Uciekinier z Polski wskazał Amerykanom 15 szpiegów
Uciekinier z Polski, płk Jan Goleniewski przekazał w 1959 roku amerykańskiemu wywiadowi informacje o co najmniej 15 szpiegach radzieckich działających w różnych państwach świata - twierdzi Jerker Widen, pracownik naukowy szwedzkiej Akademii Obrony.
31.03.2006 | aktual.: 31.03.2006 14:02
Widen przygotowuje publikację o militarnych związkach Szwecji i USA w latach 1961-68. Jego praca oparta jest na niepublikowanych informacjach, otrzymanych ze źródeł bliskich brytyjskiemu kontrwywiadowi MI5.
Goleniewski, pułkownik wywiadu polskiego, był szpiegiem radzieckiego KGB w Polsce. W 1959 roku postanowił uciec na Zachód. Dla udowodnienia szczerości swych zamiarów skontaktował się z ambasadą USA w Bernie w Szwajcarii, przekazując listę znanych mu radzieckich agentów.
Wśród nich był Brytyjczyk George Blake, wyższy oficer MI-6, jeden z czołowych tzw. podwójnych agentów radzieckich, który wydał Rosjanom m.in. członków siatki MI-6 w Berlinie Wschodnim.
Goleniewski umieścił w spisie notatkę o jednym ze szpiegów: "Wysoko uplasowany oficer szwedzkiego lotnictwa, uprzednio agent CIA, który został zwerbowany przez Rosjan, gdy pełnił służbę jako szwedzki attache lotniczy w Moskwie".
Dzięki tej informacji Amerykanie i Szwedzi szybko zorientowali się, że chodzi o pułkownika Stiga Wennerstroema, byłego szwedzkiego attache lotniczego w USA. Wbrew twierdzeniom Polaka, nigdy nie był on jednak współpracownikiem CIA.
Wennerstroem został aresztowany w 1963 roku i po rocznym procesie skazany na dożywotnie więzienie. W 1972 roku karę obniżono mu do 20 lat pozbawienia wolności, a w 1974 roku ostatecznie ułaskawiono.
Sprawa Wennerstroema była wstrząsem dla szwedzkiego społeczeństwa i największą aferą szpiegowską w dziejach kraju.
Szwedzki kontrwywiad cywilny i wojskowy podejrzewały go od wielu lat, jednak obie te służby konkurując z sobą, nie dzieliły się posiadanymi informacjami i nie potrafiły zebrać wystarczających dowodów.
Wennerstroem został zwerbowany przez Sowietów już w latach czterdziestych. Zmuszono go, grożąc ujawnieniem jego wcześniejszych związków z wywiadem hitlerowskim. Przez kilkanaście lat dostarczał Moskwie bardzo cenne informacje dotyczące m.in. sytemu obronnego Szwecji, oraz potencjału jądrowego USA.
Według Widena notatka Goleniewskiego dotycząca Wennerstroema spowodowała powrót do zawieszonego już śledztwa, intensyfikację działań i wreszcie aresztowanie szpiega.
Fragment przygotowywanej przez Widena pracy poświęcony aferze Wennerstroema i roli Goleniewskiego w jego zdemaskowaniu, ma się ukazać w ukazującym się w USA specjalistycznym dwumiesięczniku "Intelligence and National Security" (Wywiad i Bezpieczeństwo Narodowe).
Wennerstroem zmarł w marcu tego roku w Sztokholmie, w wieku 99 lat.
Michał Haykowski
