Wielki Czwartek - katolicy wspominają ustanowienie Eucharystii

W godzinach przedpołudniowych, przed rozpoczęciem Triduum, we wszystkich rzymskokatolickich kościołach katedralnych są odprawiane msze św., tzw. msze św. Krzyżma. Odprawiają je biskupi diecezjalni wraz z kapłanami, którzy odnawiają swoje przyrzeczenia kapłańskie.

Podczas mszy św. Krzyżma święcone są oleje chorych i Krzyżmo, które przez kolejny rok służyć będą przy udzielaniu sakramentów chrztu, namaszczenia chorych i święceń kapłańskich. Oleje, które zostały z zeszłego roku, należy spalić.

W pozostałych świątyniach odprawia się w Wielki Czwartek tylko jedną - wieczorną mszę z udziałem wszystkich miejscowych kapłanów. Jest to tzw. msza Wieczerzy Pańskiej, która rozpoczyna przeżycia Triduum Paschalnego.

Podczas mszy Wieczerzy Pańskiej liturgia słowa przypomina przekazane Mojżeszowi Boże zalecenia, dotyczące przygotowania pierwszej uczty paschalnej, spożywanej jeszcze w niewoli egipskiej oraz nakaz corocznych obchodów święta. Drugie czytanie, zaczerpnięte z Pierwszego Listu do Koryntian, zawiera świadectwo św. Pawła o ustanowieniu sakramentu Eucharystii w czasie Ostatniej Wieczerzy. O wydarzeniach, które dokonały się w Wieczerniku, opowiada fragment Ewangelii według św. Jana, opisujący Chrystusowy akt pokornej miłości, wyrażający się umyciem nóg dwunastu apostołom. Swą posługę Jezus skomentował słowami: "Dałem wam bowiem przykład, abyście i wy tak czynili, jak Ja wam uczyniłem".

Bezpośrednio po wielkoczwartkowej liturgii słowa następuje obrzęd obmycia nóg dwunastu chłopcom lub dojrzałym mężczyznom. Odziany na biało kapłan polewa wodą ich stopy i ociera je ręcznikiem, a następnie całuje. Gest ten nie jest tylko naśladowaniem wzoru Chrystusa, ale symbolizuje też włączenie się w Bożą miłość.

Liturgia eucharystyczna Wielkiego Czwartku upamiętnia moment ustanowienia Najświętszego Sakramentu - przeistoczenia chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Ewangelia według św. Łukasza tak opisuje owo wydarzenie: "Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał, mówiąc: To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!. Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana".

Według katolików, prawo składania ofiary w imieniu społeczności wiernych Jezus przekazał apostołom i ich następcom, ustanawiając w ten sposób sakrament kapłaństwa.

Po mszy Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do specjalnie przygotowanej Kaplicy Adoracji. Obrzęd ten, zrytualizowany w XII wieku, zapowiada przeżycia, związane bezpośrednio z misterium Męki Pańskiej. Polska tradycja religijna określa tę ceremonię przeniesieniem Najświętszego Sakramentu do tzw. Ciemnicy, symbolizującej trudny czas Chrystusowej modlitwy w Ogrójcu, a przede wszystkim zniewagi doznawane podczas przesłuchania. Gaśnie wieczna lampka, płonąca przez cały rok przy tabernakulum.

Wcześniej, po odśpiewaniu na początku mszy Wieczerzy Pańskiej hymnu "Chwała na wysokości Bogu", milkną dzwony, dzwonki oraz organy. Dzwonki zastępuje się stukotem drewnianych kołatek. Na znak osamotnienia Chrystusa, opuszczonego przez najbliższych, z ołtarza zdejmuje się obrusy. Gest obnażenia ołtarzy przypomina również upokarzający epizod, poprzedzający moment ukrzyżowania Chrystusa - obdarcie z szat.