Zażyjesz, pożyjesz 100 lat

Na razie David Sinclair o jedną trzecią przedłużył życie robakom, drożdżom, muszkom owocowym i myszom. Najbardziej zdumiewa, że wykorzystał do tego jedynie pigułkę zawierającą resweratrol, znaną od dawna substancję przeciwutleniającą, znajdującą się głównie w owocach jagodowych, orzechach i czerwonym winie. Uczony z Harvard Medical School niektórym poddanym takiej kuracji rybom wydłużył życie nawet o 59%.

Wiele osób nie czeka na wyniki badań Sinclaira. Od kilku tygodni po obu stronach Atlantyku wyprzedawane są dostępne bez recepty tabletki i kapsułki zawierające resweratrol. Panuje na nie taki popyt jak jeszcze niedawno na preparaty zawierające "hormony młodości", takie jak melatonina i DHEA.

Pigułka na starość dotychczas wydawała się taką samą mrzonką jak uzyskanie skutecznego leku na raka. Dziś coraz więcej uczonych uważa, że ludzie nie muszą się starzeć, a eliksir młodości jest w zasięgu ręki. Badacze zapewniają, że aby żyć długo, nie trzeba stosować katorżniczych diet ani manipulacji genetycznych. Również pierwsi kandydaci na matuzalema nie leczą się ani nie zmieniają trybu życia - codzienne połykają jedynie kilka kapsułek z resweratrolem. Nic dziwnego, że zainteresowanie nową pigułką jest ogromne. - Wiem, że upływ czasu jest nieubłagany, ale mam jeszcze tyle marzeń, które chciałbym zrealizować, że ustawię się w kolejce przed apteką, jeśli tylko będzie dostępna tabletka na długowieczność o potwierdzonej skuteczności - mówi Bogusław Kaczyński, znany popularyzator muzyki.

Starzenie wydaje się nieuchronne, ale wiele wskazuje na to, że nie jest zaprogramowane genetycznie. U niektórych zwierząt nie można nawet określić maksymalnej długości życia. Dr Caleb Finch z University of Southern California twierdzi, że m.in. u homarów, jesiotrów i żółwi starzenie się przebiega tak wolno, że jest prawie niezauważalne. Długowieczne są też flądry i karmazyny. Wprawdzie samce rosną tylko do określonego rozmiaru, potem się starzeją i umierają, ale samice rosną w nieskończoność i nie wykazują objawów starzenia się. Giną z głodu lub w paszczy drapieżników.

Najdłużej żyją duże zwierzęta. Mechanizmy naprawiania uszkodzeń DNA działają u nich sprawniej niż u mniejszych organizmów. Nic nie wiadomo o chorobach wielorybów grenlandzkich dożywających 200 lat i ważących 75 ton. Muszą mieć sposób obrony przed nowotworami. Równie zdrowe wydają się płetwale błękitne i finwale, które żyją ponad 100 lat. Długowieczne zwierzęta wypracowały mechanizmy fizjologiczne spowalniające procesy starzenia się. Jesiotry i bezkręgowce Hydra attenuata po całym organizmie mają rozsiane komórki macierzyste regenerujące tkanki i narządy. Homary mają wyjątkowo żywotne komórki, bo wydzielają więcej telomerazy - enzymu odpowiedzialnego za odbudowanie telomerów spinających końce chromosomów.

Płodność żółwi błotnych wraz z wiekiem rośnie, zamiast się zmniejszać. Żółw Geochelone elephantopus osiąga dojrzałość płciową po 20 latach i dożywa 300 lat. Ryby głębinowe - gardłosze atlantyckie zaczynają się rozmnażać między 20 a 40 rokiem życia i żyją ponad 150 lat. Podobne zjawisko zaobserwowano u legwana Sceloporus undulatus i węża Lampropeltis getulus.

"U ludzi, tak jak u niektórych gatunków zwierząt, nie ma górnej granicy wieku, bo organizm człowieka wykazuje zdolność powrotu do zdrowia i naprawy uszkodzeń, nawet w podeszłym wieku" - uważa prof. Tom Kirkwood, gerontolog, autor książki "Czas naszego życia". Jego zdaniem, starość to choroba, tak jak miażdżyca czy nowotwory, a zatem schorzenia, które coraz lepiej potrafimy leczyć. Dlatego niemal każdy człowiek może dożyć przynajmniej 85. roku życia. Badacze wyodrębnili dziewięć czynników, które skracają życie. Są to: nadwaga (BMI ponad 25), wysoki poziom glukozy, trójglicerydów, nadciśnienie, mała siła uścisku ręki (poniżej 42 kg), palenie papierosów, spożywanie trzech i więcej porcji alkoholu dziennie, niskie wykształcenie i samotność. Osoby, które w wieku 50 lat nie są narażone na te czynniki, na ogół nie chorują na nowotwory, cukrzycę, miażdżycę serca, udary mózgu, choroby płuc i chorobę Parkinsona - wykazały obserwacje prawie 6 tys. osób z hawajskiej wyspy Oahu. U osób, u których w wieku 50 lat występuje
aż sześć czynników ryzyka, szanse na przeżycie 85 lat nie przekraczają 22 proc. Do takich samych wniosków skłaniają prowadzone w Louisiana State University badania 24 osób, które zdecydowały się przestrzegać diety niskokalorycznej i spożywały o 20-35% mniej kalorii, niż wynosi norma. Już po sześciu miesiącach restrykcyjnej, ale zapewniającej wszystkie niezbędne składniki odżywcze diety, głodzące się osoby były szczuplejsze i w lepszej kondycji. W ich komórkach było mniej uszkodzeń DNA, a we krwi obniżył się poziom cukru, cholesterolu i trójglicerydów.

Nie wiadomo, jak niskokaloryczna dieta wpływa na wydłużenie życia. Badania, które na drożdżach przeprowadziła dr Linda Partridge, genetyk ewolucyjny z University College w Londynie, sugerują, że wydłużenie życia i poprawa kondycji jest bardziej zasługą zmniejszenia spożycia węglowodanów, białka i tłuszczu niż ograniczenia spożycia kalorii. Restrykcyjna dieta powoduje też zmniejszenie temperatury ciała, na przykład u małp o 0,5 stopni C. Okazuje się, że umiarkowana hipotermia wystarczy, by wydłużyć życie. Bruno Conti ze Scripps Research Institute w Kalifornii wykazał to na przykładzie myszy, którym za pomocą modyfikacji genetycznych na stałe ochłodził krew o 0,3-0,5 stopni C. "Zimnokrwiste" samice żyły o 20 proc. dłużej niż inne, choć nie były głodzone.

Zbigniew Wojtasiński