Wielki Czwartek - katolicy rozpoczynają Triduum Paschalne

Wielki Czwartek jest obchodzony przez katolików na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, którą Jezus Chrystus spożył z apostołami dzień przed swoją męką. Podczas tej wieczerzy Chrystus ustanowił sakrament Eucharystii pod postaciami chleba i wina. Krew przelana na krzyżu i ciało wydane na mękę są znakiem odpuszczenia grzechów i zawarcia przymierza między Bogiem a człowiekiem.

W ewangelii wg św. Mateusza czytamy: „Następnie [Jezus] wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał uczniom mówiąc; ‘to jest Ciało moje, które za was będzie wydane; to czyńcie na moją pamiątkę’. Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: ‘ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana’”.

- Jezus Chrystus ustanowił sakrament Eucharystii jako testament pozostawiony dla nas. Ile razy bowiem sprawujemy Eucharystię, tyle razy wspominamy i uobecniamy wszystko, co Jezus uczynił dla nas, zwłaszcza w szczytowym momencie swojego życia: w męce i śmierci krzyżowej. Uczynił to w znakach, które wypełniają misterium paschalne – mówi ks. prof. dr hab. Stanisław Araszczuk.

Pamiątką ustanowienia Eucharystii jest msza Wieczerzy Pańskiej, odprawiana właśnie w Wielki Czwartek, zazwyczaj w godzinach wieczornych. Kończy ona okres Wielkiego Postu i rozpoczyna jednocześnie Triduum Paschalne. Podczas mszy kapłan dokonuje konsekracji większej niż zazwyczaj liczby hostii, aby starczyły również na nabożeństwo Męki Pańskiej w Wielki Piątek. Po zakończeniu czwartkowej liturgii hostia skrywana jest do ciemnicy, urządzonej najczęściej w jednej z bocznych kaplic świątyni, co jest symbolem uwięzienia Chrystusa po Ostatniej Wieczerzy.

Po przeniesieniu Najświętszego Sakramentu usuwa się z ołtarza mszał, obrus oraz świece. Ten gest stanowi symbol odarcia Jezusa Chrystusa z szat oraz jego opuszczenie i samotność. Wierni adorują hostię ukrytą w ciemnicy na znak towarzyszenia Jezusowi, który modlił się w Ogrójcu. Tabernakulum zostaje wówczas puste i otwarte.

W niektórych kościołach podczas mszy Wieczerzy Pańskiej dokonuje się obrzędu obmycia nóg dwunastu mężczyznom, co stanowi pamiątkę identycznego, poddańczego gestu, którego wobec dwunastu apostołów dokonał w wieczerniku Jezus Chrystus.

- Pan wzywa nas, abyśmy świętowali Jego pamiątkę i umocnieni przez Niego naśladowali Go w pokorze i służbie. Obrzęd obmycia nóg to szczególny znak, dany nam dzisiaj w Wielki Czwartek. Kapłani służą nam tak, jak służy Chrystus. Kościół nie przychodzi panować, ale wypełnić pokorną misję Jezusa. Miłość wyraża się bowiem w tym, żeby służyć i oddać życie – mówi ks. Araszczuk.

Podczas obrzędu obmycia nóg śpiewana jest pieśń Mandatum novum – Nowe przykazanie, co stanowi bezpośrednie nawiązanie do ustanowienia przez Jezusa Chrystusa przykazania miłości.

„Przykazanie nowe daje wam, abyście się wzajemnie miłowali tak, jak ja was umiłowałem (…) Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali.” (J 13, 34-35)

Teologowie tłumaczą ten fragment w ten sposób, że Jezus swoją miłością przekształca istniejące przykazania Starego Prawa. I wskazuje, że to miłość jest najwyższym przykazaniem.

- Przyjmując Eucharystię przyjmujemy miłość, która wydała samą siebie za nas. Nie można rozdzielać w praktyce chrześcijańskiego życia sprawowania Eucharystii i miłości bratniej. Kto uczestniczy w Eucharystii musi przyjąć usposobienie pokory, posłuszeństwa, wzajemnej służby, aby to uczestnictwo było szczere i aby pamiątka Pana otrzymała swoje pełne znaczenie – dodaje ks. prof. Stanisław Araszczuk.

W Wielki Czwartek sprawowana jest również w godzinach porannych lub przedpołudniowych msza krzyżma świętego, jednak nie jest zaliczana ona do liturgii Triduum Paschalnego. Zasadniczo odprawiana jest ona przez biskupa w kościele katedralnym i zbierają się na niej kapłani z całej diecezji. Poświęcone zostają podczas mszy krzyżma świętego trzy oleje – olej chorych, olej katechumenów oraz olej krzyżma.

Pierwszy z nich używany jest podczas sakramentu namaszczenia chorych, drugi – podczas chrztu osób dorosłych, a trzeci – podczas chrztu dzieci, sakramentów bierzmowania i kapłaństwa oraz przy konsekracjach świątyń lub ołtarzy.