosztów i optymalizacji wydatków.

Oprócz przyszłości na uwadze kierownictwa OBRUM i ZM Łabędy jest także dzień dzisiejszy i bieżące funkcjonowanie zakładu. W Łabędach mogą być prowadzone prace modernizacyjne silników W-46 do standardu S-12U, stosowanego w PT-91 Twardy. Zaprezentowano w trakcie prac modernizacyjnych kilka egzemplarzy silników, które mają posłużyć do realizacji zlecenia Inspektoratu Wsparcia MON na remont czołgów PT-91 Twardy.

Najbliższe plany ZM Łabędy to także realizacja programów modernizacyjnych i polonizacyjnych czołgów Leopard 2 - i to zarówno tych już będących na wyposażeniu Wojsk Lądowych, jak i planowanych do zakupu.

Podczas zwiedzania hal fabrycznych dało się odczuć lekki powiew optymizmu. Remontowanie i oczekujące na remont wozy zabezpieczenia WZT-3 oraz liczne kadłuby i wieże czołgów PT-91 Twardy w różnych stadiach demontażu i montażu pozwalają wnioskować, że ZM Łabędy zdołają uchronić się przed kolejną falą oszczędności, czyli zwolnieniami i redukcją i tak już okrojonej do absolutnie niezbędnego minimum załogi.

Dopełnieniem prezentacji dla prasy były pokazy dynamiczne pojazdów produkowanych w przeszłości w ZM Łabędy, dzięki którym przedstawiciele i przedstawicielki świata mediów mogli usłyszeć ryk kilkusetkonnych diesli wprawiających w ruch leciwe już pojazdy na poligonowych drogach i poczuć wibracje pancerza, gdy w ostrych skrętach gąsienice krzesały iskry podczas poślizgów na pokrytym kostką granitową i betonem placu pokazowym. Dzień zwieńczyła uroczystość rocznicowa w auli Politechniki Śląskiej zorganizowana z okazji 45-lecia powstania OBRUM. Były podsumowania dorobku zakładu, nagrody, odznaczenia i wyróżnienia dla zasłużonych i wieloletnich pracowników jak również prezentacje najnowszych projektów realizowanych w OBRUM i planów na przyszłość.

Prawa strona wieży. Moduł ZSMU z ZM Tarnów oraz makiety i demonstratory na wieży Concepta (fot. Sławomir Abczyński)

Licznie zgromadzeni w auli goście, kierownictwo i pracownicy OBRUM-u mogli usłyszeć wieli ciepłych słów o swoim dorobku jak również życzenia dalszych sukcesów w przyszłości. Do życzeń tych redakcja i autor dołączają się z pełnym przekonaniem.

W związku z ogłoszeniem dzień przed pokazem decyzji o powołaniu Polskiej Grupy Zbrojeniowej, polityka nieco przyćmiła techniczny wymiar prezentacji i w znacznej części rozbrzmiewała w pytaniach kierowanych do Prezesa Krzysztofa Krystowskiego i Prezesa Andrzeja Szortyki. W artykule nie miało być jej wcale - i prawie się udało.

Sławomir Abczyński, "Ilustrowany Magazyn Wojskowy ARMIA"