Związek Ludności Narodowości Śląskiej sprzeciwia się zmianie zapisu o Auschwitz w UNESCO

W wystąpieniu podpisanym przez troje działaczy ZLNŚ podkreślił, iż polska propozycja "zawiera zawężenie historyczne tego miejsca tragedii tylko do okresu zarządzania obozem w czasie II wojny światowej przez Niemcy hitlerowskie".

Liderzy Związku przypomnieli w wystąpieniu, że już w lutym 1945 roku "obóz ten został ponownie otwarty". "W pewnej części obóz ten funkcjonował do końca 1945 roku. Natomiast do 1948 roku w Oświęcimiu funkcjonował obóz pracy. We wrześniu 1945 r. z obozów w nr 22 i nr 78 zwolniono około 18,2 tysiąca osób. Zwolnienia dotyczyły głównie Ślązaków i Niemców, ale obejmowały także Polaków" - napisali działacze ZLNŚ.

Liderzy Związku uważając, że uczczenie ofiar tragedii, która miała miejsce w Auschwitz, powinno obejmować wszystkich, "a zwłaszcza Żydów i Romów", apelują o "niedokonywanie zmiany nazwy obozu koncentracyjnego Auschwitz". Proszą także UNESCO, by "zwróciła uwagę obecnym zarządcom tego muzeum-obozu, że nie powinni ukrywać historii tego nieludzkiego miejsca z okresu od lutego 1945 roku".

Zaskoczony treścią apelu jest rzecznik Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Jarosław Mensfelt. Powiedział, że jest nieprzedmiotowy. Przedstawiciele Związku nie sprawdzili, co znalazło się na liście UNESCO. Wszystko tłumaczy lakoniczny wpis: "Konzentrationslager Auschwitz". Oznacza on, że zapis dotyczy okresu od 14 czerwca 1940 do 27 stycznia 1945 roku, gdy istniał niemiecki obóz koncentracyjny o tej nazwie - powiedział.

Jarosław Mensfelt ocenił, że współcześnie niewiele wiadomo o obozach, o których wspominają działacze Związku. Po II wojnie światowej w byłym obozie Auschwitz I, oprócz szpitala, w którym przebywali byli więźniowie, znajdowała się odseparowana część dla niemieckich jeńców wojennych. Ta część znajdowała się w zarządzie sowieckiej NKWD. Istniała od lutego lub marca 1945 do marca lub kwietnia 1946 roku. Ilu było więźniów, ilu przeżyło, ilu zmarło - tego nie wiemy. Po roku część z nich zwolniono, a większość wywieziono w głąb ZSRR - powiedział.

W pobliżu byłego Auschwitz I, na terenie tak zwanego Gemeinschaftslager, gdzie podczas wojny Niemcy przetrzymywali polskich robotników przymusowych, istniało w podobnym czasie także podobóz obozu w Jaworznie, pod zarządem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Więziono około tysiąca osób, głównie Volksdeutschów II i III kategorii oraz Reichsdeutschów z okolic Bielska i Białej. Z ksiąg parafialnych wynika, że zmarło tam około 150 osób - mówił Mensfelt.

Volksdeutsch - według Słownika Języka Polskiego PWN - to osoba, która w czasie okupacji hitlerowskiej została wpisana - dobrowolnie lub przymusowo - na Volkslistę, czyli listę osób pochodzenia niemieckiego. Mieli oni znaczne przywileje w stosunku do ludności polskiej i cieszyli się zaufaniem władz okupacyjnych.

Istniały cztery kategorie Volkslisty. Kategorię II stanowiły osoby, które przyznawały się do narodowości niemieckiej, posługiwały językiem niemieckim i zachowywały biernie. III kategorię przydzielano osobom narodowości polskiej, częściowo zniemczonym ze względu na małżeństwo z Niemcem, cenne dla Niemiec wykształcenie lub przydatność dla Rzeszy ze względów rasowych. Nakłaniano do podpisu Ślązaków i Kaszubów. Odmowa podpisania Volkslisty mogła grozić deportacją całej rodziny do obozu koncentracyjnego.

Polski rząd wystąpił do UNESCO o zmianę wpisu w marcu. Jest to jedno z działań, które ma ukrócić stosowanie czasem w zachodnich publikacjach błędnej formuły "polski obóz zagłady".

Były niemiecki obóz Auschwitz wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w 1979 roku. W obozie Auschwitz w latach 1940-1945 hitlerowcy zgładzili co najmniej 1,1 mln osób, głównie Żydów, także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodów.